روزهای گرم امسال در حالی آغاز شده که در کنار نگرانی و تهدید هرساله قطعی برق، شهروندان در سال جاری با قطعی گسترده آب در پایتخت و برخی مناطق استان البرز روبه‌رو هستند. در حالی آبفای تهران در تدارک برنامه‌‌‌های فرهنگی هفته «صرفه‌‌‌جویی در مصرف آب» است و مسوولان بر اصلاح الگوی مصرف برای عبور از بحران آب تاکید دارند که گزارش‌‌‌ها حاکی است اساسا آبی برای مصرف وجود ندارد و مردم مناطق متعددی از پایتخت، از جمله انقلاب، میرزای‌شیرازی، سنایی، مطهری، مرزداران، شریعتی، پونک، کارگر، بهار شیراز، فرشته، چهارراه زرتشت، بهجت‌‌‌آباد و پاتریس طی روزهای اخیر برای انجام امور ساده روزانه نیز به آب دسترسی نداشته‌‌‌اند و تانکرهای آبرسانی و مردم دبه به دست در نقاط مختلف پایتخت مشاهده شده‌اند.
قطعی آب اما در حالی وارد پنجمین روز می‌شود که براساس اطلاعیه‌‌‌ای که شرکت آب و فاضلاب تهران روز دوشنبه منتشر کرد، قرار بود این مشکل تا ساعاتی بعد از انتشار این اطلاعیه حل شود؛ اما نه‌تنها مشکل قطعی و افت فشار آب مطابق آنچه آبفای تهران وعده داد حل نشد، بلکه تا روز بعد و زمان تنظیم این گزارش نیز قطعی آب همچنان ادامه داشت. از همین‌رو به نظر می‌رسد اطلاعیه آبفای تهران بیش از آنکه در جهت اطلاع‌‌‌سانی صحیح به شهروندان مستاصل باشد، به‌منظور کاهش فشار رسانه‌‌‌ای منتشر و به طور گسترده به رسانه‌‌‌ها ارسال شده بود. در همین راستا پیگیری‌‌‌های روز گذشته «دنیای‌اقتصاد» برای گفت‌وگو با مسوولان آبفای تهران و بررسی دلایل قطعی آب و اطلاع‌‌‌رسانی صحیح به شهروندان نیز بدون نتیجه ماند. سامانه 122 نیز طی روزهای اخیر پاسخگوی شهروندان نبود. از طرفی گزارش‌‌‌ها حاکی از کمیاب‌شدن آب‌معدنی در فروشگاه‌‌‌ها و مغازه‌‌‌های برخی از مناطق تهران همزمان با طولانی شدن ساعات قطعی کامل آب است.
در اطلاعیه روز دوشنبه آب و فاضلاب تهران عنوان شده بود، براثر بارش باران، جاری شدن سیلاب و رانش گسترده زمین و کوه در حوالی جاده چالوس، مسیر انتقال آب از سد امیرکبیر به تاسیسات آبرسانی تهران در بستر رودخانه کرج مسدود شده بود و در پی این حادثه، بلافاصله گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عملیاتی به همراه تجهیزات و ماشینآلات در منطقه حاضر شدند و عملیات رفع انسداد مسیر باتلاقی رودخانه آغاز شده است. این اطلاعیه با تایید افت فشار آب و تحت‌تاثیر قرار گرفتن تعادل شبکه توزیع آب در جریان رفع انسداد مسیر انتقال آب و تغییر ناگهانی رفتار مصرف، از اندیشیده شدن تمهیداتی برای توزیع مدیریت‌شده آب خبر داده بود؛ تمهیداتی که به نظر می‌رسد بخشی از آن مربوط به استقرار تانکرهای توزیع آب در شهر است.
محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در گفت‌وگو با بخش خبر شبکه 5 تلویزیون با اشاره به سیل جاده چالوس و صعب‌‌‌العبور بودن و سختی دستیابی به محل حادثه برای ماشینآلات از باز شدن مسیر جریان انتقال آب از سد امیرکبیر به تهران بعد از 12ساعت خبر داد. به گفته او از آنجا که آب انتقال‌یافته از سد امیرکبیر به تهران همچنان آب خام است و باید در تصفیه‌‌‌خانه‌‌‌ها و طی فرآیندی به آب مصرفی شهروندان تبدیل شود، حل مشکل افت فشار آب تعدادی از مناطق تهران به‌تدریج طی روزهای آینده حل می‌شود.
او این فرآیند را مستلزم انتقال تدریجی آب عنوان کرد و گفت: از آنجا که مسیری که آب را به تهران منتقل می‌کند، سیلابی و ناپایدار است، این فرآیند زمان‌بر است. اردکانی عنوان کرد: مشکل آب بخشی از مناطق تهران تا پایان شب (سه‌‌‌شنبه‌شب) حل می‌شود و پس از آن با انتقال آب از سد امیرکبیر به سمت تصفیه‌‌‌خانه‌‌‌های تهران رفته‌رفته مشکل مابقی مناطق نیز حل خواهد شد. به گفته او 20درصد آب تهران از سد امیرکبیر تامین می‌شود و با مشکل پیش‌آمده طبیعتا یک‌پنجم مناطق شهر باید با مشکل قطعی و افت فشار آب مواجه می‌‌‌شد اما تلاش کردیم این مناطق را به حداقل برسانیم. در همین راستا روز گذشته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز با اشاره به اینکه آب تهران مشکل آلودگی زیست‌محیطی ندارد و این موضوع دلیل قطعی آب نبوده است، جاری شدن سیلاب را دلیل قطعی آب و افت فشار در برخی مناطق عنوان کرد.
نگرانی از استمرار افت فشار آب در پایتخت
با این حال، با آغاز فصل گرما و افزایش مصرف آب نگرانی از تکرار قطعی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مکرر آب همچنان وجود دارد. بررسیها حاکی از این است که پیش از شروع تابستان مصرف آب در اقصی‌‌‌نقاط ایران افزایش پیدا کرده و در صورتی که این روند ادامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار باشد، این احتمال وجود دارد که افت فشار آب هم ادامه پیدا کند. در این راستا بهینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی مصرف آب به‌‌‌عنوان راهی برای جلوگیری از قطعی یا کاهش فشار آب، آن هم در آستانه تابستان و افزایش دما مورد تاکید مسوولان است. کارشناسان پیش از این نیز در مورد کمبود آب در تابستان امسال هشدار داده و پیش‌بینی کرده بودند که تابستان سال‌جاری نسبت به سال گذشته گرم‌‌‌تر باشد. به گفته آنها به علت شدت گرما در نیمه‌‌‌جنوبی کشور تبخیر آب بیشتر و دسترسی به آب محدودتر می‌شود. براین اساس، استان‌‌‌هایی همچون تهران به دلیل جمعیت زیاد، خراسان‌رضوی به دلیل کاهش 52درصدی بارش‌‌‌ها نسبت به بلندمدت و کمبود ذخایر آبی پشت سدها و همچنین جمعیت بالای شهرستان‌‌‌هایی همچون مشهد و سیستان و بلوچستان به دلیل ذخایر بسیار پایین چاه‌‌‌‌نیمه‌‌‌ها در شمال استان و عدم‌ورود آب از افعانستان و نبود بارش مناسب بیش از سایر مناطق کشور با تهدید کمبود آب روبه‌رو هستند. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان‌رضوی روز گذشته خبر داد که خشکسالی شدید در استان باعث کاهش منابع آب شرب 36شهر و 650روستا در این استان شده است.
