عصر ایران - کتاب مهم «پیچیدگی و تضاد در معماری» (1966) اثر رابرت ونچوری، یکی از اولین و تأثیرگذارترین متونی بود که آموزه های سخت مدرنیسم را به چالش کشید و زمینه را برای جنبش پست مدرنیسم در معماری از اوایل دهه 1970 تا اواخر دهه 1990 فراهم کرد.
پست مدرنیسم یک جنبش فرهنگی، فلسفی و هنری بود که در اواخر قرن بیستم به عنوان واکنشی به مدرنیسم ظهور کرد. این جنبش در زمینه های مختلفی از جمله معماری، ادبیات، هنر، فلسفه و علوم اجتماعی تأثیرگذار بود.
معماری پست مدرن نیز مانند دیگر جنبه های پست مدرنیسم، به عنوان واکنشی به معماری مدرن و به ویژه سبک بین المللی آن شکل گرفت. معماری مدرن با تأکید بر سادگی، عملکردگرایی و استفاده از مصالح صنعتی، به دنبال ایجاد فضاهایی بود که با نیازهای جامعه مدرن هماهنگ باشند. اما معماری پست مدرن با انتقاد به این رویکرد، به دنبال ایجاد فضاهایی بود که علاوه بر عملکرد، دارای هویت، تاریخ و معنا باشند.
اما به هر ترتیب نمی توان در این سبک از معماری جذابیت های بدون تاریخ سایر سبک های معماری را به آسانی یافت و درک کرد.
از مهم ترین نمونه های معماری پست مدرن
در زیر 10 نمونه از شناخته شده ترین و مهم ترین نمونه های معماری پست مدرن آورده شده است که هر کدام از اصول کلیدی این جنبش، یعنی وارونه گویی، بازیگوشی، پیچیدگی و گسست از بندهای بی عیب و نقص مدرنیته را نشان می دهند.
خانه وانا ونتوری (فیلادلفیا، آمریکا، 1964)
خانه وانا ونتوری که توسط رابرت ونتوری برای مادرش طراحی شده است، یکی از اولین نمونه های معماری پست مدرن است که این جنبش را آغاز کرد. این خانه، زیبایی شناسی مینیمالیستی مدرنیسم را با عناصر بازیگوشانه و متناقض خود به چالش کشید. این خانه هم نقد و هم تجلیلی از تاریخ معماری است، زیرا تزئینات را به حوزه مدرن بازگرداند. این خانه دارای یک سقف شیروانی بزرگ و اغراق آمیز، یک دودکش بدون عملکرد و نمایی نامتقارن است که همگی منطق مدرنیستی را به چالش می کشند.
فضای داخلی این موضوع را با پنجره ها، درها و پله هایی که به روش های غیرقابل پیش بینی قرار گرفته اند، ادامه می دهد تا فضاهایی را ایجاد کند که عمداً غیر متعارف هستند و ایده طرح باز را به چالش می کشند. این طراحی از طریق استفاده از رنگ سبز ملایم و مواد سنتی مانند چوب و آجر، به شدت با فرم نامتعارف خود تضاد دارد و به وارونه گویی معماری دست می یابد.
میدان ایتالیا (نیوارلئان، آمریکا، 1978)
میدان ایتالیا در قلب نیوارلئان، عناصر معماری کلاسیک ایتالیایی را با رنگ های جسورانه و فرم های اغراق آمیز ترکیب می کند. شما می توانید پویایی نمایشی فضا را از طریق ترکیب نورپردازی نئون، فولاد ضد زنگ و مواد روشن با سنگ و مرمر سنتی احساس کنید.
آنچه ممکن است تصادفی به نظر برسد، یک انتخاب عمدی برای قرار دادن عناصری مانند ستون ها و طاق های کورینتی در کنار مصالح مدرن است. این پروژه با تفسیر مجدد سبک های تاریخی و تأکید بر اهمیت بافت و هویت در معماری، به عنوان یک نماد پست مدرن برجسته می شود.
ساختمان پورتلند (پورتلند، آمریکا، 1982)
ساختمان پورتلند که توسط مایکل گریوز طراحی شده است، یک سنگ بنای معماری پست مدرن است که به دلیل استفاده جسورانه از رنگ، ارجاعات تاریخی و تزئینات شناخته می شود. این فرم یک مکعب ساده با یک شبکه از پنجره ها، یک پالت رنگی قرمز-آبی-زرد چشمگیر و عناصر تزئینی بزرگ مانند سنگ های سرطاق و ستون ها است.
نقطه اوج این پروژه نمای اصلی آن است که در آن یک مجسمه مسی بزرگ از پورتلندیا با ظرافت جای گرفته است. این مجسمه، دومین مجسمه مسی چکش کاری شده بزرگ در آمریکا پس از مجسمه آزادی، با ارجاعات کلاسیک خود، تعامل بازیگوشانه ساختمان با سبک های تاریخی را تقویت می کند.
ساختمان ای تی اند تی (نیویورک، آمریکا، 1984)
ساختمان ای تی اند تی که توسط فیلیپ جانسون و جان بورگی طراحی شده است، یکی از شناخته شده ترین نمونه های معماری پست مدرن در نظر گرفته می شود. این ساختمان ممکن است کمتر از دیگر پروژه های پست مدرن دیوانه وار به نظر برسد، اما قسمت بالای متمایز آن، که شبیه یک شیروانی شکسته است، مستقیماً دکترین مدرنیستی سقف های مسطح و سطوح بدون تزئین را به چالش می کشد.
نمای پوشیده شده از گرانیت صورتی آن، حضوری باشکوه و تاریخی در خط افق منهتن به آن می بخشد. این طراحی با رد سبک مدرنیستی جعبه شیشه ای، ارجاعات کلاسیک و یک طاق باشکوه را برای ایجاد ساختمانی کاربردی و سرزنده ترکیب می کند.
گالری اشتاتس (اشتوتگارت، آلمان، 1984)
گالری اشتاتس که توسط جیمز استرلینگ طراحی شده است، با ترکیبی از ارجاعات تاریخی و فناوری مدرن، اغلب به عنوان بهترین اثر معماری پست مدرن شناخته می شود. طراحی این ساختمان عناصر کلاسیک مانند ستون ها و سازه های مدور را با مواد صنعتی مانند فولاد و شیشه در کنار هم قرار می دهد. استفاده بازیگوشانه آن از رنگ، به ویژه صورتی، سبز و آبی روشن، لایه ای از وارونه گویی و هوس به آن می افزاید.
تضاد بین دیوارهای سنگی سنگین و سازه های شیشه ای سبک و شفاف، نمونه ای از پذیرش تضاد توسط پست مدرنیسم را نشان می دهد. این پروژه، عقل گرایی سرد مدرنیسم را به چالش می کشد و در عوض تجربه ای لایه ای ارائه می دهد که با تاریخ و زمینه شهری درگیر می شود.
مرکز جیمز آر. تامپسون (شیکاگو، آمریکا، 1985)
مرکز جیمز آر. تامپسون که توسط هلموت جان طراحی شده است، نمونه ای برجسته از آزمایش جسورانه معماری پست مدرن با فرم و رنگ است. مشخصه بارز این ساختمان، آتریوم شیشه ای عظیم آن است که با فرم های مات و یکپارچه ساختمان های مدرنیستی تضاد دارد.
نمای شیشه ای منحنی و بازتابنده و رنگ های قرمز و آبی جسورانه، حس پویایی و حرکت را ایجاد می کنند. در داخل، طرح باز و دایره ای ساختمان، فضاهای سخت و جعبه ای مدرنیسم را به چالش می کشد. شفافیت ساختمان و ادغام فضای عمومی، شخصیت دموکراتیک پست مدرنیسم را منعکس می کند و اصول مینیمالیستی معماری مدرن را به چالش می کشد.
ساختمان ام2 (توکیو، ژاپن، 1991)
ساختمان ام2 که توسط کنگو کوما طراحی شده است، نمونه ای برجسته از کاوش فرم و نمادگرایی در معماری پست مدرن است. نمای ساختمان ترکیبی عجیب از عناصر کلاسیک و آینده نگرانه است، با ستون های بزرگ، طاق ها و سنگفرشی که با مصالح براق و مدرن مورد استفاده در تضاد است. این طراحی تأکید مدرنیست ها بر عملکرد نسبت به فرم را به چالش می کشد و رویکردی گویاتر و نمادین تر را در بر می گیرد.
ساختمان ام2 در منظره شهری توکیو برجسته است. این ساختمان در ابتدا به عنوان شوروم شرکت مزدا ساخته شد، اما اکنون یک موسسه کفن و دفن است. این تغییر چشمگیر در عملکرد، انعطاف پذیری پست مدرنیسم را در تطبیق با کاربردهای مختلف در طول زمان برجسته می کند.
ساختمان ام آی6 (لندن، بریتانیا، 1994)
طراحی تری فارل برای مقر ام آی6 بر ترکیبی از تأثیرات، از نیروگاه های صنعتی گرفته تا معابد مایا، استوار است. ظاهر قلعه مانند ساختمان و فرم های تکه تکه شده، نمادی از رویکرد التقاطی پست مدرنیسم به طراحی و علاقه آن به کلاژهای تاریخی است. ساختار پلکانی و زیگورات مانند این ساختمان که در سواحل رودخانه تیمز واقع شده است، یادآور معابد باستانی است، اما با مواد مدرنی مانند شیشه و بتن پوشیده شده است.
خانه رقصان (پراگ، جمهوری چک، 1996)
خانه رقصان که توسط فرانک گری و ولادو میلونی طراحی شده است، شاید مشهورترین ساختمان پست مدرن در اینترنت باشد. این ساختمان نمونه ای عالی از پذیرش فرم های تندیسی عجیب و غریب توسط معماری پست مدرن است. نمای روان و ساختار شکسته این طراحی به طور چشمگیری با ساختمان های سخت و کلاسیک اطراف آن تضاد دارد.
طراحی بازیگوشانه و غیر متعارف خانه رقصان، ارتدوکسی سفت و سخت مدرنیسم را به چالش می کشد و رویکردی گویاتر و هنری تر به معماری را در بر می گیرد. این ساختمان در منظره تاریخی پراگ به عنوان نمادی از گسست پست مدرنیسم از سنت و تجلیل از خلاقیت و نوآوری برجسته است.
تالار کنسرت والت دیزنی (لس آنجلس، آمریکا، 2003)
تالار کنسرت والت دیزنی که توسط فرانک گری طراحی شده است، شاهکاری از معماری پست مدرن است که به دلیل فرم جسورانه و تندیسی و استفاده نوآورانه از مصالح شناخته می شود. نمای فولادی ضد زنگ روان و منحنی ساختمان، حس حرکت و انرژی را ایجاد می کند، که تضادی آشکار و اغراق آمیز با فرم های مستطیلی معماری مدرنیستی است.
در داخل، گرمای دلپذیر فضاهای داخلی چوبی با نمای فلزی براق و سرد در تضاد است و تعادل پر جنب و جوشی را به فضا می بخشد. این طراحی تأکید مدرنیستی بر عملکرد نسبت به فرم را به چالش می کشد و در بیان رویکرد هنری فرم، به شدت پیش می رود. این مانند نقاشی در اشکال سه بعدی است. این ساختمان به نقطه عطفی نمادین و فراموش نشدنی در لس آنجلس تبدیل شده است.
