دکتر میرمنصور میرصمدی و دکتر امین‌ا... نیک‌اقبالی
ترومای چشم از علل شایع نقصان یک‌طرفه بینایی در جوانان است. ترومای چشم اغلب در نتیجه حوادث داخل و اطراف منزل، انفجار باتری، تصادف با اتومبیل یا صدمات ورزشی است. در هنگام معاینه چشم باید کاملا مراقب بود تا صدمه بیشتری به چشم وارد نشود. بررسی و در هنگام ارزیابی مبتلایان به ترومای چشم مهم‌ترین موضوع اطلاع از چگونگی مکانیسم صدمه و اختلالات بینایی همراه آن است.
سپس تیزبینی و ثبت آن، بررسی حرکات هر دو چشم و مشاهده قسمت‌های خارجی چشم انجام می‌شوند. مشاهده صدمات جزیی در ساختمان‌های خارجی چشم احتمال وجود صدمات جدی داخل چشم را رد نمی‌کند، پلک‌ها نازک هستند و لهیدگی آنها ممکن است با گرفتاری قرنیه یا صلبیه همراه باشد. زخم کوچک بدون درد روی پلک ممکن است تنها نشانه صدمه نافذ ناشی از جسم خارجی درون چشم باشد. نیرویی که بتواند باعث کبودی پلک‌ها شود ممکن است موجب خونریزی داخل چشمی، کنده شدن شبکیه یا پارگی کره چشم نیز بشود.
در هنگام معاینه چشم و در موارد مشکوک به لهیدگی، صدمه نافذ یا پارگی کره چشم بر اساس نوع مکانیسم صدمه یا نشانه‌های خارجی چشم نباید به کره چشم فشار وارد کرد.وارد کردن فشار در این موارد ممکن است موجب خروج محتویات داخل چشم و بروز ضایعات غیرقابل ترمیم بشود. با قراردادن انگشتان دست و اشاره دست روی لبه کاسه چشم می‌توان پلک‌ها بدون خطر از یکدیگر دور کرد. علاوه بر این به بیمار هشدار می‌دهیم که از فشردن محکم، پلک‌ها به یکدیگر خودداری کند:
نشانه‌های صدمه احتمالی کره چشم عبارتند از
- درد (اگرچه زخم‌های کوچک مربوط به اجسام خارجی چشم ممکن است فاقد درد باشند).
- خونریزی زیر ملتحمه
- پارگی و لهیدگی ملتحمه
- آنوفتالمی (جابه‌جایی غیرطبیعی کره چشم به سمت عقب کاسه چشم مربوط به خروج محتویات چشم با شکستگی کاسه چشم).
نقایص مردمک
- جابه‌جایی مردمک؛ ممکن است ناشی از کلاپس اتاق قدامی چشم باشد.
- هایفما (وجود خون در اتاق قدامی چشم)
- کاهش فشار داخل چشم (چشم نرم)؛در این حالت به هیچ عنوان چشم را لمس نکنید.
- خروج محتویات چشم (عنبیه، عدسی، زجاجیه، شبکیه)
- هایپوپیون (وجود مواد چرکی در اتاق قدامی چشم)؛ نشانه تاخیری تروما است.
در صورت مشکوک شدن به صدمه شدید کره چشم تا زمان جراحی نباید چشم را دستکاری کرد. پانسمان سبک (بدون فشار) و شیلد فلزی که روی لبه‌های استخوانی حدقه (از پیشانی تا گونه) قرار بگیرد روی چشم می‌گذاریم، اگر جسم خارجی در چشم فرو رفته و قسمتی از آن بیرون چشم قرار داشته باشد فقط شیلد فلزی روی کاسه استخوانی چشم قرار داده می‌شود.
از آنجایی که حرکات چشم‌ها بایستی به حداقل ممکن برسد، بستن هر دو چشم می‌تواند مفید باشد. آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی را شروع و داروهای مسکن، ضداستفراغ و آنتی‌توکسین کزاز را طبق تجویز پزشک به بیمار می‌دهیم. پس از رد پارگی کره چشم می‌توان معاینه ساختمان‌های چشم را شروع کرد. پارگی پلک‌ها را می‌توان با بخیه زدن ساده، پماد آنتی‌بیوتیک و پانسمان تحت درمان قرار داد. جراحی بسته به وجود و وسعت سایر صدمات انجام می‌شوند.
ضربه‌های غیرنافذ چشم
ضربه‌های وارد به چشم توسط یک شی غیر تیز مثل توپ یا مشت که مستقیما وارد کره چشم نشود را ضربه یا بلانت می‌گویند. این ضربه‌ها اکثرا ناشی از صدمات ورزشی مثل برخورد توپ یا وسایل ورزشی، تصادفات با وسایط نقلیه موتوری و زد و خورد است. استخوان‌های کاسه چشم اکثرا خطرات متوجه چشم را خنثی می‌کند ولی ضربه‌های محکم می‌تواند باعث شکستگی هر یک استخوان‌های حدقه (کاسه) و بیشتر اوقات استخوان‌های کف و یا دیواره میانی کاسه چشم شود.
ضربه می‌تواند منجر به کوفتگی و له شدن پلک، خونریزی درون کاسه چشم، و اختلال در حرکت کره چشم شود. گاهی خونریزی درون کاسه چشم بسیار شدید است به طوری که کره چشم فشار وارد آورده و دید مختل می‌شود که در این صورت باید به فوریت اقدامات درمانی انجام شود. علاوه بر کبودی پلک و خونریزی زیر ملتحمه ضربه‌های کند ممکن است منجر به پارگی کره چشم و یا خونریزی درون چشم و بهم ریختگی درون چشم از جمله مردمک و عنبیه و عدسی و زجاجیه و شبکیه و عصب بینایی شود. بررسی چنین مصدومی توسط چشم‌پزشک ضروری است تا از خطرات کورکننده آن بکاهد.کوفتگی پلک‌ها شایع است و معمولا با کمپرس سرد و گذاشتن زمان برطرف می‌شود...
برای خواندن بخش دوم- ترومای چشم- اینجا کلیک کنید.
