خواص پنیرک؛ از زیبایی پوست و مو تا پیشگیری از سرطان

گیاه پنیرک با نام علمی Malva sylvestris بومی اروپا، شمال آفریقا و آسیا است و برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مردم از خواص پنیرک برای درمان یبوست، برونشیت و مشکلات مثانه استفاده می‌کنند یا آن را برای بهبود زخم به صورت موضعی روی پوست قرار می‌دهند.

بهترین خواص پنیرک برای سلامتی

به گزارش درمانکده، پنیرک به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند دارای طیف گسترده‌ای از خواص درمانی است که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد

گیاه پنیرک به دلیل داشتن مقدار زیادی ترکیبات فنولی توانایی بالایی در خنثی کردن رادیکال‌های آزاد و حفظ سلامت سلول‌ها دارد. وقتی گونه‌های فعال اکسیژن یا رادیکال‌های آزاد بیش‌از‌حد تولید شوند و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی بدن نتوانند با آن‌ها مقابله کنند، حالتی به ‌وجود می‌آید که به آن استرس اکسیداتیو می‌گویند. تحقیقات نشان می‌دهد که استرس اکسیداتیو نقش مهمی در روند پیری مغز و ابتلا به بیماری‌های کبدی، مشکلات قلبی-عروقی و حتی سرطان دارد.

2. از خاصیت ضد التهابی برخوردار است

تحقیقات در مورد خواص پنیرک نشان می‌دهد که این گیاه به دلیل داشتن ترکیبی به نام مالویدین 3-گلوکوزید با التهاب بدن مقابله می‌کند و علائم بیماری‌های التهابی را کاهش می‌دهد.

التهاب مزمن برخلاف التهاب حاد که یک واکنش فوری و موقتی به آسیب یا عفونت است، به ‌صورت طولانی‌مدت در بدن باقی می‌ماند و به آسیب جدی بافت‌ها و اندام‌ها منجر می‌شود. این نوع التهاب با بسیاری از بیماری‌های مزمن از جمله بیماری‌های قلبی، اختلالات عصبی و مشکلات مفصلی مرتبط است.

3. خاصیت ضد میکروبی دارد

گیاه پنیرک باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و از خواص ضد میکروبی قابل‌توجهی برخوردار است. این گیاه توانایی مهار رشد باکتری‌ها و قارچ‌های مختلف را دارد و می‌تواند با بسیاری از عوامل بیماری‌زا مقابله کند.

در یک مطالعه آزمایشگاهی، عصاره متانولی گل و برگ پنیرک اثرات ضد باکتریایی بالایی از خود نشان داد که با اثرات بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند اریترومایسین، جنتامایسین و آمفوتریسین قابل مقایسه بود.

4. خاصیت ضد سرطانی دارد

سرطان یک اصطلاح عمومی برای گروهی از بیماری‌ها است که یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در سراسر جهان محسوب می‌شوند و می‌توانند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهند. تحقیقات در مورد خواص پنیرک نشان می‌دهد که این گیاه خاصیت ضد تومور دارد و می‌تواند با مهار رشد سلول‌های سرطانی از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

5. خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می‌دهد

عصاره پنیرک با تاثیر بر استئوبلاست‌ها (سلول‌های استخوان‌ساز) می‌تواند از پوکی‌استخوان پیشگیری کند. پوکی استخوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های اسکلتی است که با کاهش تراکم و استحکام استخوان‌ها مشخص می‌شود. استخوان‌ها در این بیماری به ‌تدریج نازک و شکننده می‌شوند؛ به‌ طوری ‌که حتی فشارهای خفیف یا ضربه‌های جزئی می‌توانند منجر به شکستگی شوند. این بیماری اغلب بدون علائم واضح پیشرفت می‌کند و ممکن است تا زمان بروز شکستگی تشخیص داده نشود.

6. علائم سرماخوردگی را کنترل می‌کند

از خواص پنیرک برای سرماخوردگی هم استفاده می‌شود. چرا که این گیاه خاصیت ضد باکتریایی و ضد ویروسی دارد و با عفونت‌های دستگاه تنفس مبارزه می‌کند. علاوه بر این، التهاب گلو را کاهش می‌دهد، به پاکسازی مخاط گلو کمک می‌کند و سرفه را تسکین می‌دهد.

7. برای رفع مشکلات گوارشی مفید است

کسانی که از مشکل یبوست رنج می‌برند یا نمی‌توانند به راحتی عمل دفع را انجام دهند می‌دانند که این وضعیت بسیار ناخوشایند است و تاثیر زیادی روی کیفیت زندگی دارد. خوشبختانه، راه‌کارهای طبیعی زیادی برای رفع یبوست وجود دارد که یکی از آن‌ها استفاده از پنیرک است. این گیاه خاصیت ملین دارد و به تسهیل حرکات روده‌ و رفع یبوست کمک می‌کند. علاوه بر این،‌ التهاب را در معده و روده کاهش می‌دهد و با بهبود هضم باعث رفع ناراحتی‌های گوارشی می‌شود.

8. از سلامت پوست و مو محافظت می‌کند

از مهم‌ترین خواص این گیاه برای پوست و مو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اثرات ضد پیری: ترکیبات گیاهی موجود در پنیرک دارای خاصیت ضد پیری هستند و با رادیکال‌های آزاد که به سلول‌های پوست آسیب می‌زنند و باعث ایجاد چین‌و‌چروک می‌شوند مقابله می‌کنند.
• افزایش کلاژن‌سازی: ویتامین C موجود در پنیرک کلاژن‌سازی را تحریک می‌کند و استحکام پوست را افزایش می‌دهد.
• بهبود گردش خون: مصرف پنیرک می‌تواند گردش خون را در زیر لایه‌های سطحی پوست افزایش دهد و به حفظ جوانی و شادابی پوست و جلوگیری از ریزش مو کمک کند.
• ترمیم زخم‌ها: استفاده موضعی از پنیرک سرعت بهبود زخم‌ها و سوختگی‌ها را افزایش می‎دهد و از عفونت‌های باکتریایی جلوگیری می‌کند.

خواص پنیرک برای پوست باعث شده است که بسیاری از شرکت‌ها از عصاره‌های این گیاه در محصولات مختلف آرایشی-بهداشتی مانند صابون‌ها، کرم‌ها و… استفاده کنند.

9. خواب را بهبود می‌بخشد

پنیرک به دلیل داشتن ترکیبات آرام‌بخش می‌تواند در بهبود کیفیت خواب موثر باشد. مصرف دمنوش این گیاه به آرامش سیستم عصبی کمک کرده و با کاهش تنش و اضطراب، فرآیند به خواب رفتن را تسهیل می‌کند.

10. درد را کاهش می‌دهد

استفاده موضعی از عصاره یا روغن پنیرک به کاهش درد و گرفتگی عضلات کمک می‌کند و حتی می‌تواند درد ناشی از قاعدگی را تسکین دهد. علاوه بر این، مشخص شده است که این گیاه باعث التیام گلو می‌شود و درد و التهاب آن را برطرف می‌کند.

11. برای کبد مفید است

کبد از نظر فیزیولوژیکی در تمام عملکردهای حیاتی بدن دخالت دارد. بنابراین بروز هر گونه اختلال در عملکرد آن می‌تواند به مجموعه‌ای از اختلالات و آسیب‌های غیر قابل جبران منجر شود. عوامل مختلف مانند استرس اکسیداتیو، مواد شیمیایی، ویروس‌ها و بعضی از داروها می‌توانند باعث تخریب بافت کبد شوند و عملکرد آن را مختل کنند.

محققان خواص پنیرک برای کبد را بررسی کرده و متوجه‌ شده‌اند که ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در این گیاه با از بین بردن رادیکال‌های آزاد از بافت‌های حیاتی بدن به‌ویژه کبد محافظت می‌کنند.

12. از لثه‌ در برابر عفونت‌ محافظت می‌کند

استفاده از دمنوش پنیرک به عنوان دهان‌شویه یک روش موثر برای حفظ سلامت دهان و لثه‌ است. چرا که این گیاه خاصیت ضد باکتریایی و ضد التهابی دارد و می‌تواند از حفره دهان در برابر بیماری‌ها و عفونت‌ها محافظت کند. شواهد نشان می‌دهد که پلی‌فنول‌های موجود در پنیرک با از بین بردن رادیکال‌های آزاد جلوی تشکیل پلاک‌های باکتریایی را می‌گیرند.

13. برای کلیه و دستگاه ادراری مفید است

بسیاری از افراد برای کاهش علائم عفونت‌ دستگاه ادراری مانند سوزش، درد و تکرر ادرار از آب کرن‌بری استفاده می‌کنند. با این حال، راه‌کارهای طبیعی دیگری هم برای بهبود این وضعیت وجود دارد که یکی از آن‌ها استفاده از گیاه پنیرک است.

