پس از شش سال توقف در اصلاح قیمت سوخت، دولت از روز شنبه 22 آذرماه سازوکار جدید توزیع بنزین را در سراسر کشور اجرا میکند؛ طرحی که برخلاف مدل شوکی سال 98، بر پایه تداوم سهمیههای موجود و اعمال نرخ سوم برای مصرف مازاد طراحی شده است. این مصوبه که با عنوان «استفاده حداکثری از کارت سوخت شخصی و جلوگیری از افزایش واردات بنزین» شناخته میشود، به پیشنهاد وزارت نفت و سازمان برنامه و بودجه تدوین و در تاریخ 14 آبان تصویب و دوم آذر ابلاغ شده است.
بر اساس این مدل، سهمیه 60 لیتری با نرخ 1500 تومان و 100 لیتری با نرخ 3000 تومان برای خودروهای شخصی بنزینی حفظ میشود و تنها در صورت استفاده از کارت جایگاه یا مصرف مازاد، نرخ 5000 تومان اعمال خواهد شد. این نرخ جدید معادل 10 درصد هزینه خرید سوخت از پالایشگاهها اعلام شده است.
هدف رسمی دولت از این تغییرات، کنترل مصرف، کاهش بار واردات، توسعه استفاده از کارت سوخت شخصی، تشویق به خودروی کممصرف و دوگانهسوز، و ساماندهی عدالت در بهرهمندی از یارانه سوخت عنوان شده است.
چرا دولت ناچار به اصلاح شد؟
مصرف روزانه بنزین کشور اکنون 135 میلیون لیتر و تولید تنها 110 میلیون لیتر است؛ یعنی کمبود پایدار 25 میلیون لیتر در روز. برای جبران این فاصله، کشور در سال جاری به 6 میلیارد دلار واردات بنزین نیاز دارد. ارزش این رقم معادل:
حدود یکونیم برابر کل یارانه نقدی سالانه مردم
سرمایه لازم برای افزایش 500 هزار بشکه ظرفیت تولید نفت
سرمایه لازم برای ساخت 3000 کیلومتر اتوبان یا راهآهن در سال
هزینه هر لیتر بنزین وارداتی حدود 66 هزار تومان و هزینه تولید داخلی آن حدود 10 هزار تومان است. بنابراین، با وجود نرخ جدید 5000 تومانی، دولت همچنان:
برای هر لیتر بنزین وارداتی 61 هزار تومان
و برای هر لیتر بنزین داخلی 5 هزار تومان
یارانه پرداخت میکند؛ منابعی که میتوانست در حوزههایی چون کالابرگ، دارو، یارانه نقدی و حمایت معیشتی صرف شود.
سهمیهها و تغییرات اعمال شده
سهمیه 60 لیتری 1500 تومانی + 100 لیتری 3000 تومانی خودروهای شخصی بنزینی: بدون تغییر
سوختگیری با کارت جایگاه یا مصرف مازاد: 5000 تومان
سهمیه خودروهای عمومی بنزینی: بدون تغییر
سهمیه خودروهای عمومی دوگانهسوز: سهمیه دوم نصف میشود
سهمیه خودروهای شخصی دوگانهسوز: سهمیه دوم نصف میشود
تبدیل خودروهای بنزینی به دوگانهسوز: کاملاً رایگان
خودروهای جانبازان و معلولین: مشمول حذف سهمیه نیستند
آمبولانسها: بدون تغییر
چه خودروهایی سهمیه ارزان ندارند؟
طبق مصوبه، سهمیه 1500 و 3000 تومانی برای گروههای زیر حذف میشود:
خودروهای دولتی
خودروهای پلاک مناطق آزاد و ویژه
خودروهای وارداتی با موتور 1300 سیسی به بالا
خودروی دوم به بعد هر فرد
خودروهای نوشماره داخلی با قیمت کارخانهای بالای یک میلیارد تومان
تبصره مهم: خودروهای داخلی صفرکیلومتر زیر یک میلیارد تومان همچنان سهمیه ارزان دارند؛ نخستین اصلاحیه دولت در همین بخش اعمال شده است. چراکه پیشتر در مصوبه دولت به گونه ای مطرح شده بود و مسئولان دولتی نیز تاکید داشتند که همه خودروهای صفرکیلومتر تولید داخل، سهمیه بنزین ندارند و باید بنزین پنج هزار تومانی دریافت کنند.
نرخ بنزین آزاد (کارت اضطراری) در جایگاهها چقدر میشود؟
پاسخ: نرخ بنزین آزاد معادل 10 درصد قیمت خرید دولت از پالایشگاهها تعیین شده است. این عدد در حال حاضر حدود 5000 تومان برای هر لیتر است.
سهمیه بنزین 1500 و 3000 تومانی خودروهای شخصی بنزینی چقدر است؟
پاسخ: بدون تغییر باقی میماند؛ یعنی 60 لیتر 1500 تومانی + 100 لیتر 3000 تومانی در ماه.
