تصور کنید لیوانی از آب خنک و شفاف جلویتان قرار دارد، اما در ورای این شفافیت، ذراتی نامرئی از جنس پلاستیک در حال حرکت‌اند. این خرده‌پلاستیک‌ها (Microplastics) هر روز با غذا و نوشیدنی وارد بدن ما می‌شوند و درون بافت‌ها و اندام‌ها جای می‌گیرند.
به گزارش یک پزشک، پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که این ذرات به‌ویژه از طریق آب آشامیدنی بیش از آنچه تصور می‌کنیم، در بدنمان انباشته می‌شوند. حالا گروهی از پژوهشگران در چین یافته‌اند که روشی بسیار ساده و در دسترس، می‌تواند میزان زیادی از این میکروپلاستیک‌ها را از آب حذف کند.
این روش نه به تجهیزات گران نیاز دارد و نه به فناوری‌های پیچیده، بلکه تنها با جوشاندن آب و سپس عبور دادن آن از یک صافی فلزی یا توری چای به دست می‌آید. نکته جالب‌تر اینکه این فرآیند در آب‌های سخت (Hard Water) که سرشار از کلسیم کربنات هستند، اثربخشی بیشتری دارد. به‌نظر می‌رسد عادتی قدیمی یعنی نوشیدن آب جوشیده، اکنون با پشتوانه علمی جدید، به سدی در برابر تهدیدهای میکروپلاستیک‌ها بدل شده است.
چگونه جوشاندن آب میکروپلاستیک‌ها را حذف می‌کند؟
زمانی که آب شیر شهری را روی اجاق می‌گذاریم تا بجوشد، تغییرات شیمیایی کوچکی در آن رخ می‌دهد. در آب سخت که حاوی کلسیم کربنات (Calcium Carbonate) است، حرارت باعث می‌شود بخشی از این ماده رسوب کند و همان چیزی را بسازد که به شکل رسوب گچی داخل کتری می‌بینیم. پژوهشگران دریافته‌اند که ذرات میکروپلاستیک و نانوپلاستیک (Nanoplastics) تمایل دارند به این رسوب گچی بچسبند.
در واقع، پلاستیک‌ها درون پوسته‌ای آهکی به دام می‌افتند و از آب جدا می‌شوند. پس از آن کافی است که این پوسته‌های آهکی همراه با ذرات پلاستیکی را با یک صافی ساده فلزی یا همان توری دم‌نوش جدا کنیم. این فرآیند در نمونه‌های آزمایشگاهی توانسته تا 90 درصد از ذرات پلاستیکی را از آب حذف کند و این عدد، برای روشی که در هر آشپزخانه‌ای قابل اجراست، شگفت‌انگیز است.
تفاوت آب سخت و نرم در حذف میکروپلاستیک‌ها
پژوهشگران دانشگاه پزشکی گوانگ‌ژو (Guangzhou Medical University) و دانشگاه جینان (Jinan University) نشان دادند که میزان کارایی این روش به ترکیب آب بستگی دارد. در آب سخت، که غلظت کلسیم کربنات آن بالاتر است، ذرات پلاستیکی بیشتری به دام می‌افتند.
در آزمایش‌ها، وقتی غلظت کلسیم کربنات حدود 80 میلی‌گرم در لیتر بود، تنها 34 درصد از ذرات پلاستیک حذف شدند. اما وقتی این میزان به 180 میلی‌گرم در لیتر رسید، راندمان حذف به 84 درصد افزایش یافت. در شرایطی که آب حاوی 300 میلی‌گرم در لیتر کلسیم کربنات بود، بیش از 90 درصد ذرات پلاستیکی از آب خارج شدند.
در مقابل، آب نرم که مواد معدنی محلول کمتری دارد، کمتر کارایی نشان داد. در این نمونه‌ها، تنها حدود یک‌چهارم از ذرات پلاستیک پس از جوشاندن و صاف‌کردن حذف شدند. با این حال، حتی همین میزان کاهش هم می‌تواند در مصرف روزمره اهمیت زیادی داشته باشد، چراکه بدن ما هر روز و به‌طور مداوم در معرض ورود این ذرات قرار دارد.
چرا حذف میکروپلاستیک‌ها از آب اهمیت دارد؟
پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که ذرات پلاستیک از انواع مختلفی چون پلی‌استایرن (Polystyrene)، پلی‌اتیلن (Polyethylene)، پلی‌پروپیلن (Polypropylene) و پلی‌اتیلن ترفتالات (Polyethylene Terephthalate) در آب آشامیدنی حضور دارند. این مواد ممکن است وارد روده شوند و در درازمدت تغییراتی در میکروبیوم روده ایجاد کنند. همچنین شواهدی وجود دارد که این ذرات می‌توانند در مقاومت بدن نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها نقش داشته باشند. هنوز دامنه کامل اثرات سلامت میکروپلاستیک‌ها بر بدن انسان روشن نیست، اما بیشتر دانشمندان بر این باورند که حضور دائمی آنها در آب آشامیدنی، تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است.
از این‌رو، عادت ساده جوشاندن آب و استفاده از صافی می‌تواند به یک راهکار خانگی موثر برای کاهش خطرات بالقوه تبدیل شود. این موضوع به‌ویژه در مناطقی اهمیت دارد که دسترسی به سامانه‌های پیشرفته تصفیه آب وجود ندارد.
