دکتر محمدمهدی شجری؛ متخصص گوش و حلق و بینی
منشا تولید صدا حنجره است و موثرترین قسمت حنجره، تارهای صوتی هستند که مهمترین نقش را در تولید صدا دارند. صدای تولید شده با تارهای صوتی که صوت با فرکانس پایه‌ای گفته می‌شود، کیفیت کلام را ندارد. این صوت اولیه با عبور از قسمت‌های مختلف حلق، دهان و بینی که در اصطلاح آن راتونل صوتی گویند، فرم کلامی پیدا می‌کند. فرکانس پایه‌ای حنجره در خانم‌ها 240 هرتز است.
یعنی 240 بار در ثانیه این تارها به لرزش در می‌آیند و در آقایان این فرکانس 140 هرتز می‌باشد. علت اختلاف اصلی بین صدای آقایان و خانم‌ها همین تفاوت فرکانس پایه‌ای است و به همین دلیل صدای خانم‌ها زیرتر از آقایان است. درست است که با گذشت زمان ظاهر انسان ضعیف می‌شود و صدا هم از این امر مستثنا نیست، اما می‌توان شرایط مناسبی را برای حفظ کیفیت صدا فراهم کرد. ایجاد صدا به 2 عامل بستگی دارد:
1- حجم هوای ذخیره شده در ریه در موقع بازدم
2- توانایی عضلات تارهای صوتی و منضمات آن که با مشاوره با متخصصان آسیب‌شناسی گفتار و انجام تمرینات ورزشی و تنفسی می‌توان بر این کاستی‌ها فائق آمد. استفاده از دخانیات در سنین بالا آسیب شدیدی به حنجره وارد می‌کند.
گرفتگی صدا در خانم‌ها تحت عوامل مختلفی صورت می‌گیرد
تغییرات هورمونی در دوران تخمک‌گذاری، حاملگی و دوران یائسگی هر کدام می‌تواند موجب تغییر صدا شود. عامل تغییرات روحی و خلقی که در ساعات مختلف روز رخ می‌دهد و گفتنی است که اولین تظاهرات و تغییرات روحی و خلقی در کیفیت صدا اثرگذار است. در صورت بروز بیماری‌های التهابی حنجره، بهبودی به علت بالا بودن فرکانس پایه‌ای و رعایت نکردن استراحت صوتی با تاخیر رخ می‌دهد. همچنین صحبت کردن بیش از حد با تلفن، حنجره را خسته می‌کند و مخصوصا در زمان بیماری لارنژیت باعث تاخیر در بهبودی می‌شود.
همچنین استفاده بیش از حد از مواد شوینده شیمیایی و همچنین لوازم آرایشی و استنشاق انواع عطر و اسپری عامل موثر گرفتگی صدا در خانم‌هاست. لازم به ذکر است استفاده از داروهای محرک، تاثیر نامطلوب بر لایه‌های مخاطی محافظتی حنجره دارد و در برخی موارد این تغییرات در خانم‌ها غیرقابل برگشت است و باعث تغییر صدای ماندگار خواهد شد.
گرفتگی صدا و حرفه‌ای‌ها
افرادی که حرفه آنها به صحبت کردن وابسته است، باید بیش از افراد معمولی به حفظ و سلامتی صدای خود توجه کنند. چنانچه فردی در مواقع سرمازدگی استراحت صوتی را رعایت نکند و با شدت و بلند صحبت کند، باعث خونریزی‌های کوچک در تارهای صوتی می‌شود که تدریجا این تغییرات به علت رعایت نکردن بهداشت حنجره به گره صوتی تبدیل می‌شود که نیاز به عمل جراحی دارد.
تعداد کمی از مدرسان در ساعات استراحت و پس از تدریس از سیگار استفاده می‌کنند که بسیار مضر است، زیرا بیشترین آسیب تارهای صوتی در مواقع خستگی و خشکی مخاط پوششی تارهای صوتی رخ می‌دهد که به مدرسان توصیه می‌شود با مصرف آب باعث افزایش رطوبت و لطافت تارهای صوتی شوند و از آسیب‌های متعدد در امان باشند.
اما چند کلامی با آنهایی که می‌خواهند صدای حرفه‌ای داشته باشند: صدای حرفه‌ای دارای شرایط خاصی از نظر فیزیولوژی و آناتومی تارهای صوتی و همچنین توانایی‌های ویژه است که پس از بررسی‌های دقیق با تمرینات صحیح می‌توان این توانایی را افزایش داد. در غیر این صورت، صرفا به دلیل یک میل و تفکر احساسی و تمرینات ناصحیح و غیراستاندارد توانایی ذاتی و اصلی حنجره مختل شده و تغییرات غیرقابل جبران در تارهای صوتی ایجاد می‌کند.
نکته دیگر این که بعضی افراد با تقلید صدای خواننده‌های حرفه‌ای در زمان کوتاهی کیفیت صدای واقعی خود را از دست می‌دهند که این اتفاق در بعضی قاریان و مداحان دیده شده است. به این افراد توصیه می‌شود با ارزیابی‌های دقیق و بررسی توانایی‌های حنجره و مشورت با کارشناسان قدم به ورطه صوت حرفه‌ای بگذارند.
برای خواندن بخش دوم- گرفتگی صدایتان را جدی بگیرید- اینجا کلیک کنید.
