اشتباهات دارویی مرگبار (۱)

تحریریه زندگی آنلاین- گروه دنیای سلامت

هر سال 1/5 میلیون نفر در اثر اشتباهات دارویی بیمار می‌شوند و یا به شدت آسیب می‌بینند و صدهزار نفر نیز بر اثر همین موضوع جان خود را از دست می‌دهند؛ در حالی که تمام این موارد مرگ و میر و آسیب‌دیدگی‌ها، قابل پیشگیری هستند. اما چگونه می‌توان از این خسارات جلوگیری کرد و از خود در برابر چنین آسیب‌هایی محافظت نمود؟ برخی از این اشتباهات بسیار خطر‌‌ آفرین‌تر هستند، پس بهتر است با آنها آشنا شویم تا بیشتر در امان بمانیم.

اشتباه در مقدار تجویز‌شده دارو

داروها به اندازه‌های متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای نشان دادن واحد و مقدار مصرف داروها از برخی حروف اختصاری استفاده می‌شود. گاهی اشتباهاتی مثل 0/1 میلی‌گرم که جایگزین آن 10 میلی‌گرم می‌شود، اتفاقات ناگواری به بار می‌آورند. معمولاً بیشترین اشتباه‌ها در خواندن واحدهای اندازه‌گیری، مثل میلی‌گرم و میکروگرم صورت می‌گیرد.

این اتفاق در بیمارستان‌ها یا داروهای IV بیشتر روی می‌دهد. مثلاً در مورد انسولین که داروی اصلی بیماران دیابتی است، بیشترین اشتباهات، مربوط به اندازه مصرف است. حرف اختصاری U بعضی اوقات شبیه عدد O خوانده می‌شود و اشتباهاتی نظیر این مورد که می‌توانند بیمار را با خطرات جدی مواجه سازد.

بنابراین به نسخه‌ای که پزشک‌تان نوشته است، دقت کنید تا در خواندن داروها و دوز مصرفی دچار اشتباه نشوید. اگر نمی‌توانید دارو یا مقدار مصرف آن را بخوانید، از دکترداروساز کمک بگیرید و اگر در بیمارستان بستری هستید، حتماً از پرستار خود در این مورد سوال کنید.

اشتباه گرفتن دو دارو که شبیه یکدیگرند

ممکن است دست‌ خط دکتر در نسخه نوشته ناخوانا باشد یا اینکه نام دارو به اشتباه وارد کامپیوتر گردد و یا دارو اشتباهاً از یک قفسه دیگر برداشته شود.

در اغلب داروخانه‌ها، داروها را براساس حروف الفبا در قفسه‌های دارویی مجزا می‌گذارند؛ بنابراین ممکن است داروهایی که از نظر اسمی شباهت زیادی به هم دارند، در کنار یکدیگر قرار بگیرند و فردی که در آن بخش کار می‌کند، دارو را از قفسه نزدیکش به اشتباه بردارد. در تمام این موارد، دارویی که در اختیار بیمار قرار می‌گیرد، با آنچه که باید مصرف کند، فرق خواهد داشت و گاه این تفاوت برای او بسیار گران تمام می‌شود، 25 درصد از موارد مربوط به اشتباهات دارویی به مورد آخر، یعنی برداشتن دارویی دیگر از قفسه مجاور برمی‌گردد.

مثلاً ممکن است به جای داروی «Adderall» که برای بیماری ADHD تجویز شده است، اشتباهاً داروی «Inderal» که برای فشار خون بالاست، برداشته شود یا «paxil» که داروی ضدافسردگی است، با «plavix» که یک داروی ضدانعقاد خون است، اشتباه گرفته است. تصورش را بکنید که چه فاجعه‌ای رخ می‌دهد.

برای جلوگیری از به‌وجود آمدن این وضعیت، هنگام نوشتن نسخه از پزشک خود بخواهید تا علاوه بر دارو، میزان و نحوه مصرف آن را نیز در نسخه قید کند و اینکه این دارو به چه دردی می‌‌خورد. با این کار اگر دارویی را که دکتر نوشته، مسئول داروخانه اشتباه بخواند، می‌توان بنا به کاربرد و علت استفاده آن پی به این اشتباه برد. علاوه بر آن، هنگام تحویل گرفتن داروها بهتر است به برچسب آنها توجه کنید تا مطمئن شوید اشتباهی رخ نداده است.

زیاده‌روی در مصرف دارو

گاهی شما از یک دارو برای التیام درد خود استفاده می‌کنید و در کنار آن دارویی برای کاهش تنش‌ها و تشویش‌ها و یک قرص هم برای آنکه راحت‌تر بخوابید! تمام این داروها مسکن هستند و مصرف هم‌زمان آنها بسیار خطرناک است. مسکن‌های درد، مثل کدئین، بنزو دیازپین‌ها مثل آیتوان، هالسیون، xanax و والیوم، مسکن‌های خواب‌آور مثل seconal، داروهای جدیدتر که برای دلهره و تشویش تجویز می‌شوند، مثل Bu spar و معروف‌ترین قرص خواب یعنی «Ambien» اگر این داروها با هم مصرف شوند، روی سیستم عصبی مرکزی تأثیر نامطلوبی گذاشته و عوارض شدیدی خواهند داشت و در برخی جوانان حتی باعث مرگ می‌شوند.

بنابراین باید به هشدارهایی که روی بسته‌بندی داروها قید شده‌اند، کاملاً توجه کنید. معمولاً در این هشدارها از لغات کلیدی مثل خواب‌آور، کسل‌کننده، سرگیجه‌آور و ... استفاده می‌شود. اگر در بخش هشدار یک دارو قید شده که هنگام رانندگی نباید از آن استفاده شود، بدانید که آن دارو اثر تسکینی دارد و روی سیستم اعصاب مرکزی تأثیر می‌گذارد و به هیچ‌وجه نباید آن را با داروی دیگر و یا الکل مصرف کرد.

 استفاده از دو یا چند دارو با هم

هر دارویی که مصرف می‌کنید، عوارضی دارد؛ اما مشکلات وقتی بیشتر می‌شوند که شما دو یا چند دارو را هم‌زمان به مصرف برسانید، این داروها از طرق مختلف روی یکدیگر اثر می‌گذارند؛ مثلاً برخی داروها باعث تشدید اثر برخی داروهای دیگر می‌شوند یا اینکه مصرف یک دارو عوارض جانبی داروی دیگر را بیشتر می‌کند.

خطرسازترین موارد مربوط به تداخل اثر و عوارض داروهای فشار خون و سرگیجه است. مثلاً اگر دارویی مصرف می‌کنید که باعث افزایش فشار خون می‌شود و بعد از آن بلافاصله داروی دیگری مصرف کنید که آن هم همین تأثیر را دارد، فشار خون شما به شدت افزایش خواهد یافت.

بنابراین نسبت به مصرف وارفارین در کنار داروهای دیگر بسیار محتاط باشید. از وارفارین فقط باید به اندازه نیاز استفاده کرد؛ زیرا زیاده‌روی در مصرف آن و حتی کاهش مقدار مصرف می‌تواند بیماری‌ها و مشکلات قلبی در پی داشته باشد و حتی منجر به سکته شود. بنابراین از پزشک متخصص خود یا پزشک داروخانه در مورد عوارض جانبی مصرف هم‌زمان داروها سوال کنید.

این اطلاعات را در جایی نگه دارید تا وقتی که نسخه جدیدی برای شما نوشته می‌شود، بتوانید عوارض جانبی داروی جدیدی را با داروهای قبلی که هنوز هم مصرف می‌کنید، مقایسه نمایید...

برای خواندن بخش دوم- اشتباهات دارویی مرگبار- اینجا کلیک کنید.