دکتر مهسا امیدیان : پزشک عمومی ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران
تحریریه زندگی آنلاین : تشنج
به تغییرات فعالیت الکتریکی مغز که به صورت ناگهانی رخ می‌دهد، تشنج می‌گویند. تشنج ممکن است یک بار اتفاق بیفتد، اما به تشنج‌های مکرر صرع گفته می‌شود. محرک‌های شایع تشنج ناشی از صرع عبارتند از:
بیماری و عفونت
احساس خستگی شدید
تغییر برنامه خواب یا کم‌خوابی شدید
مصرف الکل یا مواد مخدر یا پروسه نادرست ترک الکل و مخدر
استرس، نگرانی یا سایر علل عاطفی و روحی
فراموشی مصرف دارو یا عدم مصرف دوز مناسب داروهای ضد تشنج یا مصرف نامنظم داروها
تغییرات هورمونی در خانم‌ها مثلاً دوران قاعدگی
عواملی که باعث تحریک و تهییج بیش از اندازه حواس می‌شوند، مانند نور شدید و خیره کننده، بازی‌های کامپیوتری یا کار با کامپیوتر.
بیشتربخوانید:
تغذیه نامناسب و کمبودهای غذایی: افت شدید قند خون در افراد مبتلا به دیابت، کمبود ویتامین B6 می‌تواند سبب بروز تشنج در کودکان گردد، کاهش مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم نیز بر فعالیت الکتریکی سلول‌های مغزی تأثیر گذاشته و منجر به تشنج می‌شود.
این محرک‌ها صرفاً باعث ایجاد تشنج در افرادی می‌شوند که از قبل مستعد ابتلا به آن هستند. تشخیص محرک‌های شخصی برای افراد معمولاً دشوار است، اما یادداشت‌های روزانه جهت شناسایی محرک‌های بالقوه و تلاش برای اجتناب از برخی محرک‌ها به جلوگیری از وقوع تشنج کمک می‌کند.
علائم عمومی یا هشدار دهنده تشنج
خیره شدن
رعشه و حرکات لرزشی دست‌ها و پاها
گرفتگی و سفتی بدن
از دست دادن هوشیاری
مشکلات و اختلالات تنفسی یا قطع تنفس
زمین خوردن ناگهانی و بدون دلیل
از دست دادن کنترل مثانه و روده
عدم واکنش به صداها یا کلام در مدت کوتاهی
گیج و مات بودن
خواب‌آلودگی و تحریک‌پذیری صبح‌ها هنگام بیدار شدن
تکان‌های سر
چشمک زدن‌های سریع و خیره شدن مقطعی
بیشتربخوانید:
نکات تغذیه‌ای در بیماران مبتلا به تشنج
داشتن عادات غذایی سالم در کنار مصرف داروهای ضد تشنج که پزشک تجویز کرده است به کنترل بهینه تشنج کمک می‌کند.
اطمینان از مصرف برخی از ریزمغذیها در سبدغذایی بیماران مبتلا به تشنج بسیار مهم است. سر‌دسته این مواد شامل:
اسیدفولیک: سبزیجات پهن برگ، مرکبات، حبوبات (عدس و لوبیا) و آووکادو
کلسیم و منیزیوم: فرآورده‌های لبنی، مغزها و دانه‌ها، حبوبات
ویتامین B12: بیشتر در فرآورده‌های لبنی و حیوانی مانند گوشت و شیر است.
ویتامین K : سبزیجات دارای برگ‌های سبز مانند کاهو و اسفناج
ویتامین D: روغن ماهی، جگر و زرده تخم‌مرغ، البته قرارگیری در معرض آفتاب اصلی‌ترین راه دریافت ویتامین D کافی است.
ویتامین B6: موز، آووکادو، آجیل‌ها، شیر و حبوبات
به خصوص که برخی از داروهای مصرفی در بیماران مبتلا به تشنج با جذب برخی از این ریزمغذیها تداخل دارند و این بیماران باید به دریافت کافی این ریزمغذیها از طریق مواد غذایی دقت داشته باشند و در صورت لزوم مکمل‌یاری برای آن‌ها انجام شود.
بیشتربخوانید:
نیاز به یادآوری است که تشنج‌ها همیشه به صورت افت سطح هوشیاری و حرکات ریتمیک در دست و پا نیستند. گاهی تشنج موجب قطع ارتباط کوتاه‌مدت بین شخص و محیط اطراف به صورت خیره شدن به یک نقطه می‌شود و حتی امکان دارد فرد روی زمین نیفتد. به این نوع تشنج، معمولاً تشنج کوچک گفته می‌شود، البته اصلاحات دیگری هم دارد. مهم این است که به خصوص اگر در کودکان این حالات را مشاهده کردیم، حتماً به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنیم چون گاهی این‌ها، می‌توانند علامتی از نوعی تشنج خاص و خفیف باشند. برای تشخیص تشنج، پزشک مغز و اعصاب از نوار مغز و یا حتی ویدئو مانیتورینگ طولانی‌مدت استفاده می‌کند.
رژیم کتوژنیک: گاهی برای بیماران مبتلا به تشنج، با توجه به شرایط رژیم کتوژنیک در نظر گرفته شود. رژیم کتوژنیک شامل کاهش شدید کربوهیدرات دریافتی و جایگزینی آن با چربی (چربی بالا، پروتئین متوسط و کربوهیدرات کم) است که تحت این شرایط بدن دچار حالت متابولیسمی متفاوتی نسبت به زمان عادی می‌شود که به آن کتوز گفته می‌شود. وقتی حالت کتوز رخ می‌دهد، بدن برای سوزاندن چربی‌ها کارآمدی بیشتری پیدا می‌کند. این رژیم باید حتماً تحت نظر متخصص تغذیه و پزشک انجام شود، چون ممکن است موجب صدماتی مانند سنگ‌های کلیه و مجاری ادراری، آسیب به کبد، یبوست و ... شود.
در برخی از افراد مصرف برخی از مواد غذایی که حاوی شیرین‌کننده آسپارتام است، سبب بروز حملات تشنجی می‌شود. پس باید از مصرف این گروه از مواد غذایی پرهیز شود.
مصرف مکمل‌های ورزشی حاوی آمینو‌اسید‌ها هم می‌تواند در برخی از افراد در بروز حملات تشنجی نقش داشته باشد.
بیشتربخوانید: