هویت چیست؟ تعریف هویت فردی در روانشناسی

همه انسان‌ها ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند. همچنین فاکتور‌های تشکیل دهنده شخصیت هر فرد، علایق، سلایق و… هویت هر فرد را مشخص می‌کند. به زبان ساده هویت کیستی هر فرد است. همچنین هویت علاوه‌بر خصوصیات شخصیتی و روانی، ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری را نیز شامل می‌شود. علاوه‌بر این، هویت هر فرد در جنبه‌های مختلف و حتی در مراحل متفاوت زندگی تاثیرات مهمی می‌گذارد. از این گذشته هویت فردی با روان انسان در ارتباط است و برای سلامت روان عامل موثر به‌شمار می‌رود.

 

به‌طوری که داشتن یک هویت مثبت به بهبود سلامت روان کمک می‌کند. همچنین این موضوع در تقویت به اعتماد‌به‌نفس نقش مهمی دارد.

 

از سوی دیگر، یک هویت منفی ممکن است منجر به ایجاد مشکلاتی مرتبط با عزت‌نفس شود و مشکلات سلامت روانی مانند اضطراب و ناامنی را به وجود آورد. بنابراین، در ادامه چیستی هویت را بیان می‌کنیم و آن را از دیدگاه علم روانشناسی مورد بررسی قرار می‌دهیم.

 

“هویت، داستانی است که هر فرد درباره خود می‌نویسد. این داستان نه تنها از تجربیات و خاطرات شکل می‌گیرد، بلکه از آرزوها، رویاها و انتخاب‌های ما نیز تأثیر می‌پذیرد. هویت ما در حقیقت، بازتابی از ارزش‌ها و باورهایی است که ما به آن‌ها پایبندیم و سفری است برای کشف خود و معنا.”

 

– فردریش نیچه، زبان‌شناس، آهنگساز، نویسنده، شاعر، و فیلسوف آلمانی.

 

هویت به انگلیسی identity یک مفهوم انتزاعی مرتبط با کیستی انسان است. یعنی پاسخ سوال «من کیستم؟» محسوب می‌شود. همچنین خوب است بدانید هویت با همه عوامل انتسابی «مانند والدین، محل تولد، نژاد، قد و..» و حتی با عوامل اکتسابی از جمله شغل، تحصیلات و طرز نگرش شخص در ارتباط است. به عبارت دیگر هویت همه ویژگی‌ها و همه اتفاقات زندگی را در بر می‌گیرد و در زندگی شخص تاثیر می‌گذارد. علاوه‌بر این، شکل‌گیری هویت از سنین کم شروع می‌شود.

 

همچنین بخش عمده آن با تاثیرپذیری از عقاید و ارزش‌های خانواده به وجود می‌آید. به‌گونه‌ای که هویت ممکن است به طور غیرمستقیم از والدین، همسالان و سایر الگوهای به دست آید. بچه‌ها خودشان را برحسب طرز فکر والدینشان تعریف می‌کنند. اگر والدین آن‌ها را بی‌ ارزش ببینند، خودشان را بی‌ ارزش می‌دانند. بااین‌حال افراد کمی به فکر تغییر هویت شکل گرفته خود می‌افتند. همچنین افراد هویت‌های متعدد و متنوعی دارند «مثل هویت در خانواده، محل کار، میان دوستان» که هر کدام در موقعیت‌های مختلف معنی پیدا می‌کنند.

هویت در آینده فرد و دستیابی به هدف‌های فرد مفهومی تاثیرگذار محسوب می‌شود. همچنین بخشی از هویت با تاثیر گرفتن از عوامل غیر قابل کنترل شکل می‌گیرد و این موضوع ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در سلامت روان و زندگی فرد شود. بنابراین، تغییر بخش‌های ناسالم هویت فردی و ایجاد یک هویت سالم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در ادامه روش‌های آن را عنوان می‌کنیم.

