حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر خوزانی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با طرح این سؤال که آیا رفتارهای انسان در دنیا دارای بازتاب‌های دنیوی نیز هست یا تنها در آخرت به آن جزا داده می‌شود، گفت: یکی از سؤالاتی که مردم در مواجهه با مبلغان و روحانیون می‌پرسند همین است که انسان نقد را باید رها کند و به نسیه بچسبد از این رو من برای رفع این دغدغه ذهنی به نوشتن کتاب بازتاب دنیوی اعمال از دیدگاه قرآن پرداختم.
وی ادامه داد: بزرگانی مانند شیخ صدوق و محققانی قبل از ایشان نیز آثاری در این باره نوشته‌اند؛ شیخ در ثواب الاعمال و عقاب الاعمال با نگاهی روایی به این موضوع پرداخته‌اند اما توجه صرف به مبانی قرآنی بازتاب دنیوی اعمال کمتر دیده شده یا نبوده است.
این محقق حوزوی و قرآنی تصریح کرد: در کتاب مذکور به بازتاب دنیوی اعتقادات پرداخته نشده است و تنها بازتاب دنیوی اعمال مورد توجه بوده و جا دارد هرکدام از موضوعات اعتقادی به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گیرد و بازتاب‌های آن بررسی شود.
خوزانی با بیان اینکه در این کتاب فصل‌های مختلفی مانند بازتاب اقتصادی اعمال، اجتماعی، تربیتی و ... مورد بررسی قرار گرفته است عنوان کرد: یکی از مقولات اقتصادی انفاق است و آیات متعددی در قرآن در این باره وارد شده است که از جمله آن می‌توان به آیه «قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَیَقْدِرُ لَهُ وَمَا أَنفَقْتُم مِّن شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَهُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ؛ بگو در حقیقت پروردگار من است که روزى را براى هر کس از بندگانش که بخواهد گشاده یا براى او تنگ می‌گرداند و هر چه را انفاق کردید عوضش را او مىدهد و او بهترین روزى دهندگان است»(سوره نور/ 39) اشاره کرد.
وی تصریح کرد: در روایتی از امام صادق(ع) رسیده است که به یکی از اصحابش فرمود 400 درهم داریم آن را صدقه بدهید و او گفت به جز این مبلغ پول دیگری در خانه نداریم و امام استناد کردند به آیات قرآن درباره انفاق که انسان اگر انفاق کند خداوند بهتر از آن را به او می‌دهد و چند روز بعد چهار هزار درهم پول به ایشان رسید.
ربا جنگ با خداست
نویسنده کتاب بازتاب دنیوی اعمال از دیدگاه قرآن عنوان کرد: همچنین ربا به عنوان موضوع دیگری در اقتصاد به شدت مورد نهی قرآن و مواخذه قرار گرفته است و قرآن معتقد است که ربا مال را از بین می‌برد و صدقات رشد می‌کند که تعبیر «یَمْحَقُ اللّهُ الْرِّبَا وَیُرْبِی الصَّدَقَاتِ...»(بقره/276) گویای این مسئله است.
وی با اشاره به آیه شریفه «الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبَا لاَ یَقُومُونَ إِلاَّ کَمَا یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا؛کسانى که ربا مىخورند، (از گور) برنمىخیزند مگر مانند برخاستن کسى که شیطان بر اثر تماس، آشفته سرش کرده است. این بدان سبب است که آنان گفتند: (داد و ستد صرفاً مانند رباست.) و حال آنکه خدا داد و ستد را حلال، و ربا را حرام گردانیده است. پس، هر کس، اندرزى از جانب پروردگارش بدو رسید، و (از رباخوارى) باز ایستاد، آنچه گذشته، از آنِ اوست، و کارش به خدا واگذار مىشود، و کسانى که (به رباخوارى) باز گردند، آنان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود»(بقره/ 275)، بیان کرد: رباخوارانی که یک عمر ربا خورده و توبه نمی‌کنند مانند افراد دیوانه و مجنون هستند و در دنیا نیز بازتاب آن را می‌چشند.
