دو دلیل عمده را میتوان در افت تولید و فروش قطعه در آبان نسبت به مهر موثر دانست. مورد اول تغییر رویکرد خودروسازان در تامین قطعات موردنیاز خود است. بیشتر فروش خودروسازان مربوط به دو خودروساز بزرگ کشور یعنی ایرانخودرو و سایپا است، بااینحال طبق آماری که انجمن صنایع نیرومحرکه و قطعهسازان خودروی استان تهران منتشر کردهاست، سهم خرید داخلی از کل خرید خودروسازان در آبان سالجاری 85.47درصد بوده که در مقایسه با ماه پیش از آن 5.19درصد کاهش یافتهاست.
گروه ایرانخودرو سهم خرید داخلی خود را از 90.92درصد در مهر به 84.74درصد در آبان کاهش دادهاست. گروه سایپا با افزایش اندک از 87.95درصد به 88.77درصد، ثبات بیشتری داشتهاست. در بررسی هشتماهه، سهم کل خرید داخلی 83.73درصد بوده که نشان میدهد هر دو خودروساز بخشی از نیازهای خود را از طریق واردات قطعات تامین میکنند.
با تکیه بر همین آمار میتوان گفت؛ مشتریان اصلی خودروسازان حالا اقبال بیشتری به قطعات وارداتی نشان میدهند. در واقع در برخی موارد کیفیت قطعات وارداتی از تولید داخل پیشی میگیرد و از طرف دیگر قیمت این قطعات نیز برای خودروسازان بسیار کمتر از قطعات داخلی است، بنابراین آنها انگیزه کافی برای واردات قطعه را دارند. علاوهبر این خودروسازان بدهی قابلتوجهی به تولیدکنندگان قطعه دارند که همین موضوع باعث محدودیت نقدینگی قطعهسازان و افت تولید آنها شدهاست. گرچه 40همت تسهیلات به خودروسازان تعلق گرفته که قرار است مستقیما بهحساب قطعهسازان ریخته شود اما هنوز خبری از اجراییشدن آن نیست،
بنابراین احتمالا این بدهی نیز دلیل دیگری است برای اینکه خودروسازان سعی کنند بخشی از قطعات موردنیاز خود را از طریق واردات تامین کنند. اما علاوهبر اینکه خودروسازان خرید کمتری از تولیدکنندگان داخلی قطعه داشتهاند، خودشان نیز با افت تولید مواجه شده و طبیعتا نیاز کمتری به خرید قطعه داشتهاند. بر این اساس تنها سه خودروساز بزرگ کشور، در مهر 75هزار و 735دستگاه خودروی سواری تولید کردهاند اما این رقم در آبان به 72هزار و 522دستگاه رسیده است، بنابراین تولید آنها با 4.2درصد افت همراه بودهاست. علاوهبر این گزارش بازوی پژوهشی مجلس نیز نشان میدهد؛ شاخص تولید کل بخش خودرو در آبان 10.4درصد نسبت به مهر افت داشتهاست، بنابراین علت دوم افت تولید و فروش قطعه در هشتمین ماه از سالکاهش تولید خودرو بودهاست.
هر دوی این دلایل نشان میدهد؛ قطعهسازان بهطور آسیبزایی به خودروسازان داخلی وابسته هستند و هنوز نتوانستهاند خارج از ایرانخودرو و سایپا برای خود جایگاهی پیدا کنند که این موضوع باعث میشود تغییر استراتژی خرید یا برنامه تولید این شرکتها، اثر مستقیم و فوری بر تولید و فروش کل صنعت داشتهباشد. اگر این دو خودروساز بدهی خود را پرداخت نکنند قطعهسازی کاملا شکننده میشود، اگر آنها قطعه وارد کنند، آمار تولید و فروش قطعهسازان افت پیدا میکند و اگر تولید ایرانخودرو و سایپا کاهش پیدا کند، کاملا قطعهسازی را تحتتاثیر قرار میدهد. اگر قطعهسازان کشور میتوانستند طی این سالها از وابستگی خود به خوردوسازان داخلی کمکرده و وارد زنجیره تامین جهانی شوند (هرچند محدود) قطعا امروز نوسانات خودروسازی تا این حد آنها را تحتتاثیر قرار نمیداد.
