تحریریه پزشک امروز
کلیه‌ها کجا هستند؟
در بدن شما دو کلیه به اندازه‌ای حدود یک مشت بسته در دو طرف ستون فقرات و زیر قفسه سینه وجود دارند. این دو عضو با مجراهایی به نام حالب به مثانه در پایین شکم متصل می‌شوند. از بزرگ‌ترین رگ‌های بدن یعنی سرخرگ آئورت و سیاهرگ اجوف که به قلب وصل می‌شوند دو شاخه به داخل کلیه‌ها می‌رود تا خون در کلیه‌ها بچرخد و تصفیه شود.
کلیه چه کاری در بدن شما انجام می‌دهد؟
در بدن شما 5 تا 6 لیتر خون وجود دارد و با هر ضربان قلب 120 سی‌سی از آن وارد هر کلیه می‌شود. در مجموع کل خون بدن روزی 40 بار وارد کلیه‌ها می‌شود و پس از تصفیه از آنها خارج می‌شود. یعنی روزانه 200 لیتر خون در کلیه‌ها تصفیه می‌شود! اما این همه‌ی کار کلیه‌ها نیست.
کلیه‌ها چگونه کار خود را انجام می‌دهند؟
رگی که وارد کلیه می‌شود به میلیون‌ها مویرگ کوچک تقسیم می‌شود و هر کدام از آنها در انتها به شکل کلافی کوچک درمی‌آیند. مجرایی در انتهای بسته خود این کلاف عروقی را در بر گرفته تا آب و مواد زائد را از آن بیرون بکشد.
ادامه مجرا نیز کنار این کلاف عروقی ادامه می‌یابد تا طی عملیاتی پیچیده مواد زائد را از خون بگیرد و املاح بدن را تنظیم کند. در ادامه این مجاری بهم متصل شده و در میانه کلیه به هم می‌رسند و ادرار (همان آب اضافی به همراه مواد زائد و املاح اضافی) را از کلیه خارج می‌کنند. ادرار از حالب‌ها به مثانه می‌رسد و در آنجا جمع می‌شود تا به موقع دفع شود.
حتما می‌دانید که مهمترین وظیفه کلیه چیست: دفع مواد زائد و آب اضافی از بدن. این خود وظیفه مهمی است زیرا اگر کلیه‌ها کار نکنند آب اضافی در بدن می‌ماند و به قلب فشار می‌آورد. از طرفی مواد زائد و نمک مشکلات کشنده‌ای به وجود می‌آورند.
اما کلیه‌ها وظایف مهم دیگری نیز دارند:
در کلیه علاوه بر این میلیون‌ها واحدهای کوچک تصفیه، سلول‌هایی وجود دارند که هورمون اریتروپوتینین ترشح می‌کنند که در ساخته شدن خون نقش دارند همچنین کلیه در تنظیم فشارخون و ساخت فرم فعال ویتامین D نیز نقش دارد.
- دفع بعضی داروها و سموم از خون
- ترشح هورمون‌هایی که در تنظیم فشار خون نقش دارند.
- فعال کردن ویتامین د که در سالم و قوی شدن استخوان‌ها نقش دارد.
- ترشح هورمونی که باعث تولید گلبول‌های قرمز خون می‌شود و از کم خونی جلوگیری می‌کند.
پس کلیه‌های شما فقط وظیفه دفع مواد زائد و آب از طریق ادرار را ندارند. با نگاهی به این وظایف می‌توانید حدس بزنید که از کار افتادن کلیه‌ها چه مشکلاتی در بدن شما می‌تواند ایجاد کنند.
چه چیزهایی سلامت کلیه‌ها را به خطر می‌اندازد؟
- فشارخون بالا
- دیابت (مرض قند)
- عفونت‌های مکرر ادراری
- بیماری قلبی
- برخی داروها
- سن بالا
- سیگار
- کمبود شدید آب بدن
- سنگ کلیه
- انسداد مجاری ادراری
- برگشت ادرار از مثانه به کلیه
- عفونت‌های شدید
- بیماری‌های سیستم ایمنی بدن
- وزن بالا
- ورزش سنگین
- سرطان‌ها
- بیماری‌های مادرزادی
- برخی مواد شیمیایی
- برخی داروهای رادیولوژی
...
بدون کلیه‌ها
بدون کلیه‌ها نمی‌توانیم مدت زیادی زنده بمانیم. اگر کلیه‌ها از کار بیفتند باید کار آنها با دستگاه دیالیز به طور مدام جبران شود و یا پیوند کلیه انجام شود.
چگونه سلامت کلیه‌هایتان را حفظ کنید؟
- آب بنوشیم.
- ورزش کنیم.
- بدون تجویز پزشک از داروها استفاده نکنیم.
- مراقب فشارخون و قندخون خود باشیم.
- عفونت‌های ادراری را جدی بگیریم.
- بدون تجویز پزشک از آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها استفاده نکنیم.
- بدون آمادگی حرکات ورزشی سنگین انجام ندهیم.
- اگر دچار فشارخون هستیم زیرنظر پزشک آن را کنترل کنیم.
- اگر دچار مرض قند هستیم زیرنظر پزشک آن را کنترل کنیم.
- اگر در معرض خطر بیماری کلیه هستیم با پزشک خود مشورت نماییم.