خوزانی گفت: برخی آیات مانند «وَقِیلَ لِلَّذِینَ اتَّقَوْاْ مَاذَا أَنزَلَ رَبُّکُمْ قَالُواْ خَیْرًا لِّلَّذِینَ أَحْسَنُواْ فِی هَذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الآخِرَةِ خَیْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِینَ»(نحل/30) با صراحت به بازتاب دنیوی اعمال پرداخته است و برخی آیات نیز بر بازتاب دنیوی و اخروی اعمال اطلاق دارد.
وی همچنین به بازتاب‌های اجتماعی و سیاسی اعمال در دنیا اشاره و عنوان کرد: خیرخواهی یا ظلم یکی از مصادیق بارز موضوعات اجتماعی و سیاسی است و قرآن با صراحت می‌فرماید که قومی که اهل اصلاح و خیرخواهی باشند هلاک نخواهند شد؛ ابن مسعود از پیامبر(ص) روایت کرده است که حتی اگر انسانی تنها هم اهل خیرخواهی و صلاح و درستی باشد، نتیجه اعمال خود را در دنیا می‌بیند، ولو اینکه بسیاری از مردم بدکار باشند.
خوزانی ادامه داد: در قوم ثمود، دو نفر بودند که ناقه را کشتند، امام چون بقیه مردم به این کار رضایت دادند، گرفتار عذاب شدند، ولی در قوم نوح کسانی که با نوح بودند، از عذاب نجات یافتند و ستمکاران به عذاب مبتلا شدند.
استخراج 200 بازتاب
این نویسنده با بیان اینکه در این کتاب بیش از 200 بازتاب دنیوی اعمال استخراج شده و شاید با تحقیق جدیدتر بتوان بیش از این را به دست آورد، گفت: یکی از کارهایی که می‌توان از تحقیقات این‌چنینی و البته جامع‌تر از این دنبال کرد، بحث نظام‌سازی‌های اقتصادی و اجتماعی و ... است. مثلا با تحقیقی همه جانبه درباره موضوعات اقتصادی قرآن می‌توان به نظام‌سازی اقتصادی دست یافت که از ضرورت‌های امروز جامعه است.
این محقق حوزوی با تاکید مجدد بر اینکه گناه آثار وضعی در همین دنیا دارد، اظهار کرد: در داستان آدم و حوا بسیاری از مفسران معتقدند که تخطی آنان امری ارشادی و نه مولوی بوده است، لذا سختی‌هایی که آنان در دنیا کشیدند، بازتاب دنیوی تخلف از امر ارشادی الهی بود.
وی افزود: قطع رحم و صلح رحم از دیگر مسایلی است که ارتباط مستقیمی با طول عمر و روزی دارد و تاکید شده که صلح رحم عمر را زیاد و روزی را بیشتر می‌کند.
پرهیز از خرافه‌گرایی
خوزانی با بیان اینکه بازتاب دنیوی اعمال امری قطعی است، اما نباید در آن دچار عرفی‌نگری، خرافه‌گرایی و مسایل جزیی مانند آنچه در برخی سریال‌های تلویزیونی دیده می‌شود، شد، اظهار کرد: اصل بازتاب اعمال درست است، اما جزئیاتی مانند آنچه در سریال ترکیه‌ای که از سیمای ایران پخش می‌شود، ممکن است درست نباشد.
وی افزود: کارگردان الهی اطمینان‌بخش است و وعده به رحمت و بشارت و در طرف مقابل عذاب داده است و البته در توبه را بازگذاشته تا انسان از کرده‌های بد توبه کند و در آیه شریفه‌ای به صراحت از بین بردن خوف و حزن را وعده برای مومنانی دانسته که ایمان آورده و در راه ایمان استقامت ورزیده‌اند.
وی تاکید کرد: «لَهُمُ الْبُشْرَى فِی الْحَیاةِ الدُّنْیَا...»(یونس/64) عبارتی بسیار صریح برای مومنانی است که در دنیا اعمال نیکی دارند و در دنیا بر آنان بشارت داده شده است.
