آلرژی بینی (۱)

دکتر علی‌اصغر پیوندی

اجزای مختلف سیستم ایمنی بدن با مواد بیگانه‌ای که می‌توانند برای بدن ما مضر باشند به مقابله می‌پردازند. این مواد شامل موجودات زنده مثل باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و یا موجودات غیرزنده مثل مواد موجود در هوای تنفسی یا غذاها می‌باشند.

البته همیشه این دفاع سیستم ایمنی به نفع بدن ما نیست، یکی از آن موارد همان آسیب‌های ناشی از افزایش حساسیت است که تظاهرات آن را در بینی می‌بینیم و به آن رینیت آلرژی می‌گوییم. رینیت عبارت است از التهاب مخاط بینی. اگرچه به نظر می‌رسد حساسیت شایع‌ترین علت رینیت باشد، اما علل دیگری هم وجود دارد.

بعد از دستگاه گوارش، مخاط بینی بیش از هر نسج دیگری با مواد خارجی در تماس است. آلرژن‌های موجود در هوای تنفسی شامل گرده‌های گیاهان (درخت‌ها، چمن‌ها، علف‌ها) قارچ‌های ذره‌بینی، سبوسه‌های حیوانات، حشرات، گرد و خاک و پشم و پر پرندگان است. گرده‌های گیاهان چون سبک‌ترند، به تعداد بی‌شمار و به طور گسترده در هوا منتشر می‌شوند و از شایع‌ترین علل رینیت آلرژیک هستند.

 محیط خانه

گرده گل‌ها (بوته‌ها و درخت‌های گلدار) چون معمولاً سنگین و چسبنده بوده و به تعداد کم تولید می‌شوند، جز در تماس نزدیک باعث حساسیت نمی‌شوند. بعضی از قارچ‌ها در محیط خانه و بعضی در محیط خارج فراوان‌ترند. قارچ‌های محیط خانه در تمام سال رشد می‌کنند و در نتیجه علائم ناشی از حساسیت نسبت به آنها مزمن‌تر است.

قارچ‌های محیط خارجی با سرمای زمستان از بین می‌روند و در هوای گرم و مرطوب تابستان و پاییز به آسانی رشد می‌کنند و علائم حساسیت فصلی را به وجود می‌آورند. بعضی جانداران ریز ذره‌بینی هستند که در سراسر دنیا پراکنده‌اند از این جانداران می‌توان «مایت‌‌» را نام برد که جزء هشت‌پایان است و آلرژن عمده در مدفوع این جانداران وجود دارد.

غذای عمده آنها سلول‌های پوستی و اجزای مرده پوست بدن انسان و شرایط مناسب برای رشد و تکثیر آنها محیط گرم و مرطوب است. یکی از مکان‌هایی که این جانداران زندگی می‌کنند، رختخواب انسان می‌باشد که محیط خوبی برای تغذیه آنهاست. بعضی از حشرات که بدن آنها پس از مردن می‌پوسد و جزئی از گرد و خاک می‌شود، می‌توانند باعث رینیت آلرژیک شوند.

انواع سوسک‌ها که در سراسر جهان پراکنده‌اند و در خانه‌ها رشد و تکثیر می‌کنند، از مهم‌ترین این حشرات هستند. در سلول‌های پوستی (سبوسه)، آب دهان، ادرار و مدفوع حیوانات خانگی مثل سگ و گربه و پرندگان مختلف آلرژن‌های مختلف وجود دارد که علائم رینیت آلرژیک مزمن ایجاد می‌کنند. از آلرژن‌ها می‌توان به؛ پشم، پر، سبوسه، ادرار و مدفوع حیوانات، گرده‌های گیاهان، قارچ‌ها، لاشه‌ حشرات، مواد نباتی و غذایی و مواد شیمیایی گوناگون اشاره کرد.

 علائم بیماری

رینیت آلرژیک بیماری شایعی است که حدود 10 - 15 درصد از مردم به آن دچار هستند. رینیت آلرژیک در هر سنی ممکن است شروع شود. شروع علائم در بیشتر بیماران قبل از بیست سالگی است. در شیوع بیماری از نظر جنسی اختلافی وجود ندارد. شایع‌ترین علائم رینیت آلرژیک عبارتند از: گرفتگی بینی، آبریزش، خارش و عطسه. گرفتگی بینی معمولاً دوطرفه است.

انسداد مداوم یکطرفه ممکن است علامت پولیپ یا انحراف تیغه بینی باشد. کاهش بویایی اغلب با پولیپ همراه است، ولی در رینیت آلرژیک شدید نیز ممکن است دیده شود. کاهش حس چشایی کمتر پیش می‌آید. علاوه بر خارش بینی، خارش چشم، سقف دهان، گوش و گلو نیز دیده می‌شود.

عطسه معمولاً در صبح شایع‌تر است. چشم‌ها ممکن است به ورم ملتحمه آلرژیک دچار شوند. مخصوصاً در رینیت آلرژیک فصلی، خارش، قرمزی، تورم ملتحمه چشم، آبریزش و ترشحات مخاطی به درجات مختلف وجود دارد. مالیدن چشم برای تسکین خارش، قرمزی و آبریزش را تشدید می‌کند. پلک‌ها ممکن است قرمز و متورم شوند.

 نشانه‌های آزمایشگاهی

 راه‌های تشخیصی بسیاری برای رینیت آلرژیک وجود دارد که شامل: آزمایش سلول‌شناسی ترشحات بینی، آزمایش خون از نظر ائوزینوفیلی خون محیطی، اندازه‌گیری مقدار کل IGE سرم و آزمایش خون (RAST) و واکنش پوستی است...

برای خواندن بخش دوم- آلرژی بینی- اینجا کلیک کنید.