کاغذ؛ قصه پرغصه ناشران ایرانی

به گزارش مشرق، در نمایشگاه‌ها، ناشران اغلب از کاغذ گلایه می‌کنند؛ ماده‌ای که هم کیفیت داخلی‌اش محل بحث است و هم مسیر وارداتش پر از سنگلاخ.کاغذ مازندران تنها برای کتاب‌های آموزشی قابل استفاده است، آن هم به شکل موقت. کاغذ خارجی هم زیر فشار سیاست‌های دولت و بانک مرکزی، گاه به قیمتی بیشتر از تحریر سفید به دست مصرف‌کننده می‌رسد. نتیجه این چرخه، گرانی کتاب و محدودیت تولید برای ناشران است.

محمد شیخلر نماینده چاپ و نشر محصولات آصره درباره چالش‌های کاغذ، چه در حوزه چاپ و نشر کتاب و چه در حوزه نوشت‌افزار و تولید محصولاتی مثل دفتر و دفترچه، همواره مشکلات جدی وجود داشته است. کاغذ ایرانی نه برای چاپ کتاب‌های معمولی مناسب است و نه برای نوشت‌افزار. تنها جایی که می‌شود از آن استفاده کرد، کتاب‌های آموزشی است؛ کتاب‌هایی که چند ماه دست بچه می‌ماند و بعد کنار گذاشته می‌شود. برای کتاب‌های ماندگار اصلاً مناسب نیست. ما هم تجربه کردیم که این کاغذ دوام و کیفیت لازم را ندارد و هم مخاطب نسبت به آن دافعه دارد. وقتی بدرنگ و بدبو باشد، موج بردارد یا سفیدی نداشته باشد، طبیعی است که نه به درد کتاب بخورد و نه به درد دفتر و نوشت‌افزار.

او در ادامه اشاره کرد: کاغذ خارجی مشکلات دیگری دارد که آن‌جا پای دولت وسط می‌آید. همیشه این بحث هست که چرا دولت ورود نمی‌کند. اما وقتی ورود می‌کند، نظم طبیعی بازار به هم می‌خورد. کاغذ یک فرایند مشخص دارد؛ تولیدکنندگانی در چین، اندونزی، روسیه و جاهای دیگر آن را تولید می‌کنند و واردکنندگان هم آن را به کشور می‌آورند.

دولت که وارد می‌شود، می‌گوید ارز فلان را می‌دهم. واردکننده کاغذ را می‌خرد و به گمرک می‌آورد، اما چون ارز تخصیص داده نمی‌شود، نمی‌تواند محموله را آزاد کند. دولت هم می‌گوید باید ارز را از من بخری. واردکننده می‌گوید من خودم پول داشتم و از روسیه خریدم، اما دولت می‌گوید نخیر، باید ارز دولتی بخری و فقط با دلار کار کنیم. حتی اگر خرید با روبل روسیه باشد، باز هم دولت می‌گوید نمی‌شود

.نماینده نوشت‌افزار آصره با بیان اینکه اگر دولت خودش را کنار بکشد، عرضه و تقاضا خودش بازار را تنظیم می‌کند، ‌گفت: دولت می‌تواند عرصه‌های جدید ایجاد کند و راه واردات از کشورهای مختلف را باز بگذارد، اما در عمل بیشتر مانع می‌شود. این وضعیت فقط مخصوص کاغذ نیست؛ در حوزه واردات ماشین هم همین مشکل وجود دارد.شیخلر افزود: مسئله اصلی این است که وقتی در نمایشگاه‌ها ناشران مرتب فریاد می‌زنند «کاغذ! کاغذ!»، این سوال پیش می‌آید که باید به چه کسی مراجعه کرد؟ وزیر ارشاد؟ خب اختیارات وزیر ارشاد در حوزه کاغذ تقریباً صفر است. پس توقعی از او نمی‌توان داشت. این موضوع بیشتر به وزارت بازرگانی و وزارت صمت مربوط می‌شود. حتی بیشتر از آن، به بانک مرکزی مربوط است.

وی در ادامه با تاکید بر اینکه بانک مرکزی است که می‌گوید شما حق ندارید از روسیه کاغذ بیاورید و با روبل معامله کنید، گفت: جالب است که بدانید می‌توان در روسیه با پول ایرانی حساب بانکی باز کرد و همان‌جا با ریال خرید کرد، اما بانک مرکزی ما این را نمی‌پذیرد. این در حالی است که روسیه و بلاروس از تولیدکنندگان بزرگ کاغذ در دنیا هستند.

با این حال شما در بازار ایران به‌سختی کاغذ روسی پیدا می‌کنید؛ بیشتر کاغذ موجود چینی یا اندونزیایی است.محمد شیخلر اظهار کرد: البته کاغذ روسی کیفیت خوبی دارد؛ هم در تحریر و هم در بالک. مثلاً همین کاغذ بالکی که امروز همه استفاده می‌کنند روسی است. این کاغذ برای کتاب‌هایی مناسب است که حجمشان کمتر از 350 صفحه باشد، چون اگر کتاب قطور شود، حجم بالک زیاد و بددست می‌شود. بالک خاصیت چوب‌پنبه‌ای دارد و کتاب را ضخیم‌تر می‌کند.او ادامه داد: جالب اینجاست که الان کاغذ بالک، به خاطر اینکه به صورت انحصاری عرضه می‌شود، از کاغذ تحریر سفید گران‌تر است. در حالی که قرار بود استفاده از بالک هزینه تولید کتاب را کمتر کند، امروز نتیجه برعکس شده و کتاب‌ها گران‌تر تمام می‌شوند.