جشنواره بین‌المللی فجر معتبرترین جشنواره شعر کشور است/ رویدادی برای جریان‌سازی ادبی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، سید وحید سمنانی؛ شاعر و منقد ادبی به روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران گفت: بر اساس آنچه که تجربه به دست داده پس از اعلام نتایج و معرفی نفرات برتر در هر جشنواره و رویدادی در حوزه شعر جوانترها و کسانی که شعر را دنبال می‌کنند نگاهی به برآیند انتخاب‌ها و آثار برگزیده خواهند داشت. بر همین اساس از آنجا که جشنواره فجر معتبرترین و مهمترین جشنواره شعری کشور است، بدون شک آنچه که در نهایت از منظر داوران عزیز ارائه می‌شود، در ادبیات ما جریان‌سازی خواهد کرد. 

وی افزود: نمی‌خواهم مطلب را باز کنم، اما پیش از این هم برگزیده‌ها و انتخاب‌های درست یا نادرستی داشتیم که در جریان شعرها و همینطور در جریان شعرهایی که پس از آن سروده شدند، موثر بوده‌اند. به همین واسطه جشنواره فجر را می‌توان جریان‌سازِ این حوزه دانست. بهرحال چکیده‌ای از بهترین آثار شعرا در قالب کتاب به دبیرخانه جشنواره می‌رسد و شاعران جدی‌تر آثارشان سنجیده می‌شود. پس آنچه در نهایت ارائه می‌شود، نشان دهنده این است که چه شعری از شعرهای دیگر بهتر بوده است.
سمنانی ادامه داد: «درباره شعر» یکی از بخش‌های مهم جشنواره بین‌المللی شعر فجر است. یعنی آنچه که محققان که بعضا شاعر هم هستند، از نتایج بررسی آثار، دیدگاه‌های تئوریک، تحلیل‌ها و مسائلی دیگر از این دست، ارائه می‌دهند و این منابع راه را برای نوآوری و خلق آنچه که ذهن بر اساس تحقیقات به دست می‌دهد، هموارتر می‌کند. در این حوزه هر آنچه که اتفاق بیفتد خوش و خوب است و به گمانم کم دغدغه‌ترین بخش جشنواره شعر فجر این بخش باشد؛ چرا که علیرغم فراز و فرودهایش، معیارهای خاصی برای معرفی اثر برتر دارد. باید روش تحقیق، منابع قابل استناد و نتیجه‌گیری خوب داشته باشد. پس در این حوزه تقریبا دست نویسنده و محقق برای ارائه اثر تازه، باز است. 
صاحب مجموعه شعر «مرور پنجره‌ها» درباره بخش‌های شعر کلاسیک و قوالب نوین جشنواره بین‌المللی شعر فجر گفت: در حوزه شعر کلاسیک بر اساس چارچوب‌های منظم و قاعده‌مندی که داوران با آن مواجه هستند، عملا نمی‌توان در فرم بیرونی شعر، انتظار نوآوری خاصی را داشت، چرا که تعاریف مشخص است. اما در بحث زبان، زاویه نگاه شاعر، مضمون‌ها و موضوعات، شاعران می‌توانند نوآوری داشته باشند و خودشان را از طریق این نوآوری‌ها به نمایش بگذارند. در قالب‌های نوین فضا بازتر است و شعرا می‌توانند هم در فرم این نوآوری‌ها را داشته باشند و هم در مضامین، زبان و عناصر دیگر شعری. 
سمنانی درمورد نحوه پذیرش یا رد آثار در جشنواره بین‌المللی شعر فجر اشاره کرد: آنچه که در جشنواره شعر لزوما باید مورد توجه قرار گیرد، توانمندی شعرا و محققان در نوآوری فرمی نیست، بلکه در جمع‌بندی کلی عناصر شعر یا عناصر تحقیق است. به همین واسطه داوران گاه با آثاری مواجه می‌شوند که از نظر فرم نوآوری دارند، اما از شاخصه‌های دیگر ادبیات که اثر را شایسته رقابت با آثار دیگر می‌کند، خبری نیست. بنابراین در بحث رقابت اگر مجموعه‌ای به عنوان اثر برتر معرفی می‌شود، لزوما به خاطر فرم بیرونی و نوآوری در ظاهر به این عنوان نائل نشده است، بلکه داوران برآیند کلی اثر را درنظر گرفته‌اند.
