یک تیراندازی در حوالی کاخ سفید که به مرگ یک سرباز گارد ملی و زخمی شدن یک سرباز دیگر در واشنگتن منتهی شد، یک بار دیگر نام واحدها صفر یا همان نیروهای آموزش دیده از سوی آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا (CIA) در افغانستان را بر سر زبانها انداخت. واحدهای صفر (Zero Units)، گروهی از افراد آموزش دیده بودند که از زمان سقوط طالبان در سال 2001 تا زمان حضور مجدد آنها در قدرت در سال 2021، وظیفه شناسایی و مقابله با تروریسم را در افغانستان برعهده داشتند.
بنا بر گزارشها، مردی که در پاییز 2025 دو سرباز گارد ملی ایالات متحده را به رگبار گلوله بست، یکی از اعضای گروه زیرو یونیتس بوده است.
رحمانالله لکنوال کیست؟
رحمان الله لکنوال که حادثه شلیک به گاردملی را در نزدیکی کاخ سفید رقم زد، 29 ساله، اهل افغانستان و از اعضای سابق واحد ویژه نظامی در قندهار است. بنا بر گزارشها او به صورت مستقیم تحت نظارت سیآیای برای مقابله با طالبان کار میکرده است.شبکه خبری انبیسی در گزارشی از قول صاحبخانه قبلی رحمان الله لکنوال نوشت که او با همسر و پنج فرزندش زندگی میکرد. یکی از بستگان لکنوال نیز گفته است رحمانالله پیش از بازگشت طالبان به قدرت و در جریان ماموریت نظامی علیه طالبان، زخمی شده بود. بنا بر گزارشها این مرد در سال 2024 درخواست اقامت کرده و درخواست او با سرعت پذیرفته شده بود.
کارت هویتی این مرد نشان میدهد که او عضویت واحد شماره 03 را در این مجموعه نظامی داشته است.
براساس یک گزارش تحقیقی سازمان دیدهبان حقوق بشر که در اکتبر 2019 منتشر شد، پنج واحد ویژه نظامی به نام واحدهای ضربتی در چارچوب امنیت ملی افغانستان تشکیل شده بودند که خارج از سلسله مراتب فرماندهی در ارتش و امنیت ملی، به صورت مستقیم از CIA دستور میگرفتند. اعضای این واحدهای ویژه، توسط سیآیای آموزش میدیدند و تجهیز میشدند و عملیاتهای نظامی آنان نیز براساس اطلاعات و دستورهای صادر شده از فرماندهی سیا در افغانستان اجرا میشد. واحد امنیت ملی شماره 03 در قندهار حضور داشت که منطقهای تحت نفوذ سنتی طالبان محسوب میشد.
زیرو یونیتس چیست؟
نیروهای زیرو یونیتس در چارچوب اداره امنیت ملی افغانستان مسئولیت اجرای عملیات علیه طالبان و دیگر گروههای تروریستی در افغانستان را برعهده داشتند. آنها از اولین سالهای اشغال افغانستان؛ تحت نظارت سیآیای آموزش دیده بودند و اغلبشان در سال 2021 و پس از سقوط کابل بلافاصله به دلیل اینکه جانشان در خطر بود، به ایالات متحده منتقل شدند.
این واحدهای ویژه در استانهای مختلف از جمله در کابل، قندهار و برخی استانهای شرق از جمله خوست، پکتیکا و مناطق زیر نفوذ شبکه حقانی فعال بودند و با وجود اینکه از روشهای مدرن استفاده میکردند، اما حوادث سال 2021 و بازگشت طالبان به قدرت نشان داد که نتوانستند کاری از پیش ببرند.
اعضای این گروه به دلیل همکاری مستقیم با سیآیای در همان روزهای نخست سقوط کابل با استفاده از هواپیماهای نظامی ابتدا به قطر و سپس به امارات و آلمان و در نهایت به آمریکا منتقل شدند.
بر اساس گزارشها، آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا یا همان سیآیای در طول جنگ افغانستان هزاران نیروی افغان را آموزش داد. تمرکز اصلی بر واحدهای نخبه مانند زیرو یونیتس بود که حدود 10 هزار تا 12 هزار عضو داشتند. گروهی از این افراد همزمان با سقوط دولت جمهوری از افغانستان خارج شدند؛ اما بخش دیگری کماکان در خطر هستند.
خطرات بازگشت نیروهای زیرو یونیتس به افغانستان
نیروهای زیرو یونیتس به دلیل اقداماتشان در بسیاری از نقاط افغانستان بدناماند. از سوی دیگر طالبان با وجود اعلام عفو عمومی طی چهار سال گذشته دست به انتقامجویی از افراد، به ویژه کسانی زدهاند که با آمریکاییها همکاری داشتهاند.بازگشت نیروهای سابق تربیتشده توسط سیآیای به افغانستان خطرات جدی جانی و حقوقی برای آنها و خانوادههایشان به همراه دارد. نگاهی به آمار و ارقام مرتبط با برخورد طالبان با نیروهای مشابه نشان از خطر بالا برای بازگشت افراد زیرو یونیتس به کشورشان دارد. مثلا طالبان نیروهای سابق اندیاس یاآژانس اطلاعاتی افغانستان، مرتبط با سیآیای و مترجمان را هدف قرار میدهد. گزارش اوناما از 98 مورد نقض از جمله قتلهای فراقضایی، بازداشتهای خودسرانه و شکنجه از ژانویه تا ژوئن 2024 خبر میدهد.
چرا زیرو یونیتس بدنام است؟
دیدهبان حقوق بشر اعضای این واحدهای نظامی را به کشتار غیرنظامیان، هدف قراردادن افراد غیرمرتبط با طالبان، بازداشتهای خودسرانه و شکنجه بازداشتشدگان متهم کرده است.
براساس این گزارش، نیروهای عضو این واحدهای نظامی در جریان یورشهای شبانه، دست به اعدامهای فراقضایی، ناپدیدسازیهای قهری، حملات کور و نامتناسب، و یورش به مراکز درمانی زدهاند.
عملیاتهای شبانه و سریع و خشن زیرو یونیتس که با هدف مقابله با تروریسم توجیه میشد، به قربانی شدن تعدادی از غیرنظامیان انجامید. در میان قربانیان، کودکان، معلمان، نیروهای درمان و... هم قرار داشتند. از سوی دیگر نیروهای آموزش دیده از سوی سیآیای خود را تحت حمایت تمام و کمال ایالات متحده دانسته و بالاتر از قانون قرار داشتند. وضعیتی که به آنها اجازه میداد بدون واهمه از قانون دست به حذف و شکنجه بزنند.
از نمونههای اقدامات زیرو یونیتس علیه غیرنظامیان میتوان از تیراندازی به یک خانواده عادی در ننگرهار در سال 2018 نام برد. در این تیراندازی پنج عضو یک خانواده جان خود را از دست دادند. در همان سال نیروها در جستجوی تروریستها به شش نفر دیگر در پکتیا به اشتباه شلیک کردند که باعث مرگ آنها شدند. براساس برخی از گزارشها در سالهای 2015 تا 2019 تعداد 452 غیرنظامی کشته، زخمی یا شکنجه شدهاند. گزارشهایی از حمله این نیروها به مراکز درمانی منتشر شده است.
نیروهای زیرو یونیتس در ایالات متحده با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم میکنند. بسیاری از آنها در پروسه پناهندگی موفقیتی کسب نکرده یا سرنوشت نامعلومی انتظارشان را میکشد. از سوی دیگر امکان بازگشت به افغانستان هم برای آنها به مثابه رفتن به آغوش مرگ است.
