انسان‌های خودمحور جامعه را به زوال می‌کشانند

در این نشست مصطفی دلشاد تهرانی گفت: موضوع بحث امروز من درباره جایگاه نهج‌البلاغه در دوره معاصر است. می‌خواهم این بحث را باز کنم که چرا امروزه تا این میزان ظلم، نفرت‌پراکنی و خشونت در جوامع شایع شده است و چرا بشر با وجود این همه پیشرفت‌های که در زمینه‌های مختلف علمی و صنعتی داشته، همچنان درد و رنج انسان کمتر نشده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم حدیث افزود: اگر بخواهم این موضوع را علت‌یابی کنم نیاز به کار تحقیقی درازمدت دارد، اما شاید یکی از عوامل اساسی این حال و روز انسان‌ها خود معیار و خود بنیاد شدن آنها باشد و این خودمحوری او را به جایی رسانده است که به خود و به طبیعت آسیب می‌رساند.
وی در ادامه اظهار کرد: امیرالمومنین در خطبه 88 نهج‌البلاغه از چنین مردمانی در عرصه محدود سخن گفته است. آن کسانی که امیرالمومنین توجه ما را به آنها جلب کرده است در عصر حاضر در عرصه وسیعی در جلوی چشم ما حضور دارند. این افراد آنچه انجام می‌دهند را درست می‌پندارند آنها دروغ می‌گویند، اختلاس کرده و گمان می‌کنند به مردم خدمت می‌کنند و آنچه انجام می‌دهند درست است. ما با جوامعی روبه‌رو هستیم که هر کس امام، بلکه پیامبر خود است و حتی پیامبران و امامان در خدمت آنها هستند. اما اینجا این سوال مطرح می‌شود که روحیه خودمدارانه و خودخواهانه تا کجا باید ادامه داشته باشد؟ آنچه انسان‌ها را با هم جمع می‌کند دیگرخواهی است.
این پژوهشگر سیره امیرالمومنین(ع) افزود: در تحلیلی که امیرالمومنین برای حوادث دوران خلافت خلیفه سوم ارائه کردند، برای عصر ما نیز جوابگوست. امام معتقد بودند خلیفه سوم، تمامیت‌خواهی و خودخواهی را حاکم کرد و انسان‌های خودمحور حاضر به اصلاح جامعه نیستند. امیرالمومنین در سیرت و اندیشه دردهای گوناگون فرد و جامعه را شناسایی و آسیب‌شناسی کردند، البته ایشان تنها دردها را بیان نکردند، بلکه درمان و راهکار هم ارائه دادند.
وی در ادامه افزود: در خطبه 176 امام یک درمان برای این امراض توصیه می‌کنند و می‌فرمایند: «اگر اخلاق را زیر پا بگذارید و بشکنید جامعه به سامان نخواهد شد». اگر قرار است انسان‌ها از تکبر، خودخواهی و خودمعیاری نجات پیدا کنند راهش این است که ادب داشته باشند. فقدان ادب و اخلاق سبب و ریشه هر شری است و اگر قرار است سیاست، حکومت و اقتصاد درست شود باید بر مبنای اخلاق استوار باشد.
دلشاد تهرانی اظهار کرد: امام در خطبه قاصعه می‌فرماید: «بر انسان اخلاقی بودن تعصب بورزید، نه بر خودخواهی و تنگ‌نظری». امام همچنین می‌فرماید ما در مسیر اخلاقی شدن نیاز به ترازو داریم. امیرالمومنین خود بهترین ترازو است.
وی در پایان گفت: خطبه 140 نهج‌البلاغه -بر اساس نسخه صبحی صالح- را بخوانید. در این خطبه امام توصیه می‌کند که اگر می‌خواهید جامعه درست شود با گذشت رفتار کنید، نه با کینه و آزار دادن. در واقع ایمان کسی راست نمی‌شود مگر اینکه قلب او راست شود و قلب کسی راست نمی‌شود، مگر اینکه زبانش راست شود و تا زمانی که دروغ و ریا در جامعه است، امید به اصلاح وجود ندارد.
