حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر بابایی، در آستانه انتشار کتاب «قواعد تفسیر»، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) اظهار کرد: در اغلب تفاسیر اجتهادی نوشته شده در شیعه خلا در تمامی گام‌های تفسیری وجود دارد.
وی با بیان اینکه در کتاب قواعد تفسیر به هفت گام و 45 قاعده تفسیری پرداخته شده است، اظهار کرد: قرائت صحیح، معنی کلمه در زمان نزول، شناسایی قرائن متصل به آیات، قرائن منفصل، خصوصیات گوینده سخن و توجه به دلالات، برخی از قواعدی است که هر مفسر در تالیف تفسیر اجتهادی خویش باید آن را به کار ببرد، اما با بررسی در تفاسیر متعدد می‌بینیم که خلا در تمامی گام‌های تفسیر در تمامی تفاسیر به نحوی وجود دارد.
بابایی تصریح کرد: برخی تصور کرده‌اند که براساس قرائت‌های هفت‌گانه می‌توان تفسیر کرد و طوری صحبت کرده‌اند که هفت قرائت درست است، در حالی که مسلما یک قرائت معتبر است.
وی ادامه داد: برخی در تبیین کلمات و معنای حقیقی و مجازی همچنین مشترک لفظی و معنوی دچار خلط شده؛ برخی در قرائن متصل و منفصل و برخی نیز در دلالات و مستندات تفسیری خوب عمل نکرده‌اند.
کتاب قواعد؛ مفید برای تفاسیر اجتهادی
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه کتاب قواعد تفسیر برای کم کردن خطاها و نقائص تفاسیر اجتهادی است که قرار است از این به بعد نوشته شود، بیان کرد: ما با تفاسیر تقلیدی کاری نداریم، زیرا قواعد تفسیری برای آثار اجتهادی است و اگر مفسری به گام‌های تفسیر و این قواعد 45گانه که می‌تواند بیشتر از این هم باشد، مسلط شود، خواهد توانست با نقص بسیار اندکی تفسیر بنویسد.
بابایی با بیان اینکه ارزیابی تفاسیر موجود یکی دیگر از بهره‌های آشنایی با قواعد تفسیری است، اظهار کرد: اگر بخواهیم تفاسیر موجود عصر حاضر را ارزیابی کنیم، تفسیر المیزان که دارای نوآوری زیادی است و همچنین تفسیر نمونه که با سبکی روان و شیوا نوشته شده، به صورت ارتکازی قواعد تفسیری را رعایت کرده‌اند، اما نقاط ضعف در آن دیده می‌شود.
استاد حوزه علمیه با بیان این کتاب قواعد تفسیری بایدها و نبایدهای تفسیر را بیان می‌کند، تصریح کرد: قرآن در بیان ظواهر و باطن عرفی با زبان خود مردم سخن گفته است و از این رو در نوشتن تفسیر باید قواعد عقلایی در فهم متن را شناسایی کنیم و برای جلوگیری از اشتباه در تفسیر قواعد را به کار ببندیم.
رجوع به کلام ائمه(ع)؛ لازمه فهم باطن غیرعرفی
وی با بیان اینکه باطن غیرعرفی مسئله‌ای است که علم آن در نزد ائمه(ع) است، اظهار کرد: مراد در این بحث، باطن عرفی و ظاهر قرآن است و با این نگاه در طول تاریخ قرآن با روش‌های مختلفی تفسیر شده که اختلاف زیادی میان تفاسیر دیده می‌شود که نمی‌تواند تمامی آن‌ها درست باشد.
وی با بیان اینکه رعایت قواعد تفسیری می‌تواند این اشتباهات و اختلافات را کاهش دهد و مفسر را به فهم واقعی نزدیک‌تر کند، ادامه داد: من در کتاب روش‌شناسی تفسیر تاحدی این قواعد را بازگو کردم اما چون چند دوره تدریس شده بود، لذا نیاز بیشتری به تبیین و تقریر جدید داشت. بنابراین کتاب جدید در این راستا نوشته شده است.
همانندی قواعد تفسیر با اصول فقه
بابایی عنوان کرد: اصول فقه، فقیه را از خطا در حکم مصون می‌دارد یا خطای او را کم می‌کند. بنابراین اصول تفسیر و قواعد نیز همین نقش را دارد و با توجه به اینکه این قواعد تاکنون مدون نشده بود دست به تالیف این اثر زدم.
وی تاکید کرد: آثاری مانند مجمع البیان و المیزان و ... ارتکازاً به قواعد تفسیری پایبند بوده‌اند، اما از مجموعه قواعد تفسیری در هر آیه غفلت شده است و در مجموع کتاب قواعد تفسیر خواهد توانست علاوه بر آشناکردن دانشجویان و طلاب با روش‌های تفسیری متدی برای ارزیابی تفاسیر موجود و مجموعه‌ای برای استفاده مفسران در تالیف تفسیر باشد.
