دکتر حمید محقق؛ پزشک عمومی
با وجود بهبود وضعیت زندگی، پیشرفت علم و راه‌های مختلف پیشگیری از بیماری ها که به ریشه کن شدن تعدادی از آنها منجر شده است، هنوز برخی بیماری‌ها به ویژه در ماه‌های گرم سال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند؛ چرا که بسیاری از میکروب‌ها و ویروس‌ها در فصول گرم و مرطوب سال فعالیت بیشتری دارند و از این رو در روزهای فصل گرم، شاهد ابتلای افراد به انواع بیماریهای خطرناک و در عین حال شایع هستیم.
اسهال، عفونت‌های روده‌ای و مسمومیت‌های غذایی از شایع‌ترین بیماریهای فصل تابستان هستند که به ویژه کودکان زیر 5 سال و سالمندان را بیش از هر گروه سنی دیگری مبتلا می‌کنند. افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف شده، دیابتی‌ها، خانم‌های باردار و بیماران دریافت کننده آنتی‌اسید نیز در خطر ابتلا به اسهال هستند. میزان بروز در زن و مرد یکسان است.
منبع اولیه عفونت، خوردن غذا یا آب آلوده به مدفوع عفونی بیمار است. مطالعات نشان داده که در کشورهای در حال توسعه به‌طور متوسط هر کودک زیر 3 سال در هر سال حدود 3 بار به اسهال مبتلا می‌شود. بین20 تا 50 درصد افرادی که به کشورهای در حال توسعه سفر می‌کنند، حین مسافرت یا پس از آن، دچاراسهال می‌شوند.
علل
بیماریهای اسهالی علت بسیار مختلفی دارند که شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها و مسمومیت‌ها است. یکی از بیماری‌هایی که در سال‌های اخیر ترس بسیار زیادی را به جامعه وارد کرده، وبا است که می‌تواند طی چند ساعت موجب از دست رفتن آب و املاح بدن به صورت شدید و پیشرونده شود. شکل شدید وبا یک بیماری کاملاً ترسناک به ویژه در حالت همه‌گیری است.
خوشبختانه در حال حاضر با امکان جایگزینی سریع مایعات و املاح و انجام دیگر اقدامات حمایتی می‌توان تا حدود زیادی عوارض و مرگ و میر ناشی از وبا را کاهش داد. به عبارتی، در صورتی که این بیماران به موقع به مراکز درمانی مراجعه کنند، می‌توان آنها را بدون به جا گذاشتن هیچ عارضه‌ای درمان کرد.
در طول اسهال آب و املاح بدن از دست می‌رود و سبب دهیدراتاسیون (از دست رفتن آب بدن) می‌شود. به علاوه ممکن است به دلیل کاهش دریافت مواد غذایی به دلیل بی‌اشتهایی و عادات غلط غذایی، کاهش جذب به دلیل عبور سریع مواد غذایی، کاهش دی ساکاریدازها و غلظت اسیدهای صفراوی و افزایش نیاز به مواد غذایی به دلیل افزایش نیازهای متابولیکی، ترمیم آسیب وارد به روده و جبران پروتئین از دسته رفته باعث سوءجذب و در نتیجه کاهش رشد به خصوص در شیرخواران شود.
شیوع بیماری
مهم‌ترین علت شیوع بیماریهای اسهالی به‌ویژه در فصل تابستان، استفاده از مواد غذایی مانده، حرارت ندادن کافی غذاهای سرد شده، مصرف زرده تخم‌مرغ نیم‌پز و مصرف بستنی‌ها و آب‌های آلوده است. مهم‌ترین راه انتقال این بیماری‌ها، عدم رعایت بهداشت فردی و نشستن دست‌ها قبل از غذا است.
مردم تصور می‌کنند که آب چاه، برکه، رودخانه‌ها و چشمه‌ها که ظاهر شفافی دارند، برای نوشیدن مناسب هستند، در حالی که این آب‌ها دارای انواع انگل هستند و خوردن آنها باعث بیماریهای روده‌ای می‌شود که ممکن است چندین سال علائمی نشان ندهند. طول مدت متوسط اسهال حدود 3 تا 6 روز است. 10درصد موارد بیش از یک هفته طول می‌کشند و ممکن است اسهال با دردهای شکمی، تهوع، سردرد، تب خفیف و استفراغ همراه باشد. کمتر از 5 درصد بیماران دچار تب بالا، مدفوع خونی یا هر دو می‌شوند.
درمان
بیشتر اسهال‌ها به خودی خود و طی چند روز بهبود می‌یابند. چیزی که باید به آن توجه داشت، پیشگیری از کم آبی بدن و جایگزینی آب و الکترولیت از دست رفته است. به محض شروع اسهال، باید مایعات بیشتری مصرف شود. برای مثال از آب معدنی، آب جوشیده یا ضد عفونی شده و یا چای رقیق شده استفاده گردد.
می‌توان از آب میوه رقیق شده، لعاب برنج، دوغ و سوپ هم استفاده کرد. به صورت معمول آب درمانی برای بالغین کافی است. اگر اسهال بیش از یک روز ادامه یافت، به خصوص در کودکان و شیرخواران، محلول «او.آر.اس» تهیه و و بعد از هر بار مدفوع آبکی مصرف شود و غذای روزانه ادامه یابد...
برای خواندن بخش دوم- شاید شما هم درگیر شوید- اینجا کلیک کنید.