به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله رضا استادی، شب گذشته 30 شهریور در اولین جلسه تفسیر سوره مبارکه مومنون در دارالقرآن علامه طباطبایی با تاکید بر لزوم مراجعه به منابع برای بررسی روایات گفت: نباید تنها به دیدن یک روایت در کتابی اکتفا کرده و براساس آن قضاوت داشته باشیم، بلکه باید حتما به منبع اصلی و معتبر رجوع کنیم.
وی با اشاره به روایتی که در سفینه مرحوم قمی آمده است ادامه داد: برخی از دشمنان تشیع که فکر کنم از افراد متعلق به همین گروه‌های تکفیری مانند داعش هستند براساس روایتی که آن را منسوب به امام صادق(ع) دانسته‌اند تبلیغ کردند که از ایرانی ها باید بار کشید و از آنان کولی گرفت من با شنیدن این تهمتها به منبع اصلی رجوع کردم دیدم بله این نقل شده اما نه از امام صادق(ع) و آن طور که آن ها تبلیغ می کنند. در ذیل یک روایتی از امام صادق(ع) آمده؛ یعنی روایت خاتمه یافته و بعد این عبارت از فرد دیگری نقل شده است و این دشمنان از همین مسئله سوء استفاده کرده‌اند.
استادی با اشاره به برخی گفته‌ها مبنی بر تحریف قرآن تصریح کرد: قرآن بر اساس اجماع علمای اسلامی اعم از شیعه و سنی به هیچ وجه تحریف نشده است و آنچه درباره اختلاف تعداد آیات و یا قرائات گفته شده است از مصادق تحریف نیست.
قرآن تحریف‌ناشدنی است
وی اظهار کرد: نظر اصلی درباره تعداد آیات قرآن، شش هزار و 236 آیه است ولی برخی طور دیگری شمرده و آیات تعدادی بیشتر و یا کمتر است ولی این مسئله به معنای تحریف نیست زیرا ترتیب ایات و آیات موجود در سوره و ... به هیچ وجه اختلافی نیست و حتی در فقه نیز نماز خواندن براساس قرائات مختلف صحیح شمرده شده است.
عضو شورای عالی حوزه علمیه با اشاره به اعداد مختلف بیان شده در مجمع البیان تاکید کرد: این اختلاف نیز از قسم همان اختلافی است که گفتیم و دال بر تحریف نیست زیرا صاحب مجمع با صراحت خود را از طرفداران عدم تحریف می‌داند.
استادی به تفسیر سوره مومنون پرداخت و با اشاره به آیه اول این سوره«قد افلح المومنون» بیان کرد: در قرآن کریم ماده فلاح، 40 بار آمده و در همه آن ها به صورت باب افعال بیان شده و در هیچ موردی به صورت فلح نیست و باوجود اینکه کاربرد عمده این باب، برای تعدیه است، در اینجا متعدی نیست و معنای گذشته می‌دهد.
دیدگاه‌های مختلف درباره ریشه لغت
این استاد حوزه علمیه با اشاره به دیدگاه‌های مختلف درباره معانی ریشه لغات ادامه داد: سه دیدگاه در این باره وجود دارد برخی معتقدند که یک لغت معانی مختلفی از ابتدا داشته است برخی می‌گویند یک لغت تنها یک معنای ریشه‌ای دارد و به تدریج استعمالات مختلفی یافته است و برخی نیز یک حد میانهای در نظر گرفته‌اند.
وی با تمجید از مفردات راغب اصفهانی ادامه داد: این کتاب برای همه ما درس و عبرت است که بدانیم اگر یک اثر خوب و به درد بخور در طول عمرمان داشته باشیم بهتر از این است که کارهای مختلف بکنیم ولی محل رجوع دیگران نباشد. کتاب راغب با گذشت چندین قرن همچنان محل رجوع اهل قرآن است و علامه طباطبایی با وجود سخت پسند بودن یکی از منابع اصلی و دم دست وی بوده است.
