دکتر حسین دلشاد؛ فوق تخصص غدد داخلی و متابولیسم
مفصل شارکو نوعی آرتروپاتی نوروپاتیک مفاصل پا و یا مچ پا بوده که با تخریب و تغییر فرم استخوان و مفصل همراه است. نوروپاتی به طور شایع ناشی از دیابت قندی بوده اما می‌تواند در اثر جذام، پولیومیلیت، الکلسیم مزمن یا سیرنگومیلی نیز حاصل شود.
علائم
پای مبتلا دچار تورم، گرمی و اریتم بوده، لذا اغلب موارد به خصوص در مراحل اولیه با یک پدیده عفونی اشتباه شده و بیمار تحت درمان با آنتی‌بیوتیک قرار می‌گیرد. استخوان‌ها و مفاصل درگیر دچار شکستگی و جابجایی شده و غضروف‌ها نیز آسیب می‌بینند که بعدها ممکن است منجر به ترمیم هیپرتروفیک منطقه مبتلا گردد.
نتیجه تغییر شکل استخوان و مفصل نیز ایجاد برجستگی‌های استخوانی در پاها است که زمینه را برای ایجاد زخم در نواحی تماس با کفش فراهم می‌کند. نتیجه این پدیده‌ها نهایتاً‌بروز عفونت‌های مزمن و راجعه نسوج نرم و استئومیلیت بوده که لزوم آمپوتاسیون پا، به منظور کنترل عفونت وعدم تعادل پاها را ایجاب می‌نمایند.
تشخیص به موقع آرتروپاتی شارکو و درمان مناسب آن می‌تواند جلوی پیشرفت تغییر شکل پاها، عفونت ثانویه، بروز آبسه، استئومیلیت و نهایتاً‌آمپوتاسیون را بگیرد.
شیوع بیماری
شیوع آرتروپاتی شارکو کمتر از یک درصد بیماران دیابتی است و برای اغلب بیماران اشتباهاً تشخیص‌های شایع‌تر مثل نقرس، آرتریت روماتوئید، واسکولیت و سلولیت مطرح می‌گردند.
پاتوژنز
در پاتوژنز آرتروپاتی شارکو مکانیسم‌های آسیب عصبی و عروقی دخیل هستند. تروماهای کوچک و مکرر و یا یک ترومای حاد ممکن است آغازگر پروسه باشند. بیمار دیابتی مبتلا به نوروپاتی حسی بعلت عدم احساس درد علیرغم بروز آسیب‌های پا به راه رفتن ادامه داده و با این عمل آسیب بیشتری به پاها وارد نموده و پدیده ترمیم را دچار اشکال می‌کند.
به علاوه با ادامه راه رفتن، نوروپاتی وازوموتور ممکن است باعث شانت شریانی ـ وریدی گردیده و منجر به جذب استخوان (Bone resorption)، ضعف، تغییر شکل و شکستگی آنها شود. پدیده، التهابی که بدنبال تروما، زخم، عفونت و یا جراحی حاصل می‌شود نیز با فعال نمودن سیتوکین‌ها منجر به استئوپنی و استئولیز گردیده که در بروز و پیشرفت آرتروپاتی شارکو دخیل می‌باشند.
آرتروپاتی شارکو ناشی از دیابت اغلب مفاصل تارس و ـ متاتارسال و در درجات بعدی مفاصل انتهایی پا، مچ پا، کالکانئوس خلفی، مفاصل ابتدایی پا و یا مفاصل متعدد را درگیر می‌کند. نکته کلیدی برای تشخیص زودرس آرتروپاتی شارکو حدس و گمان کلینیکی بالا نزد بیمار مبتلا به دیابت توام با نوروپاتی دیابتی بوده که دچار تورم، اریتم و گرمی پا و مچ پا گردیده باشد.
بیمار ممکن است سابقه هیچگونه ترومایی را ذکر نکند و رادیوگرافی اولیه نیز تغییرات استخوانی بخصوصی را نشان ندهد. درد نیز اغلب وجود نداشته و در صورت وجود با شدت تخریب تناسبی نشان نمی‌دهد در یک سوم از بالغین مبتلا به آرتروپاتی شارکو، درگیری ممکن است دوطرفه باشد. نکات اصولی در تشخیص آرتروپاتی شارکو در جدول 1 خلاصه شده است.
تاریخچه و معاینه بالینی
نوروپاتی محیطی (دیابت، الکلسیم و غیره)
نوروپاتی حسی: بی‌حسی، پارستزی، درد نوروپاتیک، سابقه اولسر نوروپاتی حرکتی: انگشتان انقباضی و خمیده (claw toes) نوروپاتی اتونوم: پوست خشک و پوسته پوسته شونده تورمی که اخیراً ایجاد شده باشد اریتم (ممکن است با بالا نگه داشتن پاها تخفیف یابد) افزایش گرمی درد (ممکن است وجود نداشته ودر صورت وجود داشتن، علیرغم تخریب حاد استخوان و مفاصل به صورت خفیف احساس شود) تروما (اغلب وجود نداشته یا ممکن است بسیار جزئی بوده باشد) درگیری دوطرفه (نزد حدود یک سوم از بیماران)...
برای خواندن بخش دوم- مفصل شارکو- اینجا کلیک کنید.
