مسمومیت‌های الکلی (۱)

دکتر حمیدرضا دانش‌پرور؛ کارشناس حقوق؛ متخصص پزشکی قانونی؛عضو هیات علمی سازمان پزشکی

 اصولا سم ماده‌ای است که به‌طور موقت یا دائم کار یک یا چند عضو بدن را مختل می‌کند و به‌طور کلی متابولیسم سلولی را بهم می‌زند و مسمومیت عبارتست از مجموع ضایعات و عوارضی که سم در بدن به وجود می‌آورد. در پزشکی قانونی تفاوت واقعی بین سم و دارو بر اساس هدف از تجویز و مصرف آن تعیین می‌شود؛ بدین گونه اگر ماده‌ای به قصد نجات حیات شخص تجویز شود یک دارو است و در غیر این صورت اگر اثرات زیان‌آور حاصل شود، یک سم خواهد بود.

مشروبات الکلی

مشروبات الکلی را به دو گروه تخمیری و تقطیری تقسیم می‌کنند.

‌مشروبات تخمیری: آنهایی هستند که مستقیما از تخمیر مواد گلوسیدی به دست می‌آیند مانند شراب که از انگور یا کشمش حاصل می‌شود و یا آبجو که از جو به دست می‌آید.

‌ مشروبات تقطیری: به‌طور مصنوعی با استفاده از الکل حاصل از تقطیر تهیه می‌شوند و دارای درجات مختلف الکل می‌باشند مثل ویسکی و غیره .

اتانول دارای فرمول مولکولی CH3- CH2 -OH،بی‌رنگ با بو و طعم مخصوص به خود و وزن مولکولی 46 است که در حرارت 78 درجه می‌جوشد. قابل اشتعال بوده و حلال خوب اکثر مواد آلی است. اتانول مولکول با بار الکتریکی ضعیف است که به راحتی از غشاءهای سلولی عبورکرده و به سرعت بین خون و بافت‌های بدن به تعادل می‌رسد. اثرات ناشی از خوردن اتانول بستگی به مقدار مصرف شده نسبت به هر واحد وزن بدن دارد.

جذب الکل

جذب الکل عمدتا در معده، دوازدهه و قسمت اول ژژنوم انجام می‌شود که سهم دوازدهه و ژژنوم بیشتر است بنابراین افرادی که گاستروژوژنوستومی شده‌اند و یا دارای سرعت تخلیه معدی بالاتری هستند سرعت جذب بیشتری داشته و به غلظت خونی B(BAC) Blood Alcohol Concentration بالاتری می‌رسند.

اگر الکل با معده خالی مصرف شود طی 90-30 دقیقه کاملا جذب جریان خون پورت خواهد شد و بلافاصله پس از شروع جذب، کبد و کلیه دفع الکل را آغاز می‌کنند بنابراین میزان BAC به نسبت جذب به دفع الکل بستگی دارد و چون میزان دفع نسبتا ثابت است،BAC  به سرعت جذب وابسته خواهد بود.

موارد ذیل بر سرعت جذب تاثیر دارند

الف) وجود غذا مخصوصا چربی در معده به دلیل کاهش تخلیه معده از طریق پیلور و نیز ممانعت فیزیکی از تماس مولکولی الکل با مخاط معده، جذب را به تاخیر می‌اندازد.

ب) غلظت الکل: غلظت مناسب برای جذب سریع ، 20 درصد است. مشروب‌های ضعیف مثل آبجو به کندی جذب می‌شوند و مشروب‌های قوی به دلیل تحریک معده باعث اسپاسم پیلور و پوشیده شدن مخاط معده با موکوس شده و جذب را به تاخیر می‌اندازد.

غلظت خونی الکل اغلب به صورت نمودار نمایش داده می‌شود در صورت خالی بودن معده، ابتدا یک افزایش سریع و سپس یک کاهش تدریجی دیده می‌شود اما اگر معده پر و یا مشروب رقیق باشد، افزایش اولیه کندتر بوده و اوج منحنی نیز پایین‌تر ودر نتیجه منحنی ABC مسطح‌تر خواهد بود. اگر شرب خمر مکرر باشد نمودار مصرفی جدید برروی نمودار اولیه افزوده می‌شود.

اتانول در تمام مایعات بدن به‌طور یکنواخت منتشر شده و از سد خونی مغزی نیز عبور کرده و روی مغز تاثیر می‌گذارد الکل در چربی بدن به خوبی حل نمی‌شود و تا حدی به همین دلیل زنان با جثه و میزان مشروب مصرفی مشابه به علت درصد آب کمتر در بدن، BAC  بالاتری نسبت به مردان پیدا می‌کنند. تخمین زده می‌شود که حدود 98 درصد الکل مصرفی طی 10 دقیقه اول جذب می‌شود (به شرط آنکه بلافاصله از معده به روده کوچک تخلیه شود) این زمان در خصوص افراد مختلف فرق داشته و حتی در یک فرد در زمان‌های مختلف نیز متفاوت است اما به‌طور کلی حدود 60درصد جذب الکل در یک ساعت اول و 90 درصد آن در عرض5/1 ساعت پس از مصرف خواهد بود...

برای خواندن بخش دوم- مسمومیت های الکی- اینجا کلیک کنید.