اعتقاد به معاد جامعه‌سازتر از اعتقاد به توحید است/ تبیین رابطه عقل و شرع

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله‌العظمی عبدالله جوادی آملی امروز 13 بهمن در درس تفسیر خود در مسجد اعظم در سخنانی در پاسخ به پرسشی درباره موت گفت: اینکه کفار چگونه مدهوش و بی هوش می‌شوند بحث خاص مربوط به برزخ است و در هر صورت قیاس موت دنیا و برزخ مع الفارق است زیرا در دنیا هیچ کسی زنده نیست و همه در آستانه قیامت می‌میرند و دوم اینکه مرگ دنیا به صورت «ذق» است ولی در برزخ سخن از ذق موت نیست بلکه سخن از صعقه و نفخ صور است و توفی نیز به همین شکل است.
وی ادامه داد: عقل مجرد نمی‌میرد ولی نفس، مرگش به این است که بدن را رها کند. مرگ بدن به پوسیدن است ولی در معاد دوباره احیاء می‌شود ولی مرگ روح به مفارقت از بدن است نه اینکه بپوسد و از بین برود.

مرگ عزرائیل و مرگ

وی تاکید کرد: حتی عزرائیل و خود مرگ هم مرگ دارد و علامه مجلسی و دیگران در کتبشان نقل کرده‌اند که مرگ را در قیامت می‌میرانند تا معلوم شود که دیگر تحول و زوال و دگرگونی نیست و تغیر رخت بر می‌بندد و همه ثابت می‌شوند.
این مفسر قرآن با اشاره به فرق بین بدعت و تشریع گفت: فرق در این است که در بدعت انسان چیزی را که می‌داند در دین نیست بگوید پیامبر آن آورده ولی سنت در این است که سلسله مطالب کلی را انسان بخواهد اجرا کند و نحوه اجرا را به شارع نسبت و استناد ندهد مثلا گفته‌اند حدیث کسا در مجلسی خوانده شود برکاتی دارد که اصل ثابتی است ولی هیئتی در روز مشخصی جمع می‌شوند و آن را سنت قرار می‌دهند و حدیث را در آن روز می‌خوانند. دین نگفته فلان روز بخوانید گفته اگر خواندید این برکات را دارد.

این مفسر قرآن تصریح کرد: جریان وحدت و استکبارستیزی و جریان حمایت از مظلومان این طور است. هیچ کس نگفته که هفته آخر رمضان روز مبارزه با اسرائیل است ولی آن را روز جهانی قدس گفته‌اند که باید از مظلومان حمایت کنید. هفته وحدت و کرامت و ولایت هم اینطور است. اینها سنت است و هیچ کس آن را به دین استناد نمی‌دهد. کارهای خیری است و همیشه می‌توان انجام داد ولی برای سامان بیشتر هیئتی آن را در دهه و روز خاصی انجام می‌دهد.
این مرجع تقلید اظهار کرد: اگر چیزی منشا اسلامی نداشته باشد، سنت سیئه می‌شود، مثل چهارشنبه سوری که سنت سیئه است، ولی دهه ولایت و ... ریشه دینی دارد. فرمود شیعیان ما در فرح ما شاد و در وفات ما محزون هستند. این اطلاق عمومی است، ولی زمان و مکان خاصی را کسی به دین استناد نمی‌دهد.
آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه قلب مومن در روایات دارد که بین اصبعین من اصابع الرحمان است، عنوان کرد: وقتی می‌خواهیم کاری را به خدا اسناد دهیم اگر کار حکیم باشد می‌گوئیم مساعدت و مضاعدت و همدستی کرده است که برابر با درجات کار است. برخی کارهای قوی، بازو می‌خواهد که می‌گویند معاضدت کرده‌اند ولی کارهای ظریف را از سرانگشت کمک می‌گیرند؛ قلب مومن چون ظریف است سخن از بازو و ساعد نیست بلکه سخن از اصبع است و در روایت آمده که قلب مومن بین اصبعین است یعنی خیلی ظریف است و اگر بخواهد زیر و رو شود به اندک اشاره خدا زیر و رو می‌شود.
استاد برجسته حوزه عنوان کرد: اگر صلاة معراج مومن است هرصلاتی تا اندازه خاصی عروج دارد و فرشتگان هم درجاتی دارند و اگر مومن قدم به قدم بالا رفت ترقی کرده و معارج را طی و تا به عرش الهی می‌رسد، در روایت است که هر کس مومن را بلرزاند یا او را برنجاند عرش لرزیده است این عرش رتبه‌ای است.