سنت جوشاندن آب و اهمیت فرهنگی آن
در بسیاری از نقاط جهان، جوشاندن آب پیش از نوشیدن تنها یک عادت بهداشتی نیست، بلکه بخشی از فرهنگ روزمره محسوب می‌شود. در کشورهای شرق آسیا، به‌ویژه چین، نوشیدن آب جوشیده به‌عنوان یک سنت قدیمی ریشه‌دار است. این عادت پیش‌تر به دلایل بهداشتی برای کشتن باکتری‌ها و انگل‌ها شکل گرفته بود، اما حالا پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که همین عادت ساده می‌تواند سپری در برابر ورود میکروپلاستیک‌ها به بدن باشد. در مقابل، در بسیاری از کشورها مردم تمایلی به جوشاندن آب ندارند و تصور می‌کنند سیستم‌های تصفیه شهری کفایت می‌کند. یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که حتی آب لوله‌کشی تصفیه‌شده نیز می‌تواند حامل مقادیر زیادی از ذرات پلاستیکی ریز باشد و بنابراین بازگشت به این عادت ساده می‌تواند تفاوتی مهم در کاهش میزان ورود پلاستیک‌ها به بدن ایجاد کند.
پیامدهای جهانی میکروپلاستیک‌ها
با گسترش استفاده از پلاستیک در بسته‌بندی غذا، بطری‌های آب و حتی وسایل خانگی، میزان ورود میکروپلاستیک‌ها به محیط زیست به‌شکل نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است. این ذرات به راحتی وارد منابع آب می‌شوند و حتی سامانه‌های تصفیه پیشرفته نیز همیشه قادر به حذف کامل آنها نیستند. پژوهش اخیر نشان داده است که انسان‌ها روزانه در معرض ورود هزاران ذره پلاستیک از طریق آب و غذا قرار می‌گیرند. بنابراین، جوشاندن آب نه‌تنها برای سلامت فردی مفید است، بلکه اگر در مقیاس وسیع‌تر به‌عنوان یک عادت جهانی پذیرفته شود، می‌تواند در کاهش بار میکروپلاستیک‌ها در جوامع مختلف موثر باشد.
گام بعدی پژوهشگران
دانشمندانی که این روش را معرفی کرده‌اند تاکید می‌کنند که یافته‌هایشان تنها یک آغاز است. آنها امیدوارند که تحقیقات بیشتری در مقیاس بزرگ‌تر انجام شود تا اثربخشی این روش در شرایط واقعی زندگی روزمره نیز بررسی گردد. پرسش‌های مهمی همچنان باقی مانده‌اند: آیا همه انواع پلاستیک‌ها به یک اندازه به رسوبات کلسیم کربنات می‌چسبند؟ آیا تداوم استفاده از این روش می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی سطح پلاستیک‌ها در بدن انسان را کاهش دهد؟ و آیا می‌توان این فرآیند را به شکل صنعتی در تصفیه‌خانه‌های آب نیز پیاده کرد؟
خلاصه
جوشاندن آب آشامیدنی همراه با صاف‌کردن ساده، روشی موثر برای کاهش میکروپلاستیک‌ها است. این روش به‌ویژه در آب‌های سخت تا 90 درصد ذرات پلاستیکی را حذف می‌کند. با وجود اینکه هنوز همه اثرات میکروپلاستیک‌ها بر بدن مشخص نیست، شواهد علمی نشان می‌دهند که کاهش مصرف آنها برای سلامت مفید خواهد بود. بنابراین، یک عادت ساده می‌تواند به یک راهکار جهانی برای مقابله با بحران پنهان پلاستیک تبدیل شود.
❓سؤالات رایج (FAQ)
1. آیا جوشاندن آب همه میکروپلاستیک‌ها را حذف می‌کند؟
خیر، اما می‌تواند بخش قابل‌توجهی از آنها را کاهش دهد. در آب سخت این میزان به بیش از 90 درصد می‌رسد.
2. آیا این روش فقط در آب سخت موثر است؟
خیر، در آب نرم هم حدود یک‌چهارم ذرات حذف می‌شوند. اما در آب‌های سخت، به دلیل رسوب کلسیم کربنات، کارایی بیشتر است.
3. آیا استفاده از فیلترهای معمولی کافی است؟
بله، یک صافی فلزی ساده مانند توری چای برای جدا کردن رسوبات آهکی حاوی ذرات پلاستیکی کفایت می‌کند.
4. آیا میکروپلاستیک‌ها برای بدن مضرند؟
شواهد نشان می‌دهد که آنها می‌توانند بر میکروبیوم روده و مقاومت بدن به آنتی‌بیوتیک‌ها تاثیر بگذارند. هنوز دامنه کامل اثرات مشخص نیست، اما کاهش مصرف آنها توصیه می‌شود.
5. آیا می‌توان این روش را در تصفیه‌خانه‌ها به‌کار گرفت؟
پژوهشگران امیدوارند این فرآیند در مقیاس صنعتی هم بررسی شود، اما فعلا بیشتر بر راهکار خانگی آن تاکید دارند.
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر 