هدیه تعطیلات، یک مشت تعرفه

بنیاد غیرانتفاعی «Tax Foundation» تخمین می‌زند این تعرفه‌ها در سال جاری معادل افزایش مالیاتی متوسط 1000 دلار برای هر خانوار است و این رقم در سال 2026 به 1400 دلار می‌رسد. من خودم این را به‌خوبی می‌دانم و میلیون‌ها آمریکایی دیگری هم که در این فصل تعطیلات برای خانواده و دوستانشان از فروشگاه‌ها یا به‌صورت آنلاین خرید می‌کنند، آن را خواهند فهمید. برای من، عدد «10» شوکه‌کننده است؛ یعنی هزینه اضافی خرید یک دست پاپیون از بریتانیا، یکی از 200 کشور متحد یا رقیبی که ترامپ بر بیشتر کالاهای وارداتی از آنها تعرفه وضع کرده است.

برای نخستین بار در طول زندگی هفتادساله‌ام، یک «صورت‌حساب خدمات بسته‌های بین‌المللی» از شرکت «یونایتد پارسل سرویس» (UPS) دریافت کردم. ابتدا فکر کردم کلاهبرداری است، چون صورت‌حساب بعد از دریافت پاپیون‌ها به دستم رسید. در آن «هزینه‌های دولتی» 6.92دلاری و «هزینه‌های کارگزاری» 14دلاری درج شده بود که در مجموع 20.92دلار می‌شد؛ با دستور پرداخت به بخش زنجیره تامین UPS در یک بانک مشخص. «نرخ تعرفه» برای هرکدام از پاپیون‌ها 10، 7.5 و 7.2درصد نوشته شده بود، بدون هیچ توضیحی درباره علت تفاوت نرخ‌ها.

بعدا متوجه شدم خریدهایی که 10درصد بیشتر از قیمت‌های اعلام‌شده برایم تمام شده، بریتانیایی نیستند؛ بلکه آمریکایی‌هایی هستند که با قدرت بسیار زیاد، اصرار دارند هیچ شواهد تجربی‌ای مبنی بر افزایش قیمت‌ها به‌خاطر تعرفه‌ها وجود ندارد.

مالیاتی با نامی دیگر

دولت آمریکا ماهانه بیش از 30میلیارد دلار از محل تعرفه‌ها دریافت می‌کند؛ هزینه‌هایی که بنگاه‌ها عمدتا به مصرف‌کنندگان منتقل می‌کنند. البته، از ترامپ و اعضای دولتش چیزهای زیادی شنیده می‌شود که با اصول شناخته‌شده کسب‌وکار و اقتصاد ناسازگار است. چرا باید اهمیت دهیم، وقتی شاخص S&P 500 از زمان اعلام تعرفه‌های «روز آزادی» در ماه آوریل 38درصد رشد کرده، نرخ‌های وام 30ساله مسکن اندکی کاهش یافته، و نظرسنجی‌های بلک‌فرایدی نشان می‌دهد آمریکایی‌ها همچنان به بهترین کار یعنی خرید کردن، ادامه می‌دهند؟

پاسخ را می‌توان در تازه‌ترین چشم‌انداز اقتصادی جهانی «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» (OECD) یافت که هفته گذشته منتشر شد. تا پیش از سال 2025، این سازمان مستقر در پاریس پیش‌بینی کرده بود اقتصاد آمریکا امسال 2.4درصد رشد می‌کند، بسیار بالاتر از 1.9درصد میانگین کشورهای توسعه‌یافته. اما اکنون OECD کمتر خوش‌بین است و رشد آمریکا را 2درصد پیش‌بینی می‌کند. این سازمان برای 2026 نیز افت بیشتری می‌بیند و رقم 1.7درصد را برآورد کرده است. به بیان دیگر، سیاست‌های ترامپ مزیت اقتصادی آمریکا را فرسوده کرده است.

داستان تورم نیز مشابه است. در پایان 2024، تحت دولت بایدن، OECD تصور می‌کرد افزایش قیمت‌ها مهار شده و نرخ تورم را برای امسال 2.1درصد برآورد کرد. اما حالا محاسبه می‌کند قیمت مصرف‌کننده احتمالاً 2.7درصد رشد کرده و در 2026به 3درصد خواهد رسید. پل کروگمن، برنده نوبل اقتصاد، در یادداشت 30اکتبر در ساب‌استک خود نوشت: «سیاست‌های آشفته تعرفه‌ای ترامپ سه نوع آسیب اقتصادی ایجاد کرد؛ قیمت‌های بالاتر برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان آمریکایی، عدم قطعیت اقتصادی و از دست رفتن اعتبار جهانی آمریکا. حتی اگر بدترینِ وضعیت قیمت‌ها و بی‌ثباتی گذشته باشد، روشن است که تعرفه‌های ترامپ آسیب پایدار بر اقتصاد آمریکا و نظم اقتصادی جهانی وارد کرده است.» 

کروگمن خوب می‌داند چه می‌گوید. او جایزه نوبل 2008 را برای پژوهش درباره تعرفه‌ها و تجارت دریافت کرد و مطابق اعلام آکادمی علوم سوئد، «نظریه‌ای نوین برای پاسخ به این پرسش‌ها صورت‌بندی کرد؛ آثار تجارت آزاد و جهانی‌شدن چیست؟ نیروهای محرک شهرنشینی جهانی کدام‌اند؟»

کروگمن تنها اقتصاددانی نیست که پیامدهای تعرفه‌های ترامپ را تأسف‌بار می‌داند. داده‌ها و نمونه‌های متعددی وجود دارد که فاجعه در حال شکل‌گیری برای آمریکایی‌ها را نشان می‌دهد. به‌عنوان نمونه، نظرات پاسخ‌دهندگان در نظرسنجی ماهانه تولیدکنندگان فدرال‌رزرو دالاس، که منطقه‌ای جمهوری‌خواه‌نشین شامل تگزاس، بخش‌هایی از شمال لوئیزیانا و جنوب نیومکزیکو را پوشش می‌دهد اکثرا از نبود هرگونه منفعت می‌گویند و نگرانی‌های مشابهی دارند: نمی‌دانیم دلیل آن تعطیلی است یا کاهش تقاضا، اما سفارش‌های ما نصف شده است. عدم قطعیت تعرفه‌ها بیشترین اثر را بر استراتژی خرید ما دارد، همراه با افزایش هزینه مزایا و هزینه‌های کارکنان. همچنان شاهد سفارش‌های ورودی اندک و فعالیت ضعیف در صنعت خود هستیم. انگار تمام آشفتگی‌ها در واشنگتن نوعی حالت انتظار ایجاد کرده است. امیدواریم در 6 ماه آینده اوضاع بهتر شود. کسب‌وکار امروز به همان شکنندگی دوره دولت قبلی است. کسب‌وکارهای کوچک و باسابقه جایی برای کمک ندارند وقتی ناگهان باید تعرفه‌های جدید بپردازند. اکنون واقعا خبری نیست و فکر می‌کنیم همه اینها به آشفتگی و عدم قطعیت واشنگتن مربوط است. شنیده‌ایم به‌زودی افزایش‌های قابل‌توجه قیمت مواد اولیه در راه است، به خاطر اثر تعرفه‌ها.

