در میان پیشرفت‌های خیره‌کننده فناوری در قرن بیست و یکم، شرکت ژاپنی اوبایاشی (Obayashi Corporation) بار دیگر توجه جهانی را با پروژه جاه‌طلبانه خود برای ساخت یک "آسانسور فضایی" به خود جلب کرده است.
به گزارش تابناک، این ایده که زمانی تنها در داستان‌های علمی-تخیلی یافت می‌شد، اکنون به‌عنوان یکی از جسورانه‌ترین تلاش‌های بشری برای تسخیر فضا مطرح شده است. اما آیا این پروژه واقعاً قابل تحقق است یا صرفاً رویایی دست‌نیافتنی باقی خواهد ماند؟
ریشه‌های یک رویا
شرکت اوبایاشی، که پیش‌تر با ساخت برج 634 متری توکیو اسکای‌تری به شهرت رسیده بود، در سال 2012 اعلام کرد که قصد دارد تا سال 2050 یک آسانسور فضایی عملیاتی بسازد. این سازه عظیم، که قرار است با استفاده از کابلی به طول 96،000 کیلومتر از سطح زمین تا مدار ژئوسنکرون (حدود 36،000 کیلومتر) امتداد یابد، می‌تواند راهی انقلابی برای دسترسی به فضا فراهم کند. اوبایاشی مدعی است که این پروژه نه‌تنها هزینه‌های سرسام‌آور پرتاب موشک را کاهش می‌دهد، بلکه با حذف نیاز به سوخت‌های فسیلی، گامی بزرگ به سوی پایداری زیست‌محیطی خواهد بود.
بر اساس طرح اولیه، کابین‌هایی با ظرفیت 30 مسافر با سرعت 200 کیلومتر در ساعت در این کابل حرکت خواهند کرد و در عرض یک هفته به ایستگاهی فضایی در مدار زمین خواهند رسید. هزینه هر سفر؟ تنها چند هزار دلار – کسری ناچیز در مقایسه با میلیارد‌ها دلاری که ناسا برای هر پرتاب موشک صرف می‌کند.
ستون اصلی پروژه: نانولوله‌های کربنی
قلب این پروژه در ماده‌ای نهفته است که هنوز به‌طور کامل در مقیاس مورد نیاز تولید نشده: نانولوله‌های کربنی. این ماده، که در سال 1991 توسط یک مهندس ژاپنی کشف شد، به دلیل استحکام فوق‌العاده و وزن سبک خود، تنها گزینه‌ای است که می‌تواند وزن و فشار عظیم یک کابل 96،000 کیلومتری را تحمل کند.
یوجی ایشیکاوا، یکی از مدیران ارشد بخش تحقیق و توسعه اوبایاشی، در مصاحبه‌ای با Business Insider اظهار داشت: "ما در حال آزمایش و توسعه این فناوری هستیم، اما هنوز به تولید نانولوله‌هایی در مقیاس صنعتی نرسیده‌ایم. "
با این حال، چالش بزرگ‌تر از تولید، مونتاژ این کابل در فضاست. اوبایاشی پیشنهاد کرده که مواد اولیه با موشک به مدار پایین زمین منتقل شوند، سپس یک فضاپیما کابل را به سمت زمین پایین بیاورد و در نهایت، وزنه‌ای در انتهای کابل تعادل آن را حفظ کند. این فرایند، که بیش از 20 سال طول خواهد کشید، هزینه‌ای بالغ بر 100 میلیارد دلار دارد – رقمی که به گفته برخی کارشناسان، بسیار خوش‌بینانه است.
واقعیتی در دسترس یا خیالی دور؟
در حالی که اوبایاشی در سال 2014 اعلام کرد که ساخت این پروژه از سال 2025 آغاز خواهد شد، به‌روزرسانی‌های اخیر نشان می‌دهد که این جدول زمانی به تعویق افتاده است. ایشیکاوا در سال گذشته اعلام کرد که "شروع ساخت در سال 2025 بعید به نظر می‌رسد"، اما تأکید کرد که شرکت همچنان به تحقیق، طراحی اولیه و جستجوی شرکا ادامه می‌دهد. این تأخیر، همراه با موانع فنی مانند ناتوانی در تولید نانولوله‌های طولانی و مقاوم در برابر شرایط جوی و فضایی، تردید‌هایی را در میان کارشناسان ایجاد کرده است.
کریستین جانسون، پژوهشگری که سال گذشته گزارشی در Journal of Science Policy & Governance منتشر کرد، این پروژه را "جاه‌طلبانه، اما دور از دسترس" توصیف می‌کند. او می‌گوید: "حتی اگر ژاپن بتواند مواد مورد نیاز را تولید کند، مسائلی مثل طوفان‌ها، صاعقه‌ها و زباله‌های فضایی تهدیدات بزرگی برای این سازه خواهند بود. "
پروژه عظیم آسانسور فضایی در بوته آزمایش
با وجود این چالش‌ها، پروژه آسانسور فضایی اوبایاشی تنها یک ایده روی کاغذ نیست. آزمایش‌های اولیه، مانند پروژه STARS-Me دانشگاه شیزوئوکا در سال 2018 که حرکت یک کابین کوچک را روی کابلی بین دو ماهواره تست کرد، نشان‌دهنده عزم ژاپن برای پیشبرد این مفهوم است. علاوه بر این، دولت ژاپن که هدف خود را دستیابی به کربن‌خنثی تا سال 2050 قرار داده، از این پروژه به‌عنوان بخشی از ابتکارات پایداری حمایت می‌کند.
اگر این پروژه به ثمر بنشیند، می‌تواند هزینه ارسال هر کیلوگرم بار به فضا را از 22،000 دلار (با موشک) به حدود 200 دلار کاهش دهد و راه را برای گردشگری فضایی، ساخت پایگاه‌های بزرگ‌تر در مدار زمین و حتی مأموریت‌هایی به مریخ هموار کند. برخی تخمین‌ها حاکی از آن است که آسانسور فضایی می‌تواند زمان سفر به مریخ را از 6-8 ماه به 40 روز کاهش دهد.
در حالی که جهان نفس خود را برای دیدن نتیجه این پروژه حبس کرده، یک چیز مسلم است: ژاپن بار دیگر ثابت کرده که جاه‌طلبی‌اش در فناوری حد و مرزی نمی‌شناسد. اما آیا این آسانسور عظیم واقعاً ما را به ستارگان خواهد رساند، یا تنها یادآور دیگری از رویا‌های بزرگ بشری خواهد بود که در برابر واقعیت رنگ می‌بازند؟ زمان – و شاید سال 2050 – پاسخ این سوال را روشن خواهد کرد.