استادی ادامه داد: بر اساس مفردات راغب، افلح از ریشه فلح و به معنای شکافتن است و برخی قدافلح را هم به این ریشه برده و گفته‌اند که ایمان باعث شکوفایی و شکفتن مومن می شود و برخی نیز در معنای اصطلاحی آن استعمال کرده و گفته اند افلح به معنای رستگاری است.
ابداع علامه
استاد تفسیر حوزه علمیه اظهار کرد: برای ارایه تفسر تام و تمام باید اول قرائت را به درستی بررسی کنیم زیرا قرائات مختلف برای برخی کلمات وجود دارد و در گام بعدی نیز محورهای محتوایی یک سوره را استخراج کنیم کار خوبی که در المیزان صورت گرفته و شاید از ابداعات علامه باشد زیرا در گذشته این مسئله سابقه نداشته است.
وی افزود: علامه برای این سوره 4 محور عنوان کرده در حالی که در تفسیر نمونه 7 محور بیان شده و ممکن است بتوان محورهایی به آن افزود و یا از آن کاست و این مسئله سلیقهای است و از دید المیزان، دعوت به ایمان و تمیز کفار از آنان یکی از مهمترین محورهای مباحث این سوره است.
اقوال درباره حروف مقطعه
استادی ادامه داد: علامه طباطبایی براین اساس معتقد است که محتوای سوره های دارای حروف مقطعه که با هم مشابهت دارند نیز مشابهاند مانند محتوای سوره «ص» با سوره ای که با «المص» آغاز میشود.
وی با بیان اینکه گاهی بیش از 20 قول درباره حروف مقطعه ذکر شده اظهار کرد: برخی مفسران معتقدند که این حروف مقطعه رمزی میان خدا و پیامبر است و برخی نیز معتقدند که این حروف اعجاز قرآن است تا به همه نشان دهد که این محتوای عالی از همین حروف ساده درست شده است درست مانند اینکه پزشکی موادی را با یکدیگر مخلوط کند و با آن دارو درست کند و بعد از دیگران هم بخواهد که اگر میتوانند با همین مواد، دارویی درست کنند که برای درمان بیماری به کار برود.
استادی با بیان اینکه قدافلح ماضی نزدیک به حال است و قطعیت را می رساند تصریح کرد: در اینجا این سؤال مطرح میشود که آیا فلاح برای هر مومنی به صرف مومن بودن است یا اینکه مومنی که دارای ویژگی های ذکر شده در آیات بعد باشد و به تعبیری اینکه آیا می توان اصل را از موخرات آن جدا کرد.
ایمان با اندکی از عمل هم سازگار است، ولی با بی‌عملی مطلق، نه
وی افزود: برخی می‌گویند ایمان بدون عمل ثمری ندارد و برخی نیز نفس ایمان را دارای ارزش می دانند که موجب نجات از آتش است اما علامه طباطبایی روش میانه ای برگزیده و مراتب ایمان را عنوان کرده است یعنی اینکه عمل جزء لوازم ایمان است و اگر کسی به لوازم ایمان پایبند نباشد اساسا ایمان نیاورده است.
استادی تصریح کرد: علامه تاکید میکند که عمل فی الجمله و نه بالجمله در ایمان وجود دارد یعنی اصل ایمان با هر مرتبه ای از عمل موجب فلاح شدن است و مراتب افراد در کسب ایمان مختلف است یعنی ایمان با مقداری از گناه می سازد ولی این طور نیست که کسی بگوید ایمان دارم ولی هیچ عمل صالحی نداشته باشد.
استادی با ذکر مثالی درباره پزشکی که معتقد به مضرات سیگار است و با وجود علم به آن دست به این کار می زند تصریح کرد: برخی مانند کسانی که منکر ولایت امام علی(ع) شدند با وجو د بخ بخ یا علی که گفتند بعدا از اساس منکر این ولایت شدند برخلاف کسی که منکر مضرات مثلا سیگار نمیشود ولی در عمل اقدام به ترک آن نمیکند.
گزارش از علی فرج‌زاده