پنیرک به دلیل داشتن خواص ضد التهابی و ضد میکروبی می‌تواند در کاهش علائم و تسریع روند درمان عفونت‌های مجاری ادراری موثر باشد. علاوه بر این، این گیاه دارای خاصیت دیورتیک (ادرارآور) است که به پاکسازی کلیه‌ها از مواد زائد کمک کرده و از تشکیل سنگ کلیه پیشگیری می‌کند.

خواص پنیرک برای زنان

این گیاه به لطف ترکیبات فعال خود می‌تواند در رفع مشکلات زنان نقش مهمی ایفا کند:

• خواص پنیرک برای کیست تخمدان: این گیاه با تنظیم هورمون‌های زنانه به بهبود عملکرد تخمدان‌ها و کاهش اندازه کیست‌ها کمک می‌کند. ​
• خواص پنیرک برای رحم: این گیاه به دلیل از بین بردن رادیکال‌های آزاد و مقابله با عفونت‌ها تاثیر زیادی روی سلامت رحم دارد.
• خواص پنیرک برای قاعدگی: از خواص پنیرک در پریودی برای کنترل علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) از جمله نفخ و نوسانات خلقی استفاده می‌شود. این گیاه همچنین خاصیت آرام‌بخش دارد و می‌تواند به تسکین درد و اسپاسم عضلانی در دوران قاعدگی کمک کند.
• خواص پنیرک برای باردار شدن: این گیاه با تحریک فعالیت تخمدان‌ها و تقویت رحم به بهبود عملکرد دستگاه تناسلی کمک کند. این ویژگی ممکن است برای تنظیم چرخه قاعدگی و افزایش احتمال بارداری مفید باشد. با این حال، شواهد علمی کافی برای تایید این موضوع وجود ندارد.

خواص پنیرک برای مردان

مردان می‌توانند از خواص پنیرک برای پروستات و حفظ سلامت آن بهره ببرند. چرا که این گیاه توانایی زیادی در پیشگیری و درمان سرطان پروستات دارد. محققان موفق شده‌اند ماده‌ای به نام بتا-سیتوسترول را در پنیرک کشف کنند که از رشد تومور در غده پروستات جلوگیری می‌کند.

خواص پنیرک و لاغری

خواص این گیاه برای لاغری هنوز به ‌طور کامل و علمی مورد بررسی قرار نگرفته است. با این حال، بعضی از افراد معتقدند که مصرف آن در کنار رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند نقش موثری در روند کاهش وزن ایفا کند.

پنیرک دارای خاصیت دیورتیک است؛ به این معنی که به دفع آب اضافی از بدن کمک کرده و افزایش وزن ناشی از احتباس مایعات را برطرف می‌کند. از سوی دیگر، خاصیت ملین و ضد التهاب دارد و از این‌رو ممکن است با بهبود عملکرد دستگاه گوارش و تحریک سم‌زدایی به تقویت متابولیسم و کنترل وزن کمک ‌کند.

عوارض مصرف پنیرک

استفاده از پنیرک به‌خصوص در مقادیر زیاد یا به مدت طولانی ممکن است در بعضی از افراد به مشکلات گوارشی مانند سوء هاضمه،‌ اسهال و حالت تهوع منجر شود.

اگر بیمار هستید یا دارو مصرف می‌کنید، باید از مصرف خودسرانه پنیرک خودداری کنید. علاوه بر این،‌ توصیه می‌شود از این گیاه در دوران بارداری یا شیردهی استفاده نکنید یا آن را به کودکان ندهید.

نحوه مصرف پنیرک

دوز مناسب پنیرک به عوامل مختلفی از جمله سن و وضعیت سلامتی بستگی دارد. از آنجا که اطلاعات علمی کافی برای تعیین میزان مصرف این گیاه در دسترس نیست،‌ بهتر است درباره این موضوع با متخصص تغذیه یا دکتر طب سنتی مشورت کنید.

بسیاری از بزرگسالان به طور سنتی از پنیرک به صورت دمنوش استفاده می‌کنند. برای تهیه این دمنوش، یک قاشق غذاخوری گل یا برگ خشک‌شده پنیرک را به یک لیوان آبجوش اضافه کنید و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. سپس دمنوش را از صافی عبور دهید و در صورت تمایل با کمی عسل شیرین کنید.

کلام پایانی

در این مقاله خواص پنیرک توضیح داده شد و عوارض مصرف این گیاه مورد بررسی قرار گرفت. پنیرک برای تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت پوست، پیشگیری از سرطان،‌ رفع مشکلات گوارشی و تسکین علائم سرماخوردگی مفید است. اما برای همه بی‌خطر نیست و در بعضی از افراد ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند.

سوالات متداول

منابع: rxlist, webmd, farmaimpresa, healthbenefitstimes