وی اضافه کرد: جشنواره بین‌المللی شعر فجر در دوره‌های آغازین خود صرفا یک جشنواره بود بدون حواشی خاص؛ اما در سال‌های اخیر شاهد هستیم که خانه کتاب و ادبیات ایران تحولاتی در ساختار جشنواره انجام داده و در کنار جشنواره فضایی را به وجود آورده تا عرصه برای حضور جوانترها و دیدار آنها با شعرای پیشکسوت فراهم شود. کارگاه‌های آموزشی «کلک خیال» که من هم در چند دوره‌اش حضور داشتم، جذابیت‌های خودش را داشته و دارد. اکثر شرکت کنندگان از شهرستان‌های دور آمده و با تجربه‌های زیاد می‌رفتند. در کنار آن چندین جشن و شب شعر هم در چند استان برگزار می‌شود که بسیار ارزشمند است. هر آنچه که شعر را بین جمعیت‌های انسانی ببرد و مردم را با آن پیوند بدهد، اهمیت دارد. در این جشن‌ها و شب‌شعرها جوانان می‌آیند و توشه‌های خود را بر می‌دارند و از آنها در مسیر شاعری بهره می‌گیرند. به همین دلیل هر حرکتی که به نفع شعر باشد و آن را ولو یک قدم به جلو ببرد، حرکت هوده‌ای است و ارزشمند و قابل تجلیل.
این شاعر همچنین از حسرتش به دلیل کوتاه بودن زمان برگزاری جشنواره سخن گفت و ادامه داد: ای کاش جشنواره شعر فجر در یکی دو ماه کارش تمام نمی‌شد. به نظرم دبیرخانه در اختتامیه هر دوره، دبیر سال بعد را مشخص کند تا او مجال داشته باشد که فضای آموزش را به صورت منطقی حداقل در چند منطقه از کشور در یک دوره یک ساله در دست بگیرد تا شعرای استان‌های همجوار را در یک منطقه جمع کرده و در طول سال به پرورش آنها بپردازد. در این صورت جشنواره موثرتر و راهگشاتر خواهد بود، هرچند که باید مضایق مالی و تنگناهای اداری و مشکلاتی از این دست را هم در نظر داشت. اما ای کاش این مضایق از بین بروند و فضای شعر ما این امکان را پیدا کند که جوانان بیشتری در این محافل مجال فراگیری بایدها و نبایدهای شعر را داشته باشند. مگر می‌شود شما در عرصه‌ای سرمایه‌گذاری نکنید و انتظار داشته باشید آن عرصه به کمال شکوفایی برسد؟ نه این شدنی نیست. اگر به دوره‌های طلایی ادبیات نگاه ‌کنیم، متوجه خواهیم شد که همواره در آن دوره‌ها توجهات مادی و معنوی نسبت به شعر وجود داشت.  
سمنانی درباره موضوع بین‌المللی بودن جشنواره شعر فجر گفت: به گمانم علیرضا قزوه برای نخستین بار پیشنهاد داد تا جشنواره شعر فجر در عرصه بین‌الملل نیز فعالیت داشته باشد و خود نیز به صورت جدی این امر را پیگیری کرد. این کار و حمایت از آن ارزشمند و درست بود. اما باید این روند را با دیگر جشنواره‌های جاری در این ایام ترازبندی کرد. باید ببینیم جایگاه شعر کجاست و چقدر برای آن هزینه می‌شود. دوستان همه تلاششان را می‌کنند تا به بهترین وجه ممکن این قضیه پیش برود، اما واقعاً حس می‌کنم شعر ما از نظر مالی لیاقت توجه بیشتری دارد و با توجه بیشتر می‌توان انتظار داشت که آثار بهتری برای هدیه به جامعه، ادبیات و... خلق شود.
وی در پایان گفت: من ضمن اینکه از جشنواره بین‌المللی شعر فجر تجلیل و تقدیر می‌کنم و آن را برای اعتلای ادبیات مفید می‌دانم، اما کاش نهادهای فرهنگی توجه بیشتری به این حوزه داشته باشند و به خصوص در حوزه اعطای جوایز دست و دلبازتر برخورد کنند. شاعر کسی است که علیرغم همه دغدغه‌های ذهنی‌اش و علیرغم همه مشکلاتی که مانند دیگر شهروندان دارد، اما برای باری که به دوش می‌کشد، نیازمند آرامش بیشتری است. کسی که همه وجودش را برای شعر گذاشته چه در حوزه تحقیق و چه در حوزه سرایش، این حق را دارد که هنگام تجلیلش در اختتامیه، بخشی از بار سنگین مالی که بر دوشش قرار دارد، سبک شود.

24457