نفت؛ غیرقابل پیش‌بینی‏‏‏‏‏‌تر از همیشه

گزارش ماه اکتبر اوپک نشان می‌دهد 13عضو این سازمان بر اساس گزارش منابع ثانویه در ماه سپتامبر 27‌میلیون و 755‌هزار بشکه نفت‌خام تولید کردند که 273‌هزار بشکه بیشتر از 27‌میلیون و 482‌هزار بشکه ماه اوت است. بر اساس گزارش ماه اکتبر اوپک، پس از عربستان‌سعودی با تولید روزانه 9‌میلیون و 6‌هزار بشکه و عراق با تولید روزانه 4‌میلیون و 307‌هزار بشکه، ایران با تولید روزانه 3‌میلیون و 58 ‌هزاربشکه جایگاه سومین تولیدکننده این سازمان را حفظ کرد. بر اساس گزارش منابع ثانویه، ایران در ماه سپتامبر 3‌میلیون و 58هزاربشکه نفت‌خام تولید کرده که 15‌هزار بشکه بیشتر از ماه اوت 2023 بوده‌است. بر اساس این گزارش، تولید هشت عضو این سازمان در دوره مورد بررسی با افزایش همراه بوده که بیشترین افزایش تولید با 141‌هزار بشکه مربوط به نیجریه است. گفتنی است ایران، ونزوئلا و لیبی از توافق کاهش عرضه ائتلاف تولیدکنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و غیراوپک (اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس) معاف هستند.

به نوشته «شانا»، قیمت نفت‌خام سنگین ایران بر اساس تازه‌‌‌‌‌‌ترین گزارش ماهانه اوپک، در ماه سپتامبر نسبت به ماه اوت سال‌2023 میلادی 7دلار و 5‌سنت معادل 8‌درصد افزایش یافته‌است. قیمت نفت‌خام سنگین ایران در ماه سپتامبر 2023، 94دلار و 63‌سنت ثبت شد، درحالی‌که این رقم در ماه اوت 2023، 87دلار و 58‌سنت برای هر بشکه بود. لازم به ذکر است میانگین قیمت نفت‌خام سنگین ایران در سال‌2022 میلادی 85 دلار و 59‌سنت بوده‌است.

تقاضای جهانی و سبد نفتی اوپک

قیمت سبد نفتی اوپک هم در ماه سپتامبر 2023 به 94 دلار و 60‌سنت برای هر بشکه رسید‌که 7دلار و 27‌سنت (8.3درصد) بیشتر از ماه اوت 2023 است. بر اساس تازه‌‌‌‌‌‌ترین گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک که در ماه‌جاری منتشر شد، تقاضای جهانی نفت‌خام برای سال‌2023 میلادی بدون تغییر نسبت به برآورد پیشین (گزارش ماه سپتامبر) با 2‌میلیون و 440‌هزار بشکه افزایش روزانه همراه خواهد بود. مجموع تقاضای نفت جهان برای سال‌2023 میلادی 102‌میلیون و 60‌هزار بشکه پیش‌بینی شده‌است. اوپک در گزارش ماهانه خود همچنین پیش‌بینی کرد تقاضای جهانی نفت در سال‌2024 تا 2‌میلیون و 250‌هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت و به مجموع 104‌میلیون و 310‌هزار بشکه در روز خواهد رسید. به‌دنبال آغاز جنگ در فلسطین‌اشغالی، بهای نفت‌خام برنت در لحظه تنظیم این گزارش با ادامه روند صعودی، به فراتر از 91دلار در هر بشکه رسید، امری که چهره جدیدی از آینده حداقل میان‌مدت بازار جهانی سوخت‌های فسیلی را ترسیم کرده‌است.

احتمال کسری عرضه در ماه‌های پایانی سال

رویترز در همین رابطه نوشت؛ آژانس بین‌المللی انرژی به‌‌‌‌‌‌تازگی اعلام کرد که تداوم کاهش عرضه داوطلبانه از سوی عربستان‌سعودی و روسیه تا پایان سال‌2023 بازار را با کسری قابل‌توجهی در سه‌ماهه چهارم روبه‌رو خواهد کرد.اعضای ائتلاف سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانشان (اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس) برای تقویت بازار نفت از سال‌2022 عرضه خود را کاهش داده‌اند. پس از آنکه عربستان‌سعودی و روسیه کاهش داوطلبانه عرضه در مجموع روزانه یک‌میلیون و 300‌هزار بشکه‌‌‌‌‌‌ای را تا پایان سال‌2023 تمدید کردند، قیمت نفت‌برنت بازهم از مرز 90 دلار برای هر بشکه فراتر رفت.به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، کاهش عرضه روزانه بیش از 2‌میلیون و 500‌هزار بشکه‌‌‌‌‌‌ای اعضای اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس از ابتدای سال‌2023 تاکنون، با افزایش عرضه از سوی تولیدکنندگان خارج از این ائتلاف، از جمله ایالات‌متحده، برزیل و ایران جبران شده‌است.

این سازمان در گزارش ماهانه نفت خود اعلام کرد: کاهش تولید اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس از ماه سپتامبر به بعد، سبب کمبود قابل‌‌‌‌‌‌توجه عرضه در سه ماه چهارم خواهد شد. با این وجود این نهاد انرژی با اشاره به اینکه عدم کاهش تولید از ابتدای سال‌آینده تعادل بازار را به سمت مازاد عرضه تغییر خواهد داد، تاکید کرد ذخیره‌‌‌‌‌‌ها در سطح نامطلوبی پایین خواهد بود و این موضوع خطر افزایش دوباره نوسان در یک محیط اقتصادی شکننده را افزایش می‌دهد.