 

ایجاد ارتباطات سالم: برای تقویت هویت مثبت ضروری است با انسان‌هایی ارتباط برقرار کنید برای ارزش و احترام قائل هستند. همچنین روابط اجتماعی مثبت در بهبود عزت نفس تاثیرگذار است. علاوه‌بر این، با قرار دادن خود در یک محیط حمایت‌کننده امن و نشاط‌آور، احساس اعتماد‌به‌نفس و امنیت بیشتری خواهید داشت.

 

انجام تمرین تایید و تشویق خود: این تمرین فعالیت‌های بسیار ساده اما موثر را شامل می‌شود. تنها کاری که باید انجام دهید این است که دائما خود را تشویق کنید و به خود انگیزه دهید. یادآورهای مثبت مانند گفتن یک جمله مثبت به خود هر روز صبح یا یادآوری‌های فیزیکی مانند گذاشتن یادداشت‌های مثبت روی میز کار خود مثال‌هایی برای این موضوع به‌شمار می‌رود.

 

انجام تمرین ذهن آگاهی: ذهن آگاهی تمرینی است که توجه خود را صرفاً بر روی لحظه فعلی متمرکز می‌سازد. هوشیار بودن برای بسیاری از شرایط سلامت روان مفید به‌شمار می‌رود و به کاهش استرس و اضطراب اجتماعی کمک می‌کند. همچنین ذهن آگاهی شامل آرامش، مراقبه، و تمرکز بر صداها یا افکار می‌شود. علاوه‌بر این، زمان انجام تمرین ذهن آگاهی از 1 دقیقه تا 1 ساعت متغیر است. در این مدت می‌توانید نسبت به خود و اطرافیان آگاهی بیشتری پیدا کنید.

 

تمرینات گفته شده در ارتقا خود «توسعه فردی» و ایجاد هویت مثبت و سالم موثر است. علاوه‌بر موارد گفته شده، مراجعه به تراپیست و شرکت در جلسات درمان در دستیابی به هویت مثبت نقش مهمی دارد.

 

در معبد آپولون در دلفی یونانیان باستان این عبارت را نوشته بودند: «خودت را بشناس». این جمله کوتاه جرقه تفکر و یافتن هویت خود را در میان فیلسوفان و پس از آن روانشناسان ایجاد کرده است و از طریق آن فرضیه‌ها و تئوری‌های روانشناسی متعددی در مورد کیستی هر فرد و نحوه آگاهی از آن به وجود آمد. به‌طوری که ویلیام جیمز، روانشناس آمریکایی در این باره می‌گوید «خود چیزی است که وقتی به من باز می‌نگرم، اتفاق می‌افتد». همچنین فیلسوف چارلز تیلور خود را به عنوان یک پروژه بازتابی توصیف می‌کند.

 

به‌گونه‌ای که تیلور عقیده دارد در زندگی مدرن، ما در تلاش هستیم در خود مدیریت، نظم و انضباط ایجاد کنیم یا خود را ارتقا ببخشیم. ما روی خودمان کار می‌کنیم، همانطور که ممکن است برای هر پروژه دیگری تلاش کنیم. اما دقیقاً روی چه چیزی کار می‌کنیم؟ بنابراین، تعریف هویت فردی از دیدگاه روانشناسی عبارتند از: هویت فردی به ادراک فرد از خود و نحوه تلقی دیگران از خود اشاره دارد. همچنین این موضوع سوالات ما کی هستیم و چیستیم را شامل می‌شود. علاوه‌بر این، خود و هویت هر دو از طریق ارتباطات اجتماعی ایجاد می‌شوند و دو مفهوم مرتبط محسوب می‌شوند.

 

همچنین علم وسیع روانشناسی هویت را از گذشته مورد مطالعه قرار داده است و مشکلات مرتبط با هویت را بررسی می‌کند. همچنین با ارائه روش‌های موثر در اصلاح هویت در جهت مثبت نقش کمک کننده‌ای دارد.  به‌طور کلی نکات تغییر هویت فردی از نظر روانشناسی عبارتند از:

 

رفتار و هویت باهم در ارتباط هستند، به طوری که تغییر هویت، رفتارهای فرد را تغییر می دهد و بالعکس.

