آشنایی با هلیکوباکتر پیلوری (۳)

در بیماران جوان درمان نشده‌ای که مبتلا به زخم اثنی‌عشر می‌باشند، توصیه می‌شود پس از آزمایش سرولوژیک جهت تشخیص هلیکوباکترپیلوری، درمان آغاز گردد.

بیمارانی که سن آنها بیش از 35 سال بوده و برای اولین بار دچار سوءهاضمه شده‌اند و نیز بیماران دیگر در هر گروه سنی که علائم خطر و عفونت را از خود نشان می‌دهند، بهتر است آندوسکوپی بخش فوقانی دستگاه گوارش برای آنها صورت پذیرد (این علائم خطر عبارتند از کاهش وزن، کم‌خونی، تهوع، استفراغ مداوم پس از صرف غذا، خونریزی به صورت استفراغ خونی یا مدفوع سیاه و تب). جهت تشخیص هر چه بهتر هلیکوباکترپیلوری لازم است آزمایش اوره آز سریع هنگام انجام آندوسکوپی به عمل آید. به دلیل ویژگی (Specificity) بسیار خوب آزمایش اوره آز سریع، آزمایش‌هایی که جواب آنها مثبت است صحیح هستند و نیازی به بررسی بیشتر وجود ندارد.

ولی در مواقعی که جواب آزمایش اوره‌ آز سریع منفی است، باید صحت جواب آزمایش از طریق آزمایش‌های سرولوژیک تایید شود. در بیمارانی که در آندوسکوپی غشاء مخاطی غیرعادی بوده و یا زخم معده وجود داشته باشد، لازم است نمونه بافتی جهت بررسی پاتولوژیک ارسال گردد.

پس از طی دوره درمان برای اثبات ریشه‌کن شدن هلیکوباکترپیلوری لازم نیست عمل خاصی انجام بگیرد و برای این کار هزینه شود (در بیمارانی که سابقه عارضه زخم اثنی‌عشر یا زخم معده داشته این کار بایستی پس از دوره درمان انجام پذیرد). در این بیماری می‌توان عفونت بعد از درمان را هنگامی که علائم واضح بالینی مجددا بروز پیدا کرد، به وسیله آزمایش تنفسی اوره آز (UBT) و یا آندوسکوپی مجدد آزمایش کرد.

در بیمارانی که زخم ناحیه دئودنال شدید با لبه‌های کنگره‌ای همراه با خونریزی و انسداد وجود دارد، الزاما بایستی وجود میکروارگانیسم از طریق آزمایش تنفسی اوره از (UBT) و آزمای اوره آز سریع توصیه می‌شود؛ اما برای بیمارانی که دچار زخم معده وخیم و با سابقه هستند باید گاستروسکوپی کامل همراه با تست پاتولوژیک و تست اوره آز سریع بر روی نمونه به دست آمده صورت پذیرد.

هنگامی که پس از تشخیص زخم معده، درمان عفونت ناشی از هلیکوباکترپیلوری به سرعت آغاز گردد، بهتر است وضعیت عفونت از طریق آندوسکوپی کنترل شود. نمونه‌های بیوپسی مخاطی که برای تشخیص عفونت هلیکوباکترپیلوری مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید از ناحیه انتروم معده به‌دست آیند.

درمان

روش‌های درمانی متعددی برای ریشه‌کن کردن هلیکوباکترپیلوری پیشنهاد شده که البته اخیرا از بین آنها دو روش به وسیله اداره دارو و غذای آمریکا (FDA) مجاز شمرده شده است.

رژیم اول شامل آموکسی‌سیلین (1 گرم b.j.d)، کلاریترومایسین (500 میلی‌گرم b.i.d) و امپرازول 20) میلی‌گرم (b.i.d به مدت 14 روز است. این رژیم‌درمانی بیش از 90 درصد تاثیر داشته است.

در رژیم‌درمانی دوم، مصرف آموکسی‌سیلین (1 گرم (b.i.d و کلاریترومایسین (500 میلی‌‌گرم b.i.d) و لانزوپرازول (30 میلی‌گرم b.i.d) به مدت 10 روز می‌باشد که میزان اثر آن 92-86 درصد گزارش شده است.

این نوع بیماران عمدتا به دستور پزشک عمل می‌کنند، لذا مراقبت‌های بالینی چندانی برای مداوای آنها لازم نیست.

رابپرازول (ACIPHEX) داروی جدید مهارکننده پمپ پروتونی است که می‌تواند جایگزین امپرازول و یا لانزوپرازول شود. در این نوع رژیم درمانی میزان بهبودی مشابه با رژیمی که در آن دو نوع از آنتی‌بیوتیک‌های آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین و مترونیدازول به کار رفته، می‌باشد.

در موارد نادری پس از درمان موفقیت‌آمیز هلیکوباکترپیلوری عفونت مجدد مشاهده شده است.

چنانچه کلاریترومایسین در مراحل اولیه درمان مورد استفاده قرار نگرفته باشد باید به زودی برای رفع نقصان درمان، در رژیم دارویی فرد مبتلا قرار گیرد.

تجویز روتین رژیم‌های دارویی فوق در ایران به علت عدم دسترسی به بعضی از این داروها و هزینه گزاف آنها امکان‌پذیر نیست و میزان موفقیت آنها در مقایسه با رژیم‌های درمانی معرفی شده در ایران تفاوت قابل ملاحظه‌ای را نشان نمی‌دهد. ر مطالعات متعدد نشان داده شده است که سویه‌های شایع هلیکوباکتر در ایران نسبت به طیف وسیعی از آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم بوده و میزان ریشه‌کن شدن آنها کمتر و عود مجدد این عفونت‌ها به مراتب بیشتر از کشورهای غربی است.

در ایران بهترین رژیم تجویزشده ترکیبات چهار دارویی به مدت دو هفته می‌باشد؛ به طوری که بیسموت و امپرازول ترکیب اصلی است که به آن مترونیدازول و آموکسی‌سیلین یا تتراسیکلین و یا در حالت دوم فورازولیدون و آموکسی‌سیلین یا تتراسیکلین و یا در وضعیت سوم کلاریترومایسین و آموکسی‌سیلین اضافه می‌کنند.

این رژیم درمانی حدود 90-80 درصد موفق بوده است؛ اما تنها مشکل، مساله مقاومت به مترونیدازول و لزوم تجویز دوزهای بالاتر است که این خود، موجب عدم تحمل بیمار می‌شود. استفاده از کلاریترومایسین نیز باعث افزایش هزینه درمان می‌گردد.

برای خواندن بخش اول- آشنایی با هلیکوباکتر پیلوری- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش دوم- آشنایی با هلیکوباکتر پیلوری- اینجا کلیک کنید.