چه خودروهایی مشمول سهمیه یارانهای (نرخ اول و دوم) نمیشوند؟
پاسخ:
خودروهای دولتی
خودروهای پلاک مناطق آزاد و ویژه
خودروهای وارداتی با کشور سازنده غیرایران و حجم موتور 1300 سیسی و بالاتر
خودروی سواری شخصی دوم به بعد هر فرد
خودروهای نوشماره داخلی با قیمت کارخانهای بیش از یک میلیارد تومان
خودروهای وارداتی با حجم موتور کمتر از 1300 سیسی همچنان سهمیه یارانهای دریافت میکنند.
منظور از خودرو «نوشماره» چیست؟
پاسخ: خودروی سواری شخصی داخلی که برای نخستینبار سند آن صادر شده و در سند خودرو، کشور سازنده «ایران» درج شده باشد و قیمت کارخانهای آن بیش از یک میلیارد تومان باشد.
نرخ سوخت برای خودروهای دولتی چقدر است؟
پاسخ: سهمیه این خودروها حذف شده و نرخ سوخت آنها برابر نرخ آزاد جایگاه یعنی 5000 تومان است.
اگر یک فرد دو یا چند خودرو داشته باشد، سهمیه چگونه اعمال میشود؟
پاسخ: فقط یک خودرو سهمیه 1500 و 3000 تومانی دریافت میکند. سایر خودروها 160 لیتر با نرخ آزاد 5000 تومان خواهند داشت.
میتوان انتخاب کرد کدام خودرو سهمیه ارزان بگیرد؟
پاسخ: بله. از طریق سامانه شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی میتوانید تعیین کنید کدام خودرو سهمیه ارزان داشته باشد. در صورت انتخاب نکردن، سامانه بهصورت خودکار یک خودرو را انتخاب خواهد کرد.
سهمیه خودروهای شخصی دوگانهسوز چگونه تغییر میکند؟
پاسخ: سهمیه 1500 تومانی ثابت میماند، اما سهمیه 3000 تومانی نصف شده و به 50 لیتر کاهش مییابد.
سهمیه خودروهای عمومی دوگانهسوز چقدر میشود؟
پاسخ: سهمیه اول بدون تغییر میماند، اما سهمیه دوم از 450 لیتر به 225 لیتر کاهش پیدا میکند.
آیا تبدیل خودروهای بنزینی به دوگانهسوز رایگان است؟
پاسخ: بله؛ کاملاً رایگان و با اولویت تاکسیها، وانتبارها و خودروهای فعال در سکوهای اینترنتی جابهجایی مسافر.
سهمیه تاکسیها و وانتبارهای بنزینی تغییر میکند؟
پاسخ: خیر؛ حجم و نرخ سهمیه آنها بدون تغییر باقی میماند تا افزایش کرایهها اتفاق نیفتد.
دوره ذخیرهسازی سهمیه 1500 تومانی چقدر است؟
پاسخ: این سهمیه مانند گذشته تا 6 ماه قابل ذخیره است.
آیا سهمیه 3000 تومانی قابل ذخیره است؟
پاسخ: خیر. سهمیه دوم قابل ذخیره نیست و در پایان هر ماه اگر مصرف نشود حذف میشود و ماه بعد 100 لیتر جدید شارژ میشود.
سهمیه خودروهای فعال در سکوهای اینترنتی چه تغییری میکند؟
پاسخ:
برای خودروهای بنزینی: 200 لیتر در ماه مازاد بر سهمیه 60+100
برای خودروهای دوگانهسوز: 95 لیتر در ماه مازاد بر سهمیه ثابت
امکان سوختگیری بیشتر از این مقدار وجود دارد، اما سهمیه اعتباری تعلق نمیگیرد.
مابهالتفاوت نرخ 3000 و 5000 تومان پس از ثبت پیمایش توسط وزارت کشور و سازمان هدفمندسازی مستقیماً به حساب رانندگان واریز میشود.
سهمیه موتورسیکلتهای فعال در سکوهای اینترنتی چه تغییری دارد؟
پاسخ: هر موتورسیکلت فعال دارای کارت سوخت 40 لیتر سهمیه در ماه خواهد داشت (مازاد بر سهمیه 25 + 35 لیتری).
مابهالتفاوت نرخ دوم و نرخ آزاد پس از ثبت پیمایش توسط سکوها واریز میشود.
سهمیه خودروهای دارای پلاک جانبازان و معلولین تغییر میکند؟
پاسخ: خیر؛ این خودروها همچنان مشمول دریافت سهمیه هستند و سهمیه آنها حذف نمیشود.
چرا دولت نرخ بنزین را تغییر داد؟
پاسخ: دولت اعلام کرده این اقدام با هدف عدالت در توزیع یارانه سوخت، کاهش مصرف، تشویق تولید خودرو کممصرف، حمایت از حملونقل عمومی و هدایت مردم به سمت دوگانهسوز کردن خودروها و استفاده از سوخت پاک انجام شده است.