دورنمای بازار نفت

با توجه به شرایط جدید ژئوپلیتیکی حاکم بر دنیا، می‌توان دو سناریو را برای بازار نفت‌خام مورد بررسی قرار داد؛ اول تحقق نفت 100دلاری به ازای هر بشکه و دوم افزایش قیمت نفت‌‌‌‌‌‌خام تا بالاتر از رکورد 107 دلار در هر بشکه. تا این لحظه که قیمت هر بشکه نفت‌خام برنت به بیش از 91 دلار در هر بشکه رسیده است، می‌توان ادعا کرد که نوسانات بیشتری در انتظار بازار جهانی نفت خواهد بود. تردیدی وجود ندارد که تحرکات نظامی در نوار غزه به‌علاوه اثر کاهش عرضه روسیه و عربستان، محرک اصلی رشد بهای نفت‌خام بوده‌است ولی در عین‌حال امکان ادامه سیر صعودی قیمت‌ها آن‌هم در شرایطی که شاهد رشد تولید نفت ایران و ونزوئلا هستیم باید مورد بررسی بیشتری قرارگیرد.

در همین ارتباط، معاون نخست‌وزیر روسیه اعلام کرد کاهش مشترک عرضه توسط عربستان‌سعودی و روسیه، به توازن بازار جهانی نفت کمک‌کرده است و روسیه همچنان به‌طور کامل به تعهدات خود عمل خواهد کرد. وی افزود روسیه در نوامبر، با تحلیل بازار، درباره کاهش یا افزایش محدودیت عرضه داوطلبانه خود تصمیم خواهد گرفت و به کاهش صادرات داوطلبانه تا پایان دسامبر ادامه می‌دهد. وی تاکید کرد، کاهش داوطلبانه عرضه روسیه در راستای تقویت تلاش‌های اوپک‌پلاس برای ثبات و برقراری توازن در بازارهای نفت است.کرملین در آوریل تصمیم گرفت تولید نفت خود را به میزان 500‌هزار بشکه در روز تا پایان سال‌2024 کاهش دهد و در ماه اوت، اعلام کرد صادرات نفت خود را به میزان 300‌هزار بشکه در روز تا پایان سال‌2023 کاهش می‌دهد.نیکلای شولگینوف، وزیر انرژی روسیه ماه گذشته گفت تولید نفت روسیه امسال 1.5‌درصد نسبت به سال‌2022 کاهش پیدا کرده و به 527‌میلیون ‌تن خواهد رسید. شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان‌سعودی که ریاست کمیته نظارتی مشترک وزرای اوپک‌پلاس را برعهده دارد، ماه میلادی گذشته اظهار کرده‌بود کاهش تولید این گروه، برای تثبیت بازار ضروری است و قیمت خاصی هدف گرفته نشده‌است.

نقش موثر اژدهای زرد

آژانس بین‌المللی انرژی اخیرا اعلام کرد؛ رکود اقتصادی چین تاکنون تاثیر قابل‌توجهی بر تقاضای نفت بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان نداشته‌است. بر اساس گزارش این نهاد، چین نقشی بسیار مهم در بازار انرژی دارد.هرگونه کاهش ناگهانی در فعالیت صنعتی و تقاضای نفت چین می‌تواند به کل جهان سرایت کرده و فضای چالش‌‌‌‌‌‌برانگیزتری را برای بازارهای نوظهور در آسیا، آفریقا و آمریکای‌لاتین ایجاد کند.نکته جالب آنکه آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک با انتشار گزارش ماهانه خود ضمن اعلام خوش‌بینی نسبت به تقاضای چین در ادامه سال‌2023، برآوردهای خود را درباره تقاضای جهان در سال‌جاری و سال‌آینده میلادی تغییر زیادی ندادند.

افق 2027 بازار جهانی نفت

تحلیلگران و ناظران فعال بازار انرژی باور دارند قیمت جهانی نفت در سال‌آینده میلادی، به 91 دلار در هر بشکه خواهد رسید ‌و سپس تا سال‌2027 تا مرز 60 دلار به ازای هر بشکه نیز پایین خواهد آمد. به اعتقاد این گروه، کند‌شدن منحنی رشد تقاضای نفت می‌تواند به‌صورت بالقوه قیمت این کالای استراتژیک را تا سال2027 میلادی تا 60دلار در هر بشکه نیز پایین بیاورد. علاوه‌بر این، تحلیلگران وال‌استریت پیش‌بینی کرده‌اند قیمت نفت در افق 2025 تا مرز 150 دلار در هر بشکه نیز رشد کند. تحت شرایط کنونی، ائتلاف اوپک‌پلاس موفق شده با کاهش تولید و عرضه نفت‌خام، قیمت را در سال‌جاری میلادی افزایش دهد اما به باور کارشناسان، راهبرد یادشده در بلندمدت جوابگوی نیاز بازار نبوده و توفیق چندانی نخواهد داشت.پیش‌بینی می‌شود قیمت جهانی نفت پس از سال‌2026 متاثر از  سرعت انتقال به سمت انرژی‌های تجدید‌‌‌‌‌‌پذیر و میزان رغبت سرمایه‌گذاران به توسعه منابع جدید سوخت‌های فسیلی، خواهدبود.