ترامپ با تگزاس درگیر می‌شود

پس از یک دوره کوتاه خوش‌بینی، کسب‌وکارها در ایالت کاملا جمهوری‌خواه تگزاس چشم‌انداز اقتصادی را تیره می‌بینند. در جلسه 5 نوامبر دیوان عالی درباره قانونی بودن تعرفه‌ها، قضات نسبت به ادعای ترامپ مبنی بر اعلام وضعیت اضطراری اقتصادی برای اعمال تعرفه‌ها بدون اجازه کنگره ابراز تردید کردند. جان رابرتس، رئیس دیوان عالی، گفت تعرفه‌ها «تحمیل مالیات بر آمریکایی‌هاست و این همواره قدرت اصلی کنگره بوده است». کسی نمی‌داند حکم نهایی دادگاه چه خواهد بود و تصمیم ممکن است همین هفته صادر شود.

با این شرایط، تعجبی ندارد که «Conference Board» اخیرا اعلام کرده شاخص اعتماد مصرف‌کننده در ماه نوامبر بیشترین کاهش هفت‌ماهه را داشته است، نشانه‌ای ناخوشایند در آستانه مهم‌ترین فصل سال برای خرده‌فروشان و بالطبع اقتصاد. دانا پیترسن، اقتصاددان ارشد این نهاد، گفت: «مهم‌ترین عواملی که مصرف‌کنندگان در پاسخ‌های آزاد خود ذکر کرده‌اند همچنان قیمت‌ها و تورم، تعرفه‌ها و تجارت، و سیاست بوده است؛ و به‌ویژه افزایش اشاره‌ها به تعطیلی دولت فدرال.»

و اگر نظرسنجی فدرال‌رزرو ریچموند از مهم‌ترین مدیران مالی کشور نشانه‌ای باشد، بدترین‌ها هنوز برای مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها در راه است: «وقتی پرسیده شد آیا انتظار قیمت‌ها یا هزینه‌ها برای 2025 و 2026 تحت تاثیر اجرای تعرفه‌ها یا عدم قطعیت سیاست تجاری قرار گرفته است، تقریبا نیمی از شرکت‌ها پاسخ مثبت دادند. حدود 46.5درصد گفتند انتظار قیمت‌ها تغییر کرده و 49.6درصد گفتند همین موضوع درباره هزینه‌ها صدق می‌کند. نزدیک به 20درصد گزارش کردند سیاست تجاری/تعرفه‌ای برنامه‌های استخدامی آنها را در 2025 تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد و یک‌چهارم نیز گفتند این سیاست‌ها برنامه‌های سرمایه‌گذاری آنها را به صورت منفی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.» 

جی. الیوت موریس، که مدلش در سال 2020 شانس پیروزی بایدن را 87درصد برآورد کرده بود و پیروزی کامل دموکرات‌ها در انتخابات ایالت‌های نیوجرسی و ویرجینیا در ماه گذشته را پیش‌بینی کرده بود، می‌گوید تعرفه‌ها بخشی از دلیل افزایش قیمت‌ها هستند:‌ «داستان داده‌ای ساده است؛ قیمت چیزهایی که مردم نیاز دارند، عموما 20 تا 30درصد بالاتر از پنج سال پیش است و در برخی موارد دو یا سه برابر شده است.» او این را در یادداشت دسامبر خود در ساب‌استک نوشت.

روند تورم دوست هیچ‌کس نیست

هزینه زندگی، حتی فراتر از اقلام ضروری، در ماه‌های اخیر جهش کرده است و بسیاری از اقتصاددانان تعرفه‌ها را مقصر می‌دانند. ترامپ نظر دیگری دارد؛ اما خودش و اعضای کابینه‌اش از قبل این وضعیت را پیش‌بینی کرده بودند. در پاسخ به پرسشی در آوریل درباره اینکه تعرفه‌ها چه اثری بر خریداران در این زمان سال خواهد داشت، گفت: «خب، شاید بچه‌ها به‌جای 30 عروسک، دو عروسک داشته باشند، و شاید آن دو عروسک یکی ‌دو دلار بیشتر از معمول قیمت داشته باشند.» همان‌طور که تجربه من نشان می‌دهد، کاش واقعا فقط «یکی‌دو دلار» بود.

* سردبیر ارشد بلومبرگ