تغذیه درمانی در التیام زخم‌ها (۲)

ویتامین K

هنوز نقش این ویتامین در روند بهبود زخم به اثبات نرسیده است و نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.

ویتامین C و بهبود زخم

کمبود ویتامین C باعث خشکی و شکنندگی زخم‌های بهبود یافته قبلی می‌گردد. همچنین کمبود دریافت آن باعث تاخیر روند بهبودی می‌گردد. 1000 میلی‌گرم مکمل ویتامین C در روز باعث کاهش 40 درصدی زمان بهبودی زخم می‌گردد و استفاده از 2000 میلی گرم در روز ویتامین C باعث کاهش 50 درصدی زمان بهبودی زخم می‌گردد.

ثابت شده است که دریافت مکمل‌های این ویتامین به میزان 500-1500 میلی گرم در روز برای بیماران دچار سوختگی بسیار مفید می‌باشد. از طرفی ویتامین C بر سیستم ایمنی تاثیرگذار بوده و باعث افزایش عملکرد سیستم ایمنی می‌گردد.

همچنین خاصیت ضدمیکروبی آن هم بر سرعت بهبودی تاثیرگذار بوده و در جمع آوری رادیکال‌های آزاد تاثیر فراوانی دارد، بنابراین در مراحل اولیه بهبود زخم در جراحات ناشی از سوختگی بسیار موثر خواهد بود.

به دلیل تاثیر مستقیم اسیدآسکوربیک بر سنتز کلاژن، وضعیت آنتی‌اکسیدانی و تعدیل سیستم ایمنی یک مکمل مناسب برای بهبودی زخم می‌باشد، به همین دلیل توصیه شده است در زخم‌های سطحی از 1000-500 میلی‌گرم در روز و در زخم‌های عمیق‌تر مانند سوختگی‌ها از 2-1 گرم در روز ویتامین C  استفاده شود.

عناصر جزئی و بهبود زخم

نقش سوء تغذیه و تاثیر آن در فرایند بهبود زخم واضح می‌باشد. مخصوصا در افراد سالخورده به دلیل عدم توانایی حرکت و ضعف عضلانی نمود بیشتری دارد. علاوه بر آن دریافت ناکافی موادغذایی و مشکلات جذبی بر بدتر شدن شرایط می‌افزاید، بنابراین لزوم استفاده از یک رژیم غذایی متعادل در کاهش عوارض ناشی از زخم‌ها و سوختگی‌ها روشن است.

عناصر جزئی معمولا به طور مستقیم بر بهبودی زخم تاثیری ندارند، ولی به عنوان کوفاکتور آنزیم‌های ضروری جهت هموستازی و بهبود زخم عمل می‌نمایند. مس، روی و آهن ارتباط نزدیک‌تری با بهبودی زخم دارند و عناصر کروم، ید، منگنز، مولیبدن و سلنیوم در درجه دوم اهمیت می‌باشند.

آهن

این عنصر برای هیدروکسیلاسیون پرولین و لیزین مورد نیاز می‌باشد و کمبود آن باعث بدی عملکرد تولید کلاژن می‌گردد. از طرفی به عنوان بخشی از سیستم انتقال اکسیژن بر بهبودی زخم تاثیرگذار است.

روی

عنصر روی نقش مهمی در سیستم ایمنی از پوست گرفته تا تنظیم عملکرد لنفوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها و سلول‌های کشنده طبیعی دارد و کمبود آن باعث افزایش حساسیت فرد در برابر پاتوژن‌های گوناگون می‌گردد. روی کوفاکتورDNA  و RNA پلی‌مراز می‌باشد، بنابراین در سنتز DNA و پروتئین و همچنین تکثیر سلولی نقش دارد.

کمبود روی باعث به تاخیر افتادن فرایندهای ضروری بهبود زخم می‌گردد. سطح کمتر از mg/ml 100 باعث تاخیر بهبودی زخم می‌گردد. کمبود روی باعث تخریب سلول‌های اپیدرمی و ضایعات پوستی می‌گردد. همچنین باعث کاهش غلظت لنفوسیت‌ها وکاهش عملکرد لنفوسیت‌های  BوT می‌گردد.

در شرایط کمبود روی تکثیر فیبروبلاست‌ها وکلاژن کاهش یافته و باعث کاهش کشش زخم و تاخیر در اپیتلیزاسیون می‌گردد. از طرفی کمبود روی باعث کاهش ایمنی سلولی و هورمونی شده و زخم را در برابر عفونت هم مستعد می‌سازد که خود این امر هم بر طولانی شدن زمان بهبودی زخم می‌افزاید.

مس

عنصر مس نقش حیاتی زیادی در بدن ایفا می‌کند، برای مثال برای اتصال آهن به هموگلوبین ضروری است و در فعالیت بسیاری از آنزیم‌ها نقش اساسی دارد. همچنین اثرات فیزیولوژیکی آن شامل کاهش رادیکال‌های آزاد، آمین‌های بیوژن وکلسترول می‌باشد و در سنتز الاستین،کلاژن و هورمون‌های تیروئیدی هم نقش دارد.کوفاکتور مورد نیاز برای سیتوکروم اکسیداز و آنتی‌اکسیدان سوپر اکسید دیسموتاز می‌باشد.

لیزیل اکسیداز آنزیمی است که به مس به عنوان یک کوفاکتور کلیدی نیاز دارد. این آنزیم باعث تقویت چارچوب کلاژنی می‌گردد.

کروم

کروم نقش ویژه‌ای در بهبود زخم دارد. کروم می‌تواند باعث تغییر واکنش ایمنی از طریق تحریک سیستم ایمنی یا توقف فرایندهای ایمنی گردد که این اثر آن در لنفوسیت‌های B و T، ماکروفاژها و تولید سیتوکین‌ها به اثبات رسیده است. به دلیل تاثیر ویژه آن در متابولیسم گلوکز و انسولین در جلوگیری از عفونت و بهبود زخم در افراد دیابتی بسیار موثر است.

نتیجه‌‌گیری

استفاده از یک رژیم غذایی متعادل و استفاده از تمام گروه‌های غذایی مورد نیاز علاوه بر تامین انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های حیاتی بدن تامین‌کننده نیازمندی‌های مواردی چون فرایندهای بهبود زخم و حفظ ایمنی و سلامت عمومی بدن خواهد بود.

برای خواندن بخش اول- تغذیه درمانی در التیام زخم‌ها- اینجا کلیک کنید.