وی ادامه داد: گاهی یک انسان می‌تواند عذاب را از یک مملکت دور کند. زکریا ابن آدم از شاگردان امام رضا به حضرت فرمود که اجازه می‌دهی از قم بیرون بیایم فرمود نه خدا به برکت تو عذاب را از آن منطقه بر می‌دارد. البته هرکسی که این طور نیست اگر کسی به این درجه برسد در این صورت بی اعتنایی به او عرش را می‌لرزاند.

عمل از روی رجا

آیت‌الله جوادی آملی عنوان کرد: بعضی روزها که معلوم نیست فلان امام و امامزاده وفات کرده اگر رجائا انسان ارادت کند خوب است به خصوص روزهایی که محتمل است در آن روز امام شهید شده باشد و این چیز بدی نیست.
وی اظهار کرد: آیات الهی را برخی پذیرفته و برخی نپذیرفته‌اند، آنان که پذیرفته‌اند حاملان عرش و فرشتگان حامل برای آنان طلب مغفرت می‌کنند.

نقش عقل

این مفسر قرآن درباره نقش عقل برای انسان اظهار کرد: عقل چراغ است و از چراغ هیچ کاری ساخته نیست ولو در حد آفتاب باشد، آفتاب فقط نشان می‌د‌هد؛ عقل هیچ قاعده‌ای ندارد و کلما «حکم به العقل ...» هیچ مبنایی ندارد؛ صراط برای شارع است و مهندس خداست و صراط شریعت است و خدا آن را می‌داند و معرفی می‌کند و عقل ذره‌ای از این راه را نمی سازد بلکه عقل فقط راه را نشان می‌دهد. عاقل چراغ در دست دارد و شارع، صراط، عقل راه‌بین است نه راه‌ساز لذا شرع و عقل در مقابل هم نیستند که برخی بر این طبل می‌دمند. فرمود حالا که با عقل راه را می فهمی مسیر را طی کنید و بالا بروید و هر قدر تلاش کنید بالاتر می‌روید تا به عرش الهی برسید. در این صورت ذات خدا با این افراد نجوا دارد.

وی با تاکید بر اینکه وقتی اعتصام به عقل سودآور است که به حبل الله وصل باشد که قرآن و اهل بیت است و ادامه داد: مومن عادی درجه دارد اما مومن عالم درجات دارد اگر علم و عملش را بالا ببرد قلبش می‌تواند عرش الهی باشد و خدا رفیع الدرجات ذوالعرش است به همین معناست. این درجات را خدا برای این خلق کرده که هم پائینی‌ها از این نردبان بالا بروند وهم بالایی‌ها از آن بیایند پائین. این معبر و نردبان برای همین کار است لذا حج و صوم و صلاة همه معراج مومن است البته با تفاوتی میان آن‌ها.
صاحب تسنیم گفت: هر آیه و سوره نردیان الهی است، یعنی شما اگر حرف‌های عالم بالا را بگیرید و عمل کنید به ما می‌رسید.

این مفسر قرآن ادامه داد: مهمترین عامل سازنده جامعه این است که انسان بداند مسئول است اختلاس، کم فروشی و بدفروشی و دروغ و ... همه ناشی از فراموشی قیامت است اعتقاد به معاد آنقدر بالاست که اگر تاثیر آن از توحید بیشتر نباشد کمتر نیست زیرا مشرکین هم توحید داشتند ولی عمده مشکلشان انکار معاد بود، آنچه جامعه را می‌سازد اعتقاد به معاد است و جزا هم عین عمل است و آن را به صورت مار و عقرب در می‌آورند و به شما نشان می‌دهند.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: اگر کسی چنین عذابی را باورداشته باشد آیا می‌تواند آن را تحمل کند. فرمودند به اندازه‌ای که می‌توانید آتش کف دست را تحمل کنید گناه کنید ولی ما حتی چند ثاینه نمی‌توانیم آتش را در دست خودمان نگه داریم.