تغییر هویت ممکن است شامل مکانیسم های مختلفی باشد که با خودکارآمدی، احساس هدف و احساس تعلق مرتبط است.

بااین‌حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه کدام روش‌ها و مداخلات در ایجاد تغییر هویت پایدار موثرتر هستند مورد نیاز است.

 

محققان و روانشناسان با مطالعه و تحقیق درباره هویت انسانی دریافتند که این مفهوم روانشناسی ابعاد گوناگونی دارد. از این‌رو هویت انسانی را در 3 بعد دسته‌بندی کردند. همچنین این ابعاد را با حروف انگلیسی A ،B و C نام‌گذاری کرده اند. بعد A قابل مشاهده است و در دیدارهای اولیه خود را نشان می‌دهد. همچنین ابعاد B و C معمولا غیرقابل مشاهده است و آگاه شدن از آن نیاز به شناخت عمیق‌تر است. در ادامه توضیحاتی در مورد این 3 بعد هویت انسانی ذکر می‌کنیم.

بعد هویتی A شامل جنسیت، قومیت، نژاد، گرایش جنسی و سن افراد است که قابل مشاهده و قضاوت به‌شمار می‌رود. همچنین ارزیابی موارد موجود در این بعد موجب ایجاد برخی حدسیات و قضاوت‌های کلیشه‌‌ای «مثبت یا منفی» شده است. برای مثال ارزیابی کسی بر اساس لهجه یا نام خانوادگی لاتین مثالی برای این موضوع محسوب می‌شود. بنابراین، ابعاد «A» ممکن است منجر به فرضیات و سوگیری‌ها، چه منفی و چه مثبت شود، اما این موارد بخشی از واقعیت‌های تشکیل دهنده هویت ما هستند.

بعد هویتی B شامل مواردی مثل شهر محل تولد، دین یا مذهب، سوابق تحصیلی، علایق، تفریحات، وضعیت خانوادگی، وضعیت سلامتی و بیماری، وضعیت اقتصادی است که در دیدارهای اولیه و با شناخت سطحی نمی‌توان از آن‌ها آگاهی پیدا کرد. برداشت های اولیه یا ظاهر فیزیکی ممکن است هیچ یک از این ابعاد B را نشان ندهند، اما آنها بخشی جدایی ناپذیر از وجود کلی یک فرد هستند.

بعد سوم یعنی بعد C هویت همه خاطرات، تجربیات و اتفاقات خوب یا بد زندگی فرد را در بر می‌گیرد. از دست دادن شغل یا خانه، فرصت‌های شغلی و تحصیلی، تجربه جنگ، مهاجرت، ابتلا به بیماری‌های جسمی یا روانی مثال‌هایی برای بعد هویتی C محسوب می‌شود. همچنین داستان زندگی هیچ یک از افراد باهم یکسان نیست و این موضوع تجربیات متنوع و حوادث مختلف در زندگی اشخاص را نشان می‌دهد؛ در نتیجه هویت متفاوت افراد به وجود می‌آید.

بنابراین، هویت شامل همه ویژگی‌های شخصیتی، ظاهری، روانی و حتی لایه‌های عمیق و درونی مانند تاثیرات ارزش‌های خانوادگی، تجربیات و خاطرات گذشته می‌شود. هویت با روان در ارتباط است و هویت مثبت یا منفی در سلامتی ذهن و روان تاثیرات مهمی می‌گذارد. علاوه‌بر این، هویت و کیستی افراد در آینده و رسیدن به اهداف مختلف زندگی نقش دارند. همچنین خوب است بدانید هویت قابل تغییر است و با انجام برخی راهکارها می‌توانید در آن تغییرات مثبتی ایجاد کنید.