با این حال مسوولان همچنان اشتباهات الگوی مصرف را یکی از دلایل مشکلات کمبود آب در پایتخت عنوان می‌کنند. محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران، اوایل خردادماه با انتقاد از شیب صعودی مصرف آب در روزهای ابتدایی خرداد گلایه کرده و گفته بود: با وجود آنکه مصرف آب امسال در اردیبهشت‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماه نسبت به سال گذشته قابل قبول بوده، در چهارم خردادماه از ساعت 12 تا 12:45 در هر ثانیه 52هزار لیتر آب مصرف شده که این رقم به طور میانگین در آن روز 41هزار لیتر بوده، در حالی که سال گذشته در این زمان 37هزار لیتر آب مصرف شده است. به گفته وی، مدیریت بهینه مصرف آب‌شرب در دسترس‌‌‌ترین راه‌‌‌حل مشکل کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌آبی تهران است. در صورتی که بارش به اندازه کافی نباشد، راهی برای تامین آب اضافی نداریم و در این شرایط باید همه به مدیریت مصرف آب توجه بیشتری داشته باشیم. اردکانی در حالی از این مسائل سخن به میان آورده است که تنها 2درصد مشترکان شهر تهران بیش از دوبرابر الگو مصرف می‌کنند. این مقام مسوول همچنین گفته بود: مشترکانی که در ماه بیش از 48مترمکعب آب مصرف می‌کنند، در مرحله اول تذکر و در صورتی که مصرف را کاهش ندهند، اخطار دریافت می‌کنند و در صورت بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌توجهی به اخطارها، برای رعایت حقوق سایر شهروندان، آب مشترکان بدمصرف در ساعاتی از روز قطع می‌شود. اما نوک پیکان قطعی آب اکنون به سمت مردم عادی نشانه رفته است.
کاهش 41میلیون مترمکعبی حجم آب سدهای تهران
امسال پایتخت نیز مانند وضعیت برخی شهرهای جنوبی و مرکزی کشور در سال‌های اخیر، با کمبود و قطعی آب با آغاز فصل گرما روبه‌روست و وضعیت سدهای تهران نگرانی از استمرار قطعی آب در این کلان‌شهر را تشدید می‌کند. براساس آخرین آمار اعلام‌شده، حجم کل مخازن سدهای پنج‌‌‌گانه تهران نسبت به سال قبل 41میلیون مترمکعب کاهش یافته است؛ این در حالی است که گرما نیاز آبی را تشدید می‌کند. از طرفی با واردشدن به فصل گرما، حدود 3میلیون کولر آبی در پایتخت وارد مدار خواهند شد و هر کولر آبی معادل 300لیتر در شبانه‌‌‌روز آب مصرف خواهد کرد.
بررسیها نشان می‌دهد که در حال حاضر سدهای پنج‌‌‌گانه تهران 504میلیون مترمکعب آب دارند، این در حالی است که سال گذشته در همین زمان حجم آب سدهای تهران 545میلیون مترمکعب ثبت شده است. در حال حاضر سد امیرکبیر 110میلیون مترمکعب آب دارد که این عدد در سال گذشته 100میلیون مترمکعب ثبت شده بود و نسبت به سال قبل 9میلیون مترمکعب افزایش داشته؛ اما در مقایسه با سال نرمال این عدد 68میلیون مترمکعب منفی بوده است. سد لتیان در حال حاضر 65میلیون مترمکعب آب دارد که در سال قبل این عدد 62میلیون مترمکعب ثبت شده بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل 3میلیون مترمکعب رشد و نسبت به سال نرمال 11میلیون مترمکعب کاهش داشته است.
وضعیت حجم مخازن سد لار نیز گویای موجودی 52میلیون مترمکعب آب است که این عدد در سال قبل 74میلیون مترمکعب بود که نسبت به سال قبل 23میلیون مترمکعب و نسبت به سال نرمال 119میلیون مترمکعب کاهش یافته است. حجم آب سد طالقان در شرایط کنونی 219میلیون مترمکعب ثبت شده که در مقایسه با سال قبل که عددی معادل 237میلیون مترمکعب بوده، 18میلیون مترمکعب و نسبت به سال نرمال 128میلیون مترمکعب کاهش داشته است. حجم مخزن در سد ماملو نیز 59میلیون مترمکعب ثبت شده که این عدد در سال قبل 71میلیون مترمکعب بوده است. این اعداد حاکی از کاهش 12میلیون مترمکعبی حجم مخزن سد نسبت به سال قبل و کاهش 109میلیون مترمکعبی نسبت به سال نرمال است.
