قسمت وسط زبان (سنتر): نمایانگر شکم است. در واقع طحال، معده و دستگاه گوارش در این ناحیه خود را نشان می‌دهند. ما می‌توانیم از روی بار این قسمت و خطوط این ناحیه پی به کارکرد صحیح دستگاه گوارش ببریم.
قسمت انتهایی (روت): می‌تواند مشکلات کلیه‌ها و مثانه را نشان دهد. دو طرف زبان (ساید): مربوط به کبد و کلیه صفرا است.
هر نوع تیرگی، کدورت و تورم در این قسمت برای ما مهم است. مردی پنجاه ساله فقط با علامت خستگی، که خیلی هم قابل توجه نبود به من مراجعه کرد در معاینه هیچ علائمی نداشت و کاملاً سالم بود. تنها یافته مثبت در معاینه او دو خط خاکستری مایل به سیاهرنگ در دو طرف زبانش بود که توجه مرا جلب کرد.
بلافاصله برایش سونوگرافی کبد خواستم و نتیجه کبد چرب گرید 3 بود! متأسفانه ایشان به دکترهایی مراجعه کرده بودند که به دلیل خستگی برایش داروهای مسکن و از این قبیل تجویز کرده بودند که خود این داروها مانند الکل بر روی آتش، کار را خراب‌تر کرده بود و کبد او روز به روز چرب‌ترشده بود!
زبان نرمال
زبان سالم به رنگ قرمز روشن و مرطوب و صاف و ارتجاعی است. این زبان یا بدون بار و یا با بار نازک و سفید می‌باشد.
تغییرات زبان
1- سن: در معاینه زبان باید همیشه به سن افراد توجه کرد. در افراد مسن معمولاً زبان قرمز تیره خشک و بدون بار می‌شود و خطوط عمیق دارد. زبان بچه‌ها معمولاً کمی رنگ پریده و بار زبان آنها نازک است و به راحتی برداشته می‌شود.
2- جنس: بجز در زمان عادت ماهانه خانم‌ها، معمولاً زبان مردان و زنان تفاوتی ندارد. زبان خانم‌ها در زمان پریود معمولاً قرمزتر بوده و ممکن است نقاطی به رنگ قرمز در نوک زبان دیده شود.
3- وزن: معمولاً در افراد چاق زبان هم دچار تورم می‌شود. بنابراین زبان کمی رنگ پریده و بزرگ است. همچنین اطراف آن ممکن است به حالت چین خورده مشاهده شود که به دلیل اثر جای دندان‌ها روی زبان می‌باشد. زبان افراد لاغر معمولاً کمی قرمز و لاغر است.
4- آب و هوای محل سکونت: آب و هوا عاملی برای تغییر زبان است. مثلاً در آب و هوای گرم و خشک زبان قرمز و بار زرد دارد.
5- فصل: در فصل تابستان، به علت غلبه گرما و رطوبت (در بعضی نقاط) بار زرد و چسبنده روی زبان وجود دارد. در پاییز به دلیل غلبه خشکی (وزش باد) زبان معمولاً خشک و در زمستان کمی متورم و مرطوب است. (البته این تغییرات مربوط به زبان سالم و طبیعی می‌باشد).
بیماری‌های شایع
زبان رنگ پریده، مرطوب، بزرگ با جای دندان در کناره‌ها که نمایانگر وجود بلغم یا رطوبت در بدن است. این زبان معمولاً در افراد چاق دیده می‌شود. زبان قرمز با نواحی قرمز تیره در نوک زبان و کناره‌ها که نشانگر وجود گرما در کانال کبد و قلب بوده و در افراد مضطرب دیده می‌شود. زبان قرمز تیره با بار زرد و کلفت که نشانگر وجود بلغم و رطوبت و گرما در بدن می‌باشد.
تشخیص
زبان قرمز با بار زرد و چسبنده: نمایانگر غلبه گرما و رطوبت در بدن است.
زبان قرمز با بار سفید: نمایانگر غلبه سرما و رطوبت است.
زبان رنگ پریده: نمایانگر کمبود خون (کم خونی) و یا کمبود انرژی است.
زبان متورم: نشانه غلبه رطوبت در بدن است.
خطوط عرضی در زبان: نشانه ضعف سیستم گوارشی است.
زبان لرزان و یا منحرف به یک سمت: می‌تواند نشانگر ضعف سیستم ایمنی و یا وجود استرس باشد.
زبان بلند: نشانگر گرما و زبان کوتاه نشانگر کمبود خون یا انرژی است.
نقاط قرمز روی زبان در هر ناحیه‌ای که باشند، می‌توانند رکود و انسداد را مطرح کنند.
برای خواندن بخش اول- وقتی زبان خبر از بیماری می‌دهد- اینجا کلیک کنید.