مواجهه تاریخی انسان معاصر با نهج‌البلاغه
حجت‌الاسلام محمدرضا زائری در ادامه نشست عنوان کرد: مواجهه ما با نهج‌البلاغه تاریخی است و زنده نیست. برای توضیح بیشتر این مسئله مثالی را خدمت شما عرض می‌کنم اگر به رفتارهای یک تازه مسلمان دقت کنیم متوجه ذوق و شوق آنها می‌شویم. آنها وقتی به قرآن مراجعه می‌کنند گمان می‌کنند قرآن همین امروز نازل شده است.
وی در ادامه گفت: روایاتی داریم که در آنها بیان شده که به گونه‌ای قرآن را تلاوت کنید که گویی به تازگی نازل شده است، اما متاسفانه مواجهه ما با نهج‌البلاغه و قرآن این‌گونه نیست و به همین دلیل مواجهه ما زنده نیست. اینکه احساس کنیم نهج‌البلاغه زنده است و برای امروز انسان سخن دارد بسیار با اهمیت‌تر از این است که تنها آن را یک کتاب زیبا برای گوشه طاقچه بدانیم.
زائری در ادامه با طرح پرسشی ادامه داد: آیا حل مفاسد اقتصادی مهم است یا رفع بی‌حجابی در بین بانوان؟ متاسفانه بعضی از علما این ذهنیت را ایجاد کرده‌اند که بی‌حجابی بانوان باعث شده است که مفاسد اقتصادی در بین مردان شایع شود. اینجا لازم می‌دانم تعبیری از امیرالمومنین بیاورم که می‌فرمایند: «اگر جلوی دزدی بیت‌المال گرفته شود، حیا و عفت به طور طبیعی حاکم می‌شود». من معتقد هستم بی‌حجابی خانم‌ها باید در کنار بی‌حسابی آقایان دیده شود.
وی در پایان گفت: همواره می‌گویند ای زنان چرا از فاطمه زهرا(س) تبعیت نمی‌کنید، ولی هیچ گاه نمی‌گوییم ای مردان چرا از امیرالمومنین تبعیت نمی‌کنید. مردان ما چقدر مانند علی(ع) هستند که توقع داریم بانوان ما چونان حضرت فاطمه(س) باشند و اگر قرار باشد روزی خط‌کش بگذاریم و زنان و مردان خود را با حضرت زهرا و امیرالمومنین مقایسه کنیم، بدون شک نمره بانوان ما بالاتر خواهد شد.
مسلح شدن به آموزه‌های نهج‌البلاغه مانع از نفوذ دشمن می‌شود
آیت‌الله سیدجمال‌الدین دین‌پرور گفت: نهج‌البلاغه کتابی است که با گذشت سالیان سال که به‌دست ما رسیده است، همچنان سخنان ارزنده‌ای برای ما دارد. اگر با آموزه‌های نهج‌البلاغه خود را بیمه کنیم دیگر دشمن نمی‌تواند در جامعه و فرهنگ ما نفوذ کند.
وی در ادامه گفت: نهج‌البلاغه گلچینی از حقایق را در اختیار ما قرار داده است. در نامه 31 وقتی امام با فرزندشان امام حسن(ع) صحبت می‌کنند می‌فرمایند: «من پدری دلسوز و مهربان هستم که مشکلات و درگیری‌های سیاسی نتوانسته است من را از فکر تربیت فرزندم منحرف کند و با قدرت تمام برای تو که در جوانی هستی توصیه‌هایی می‌گویم و می‌دانم کاملاً  آن را دریافت می‌کنی».
مدیر بنیاد نهج‌البلاغه افزود: امام ادامه دادند که «فرزندم به دامن قرآن پناه ببر و از علوم قرآن استفاده کن و حلال و حرام و علم زندگی را از قرآن بخواه؛ چرا که کسی با مفاهیم قرآن آشنا باشد در زندگی در جا نمی‌زند».
وی افزود: خطری که جامعه را از آغاز تا انجام تهدید می‌کند توطئه‌های دشمنان است. من می‌ترسم که این فتنه‌ها که برخاسته از شهوات و هواهای نفسانی است جامعه را تباه کند. مواظب دشمن باشید که از راه‌های مختلف بر شما تسلط پیدا نکنند و تسلیم دشمن نشوید برای این که کیان خود را حفظ کنید؛ هم به مطالب علمی و هم به توطئه دشمن توجه کنید.