بسم الله الرحمن الرحیم
اولا از شما جوانان ، پسران و دختران عزیز صمیمانه و از ته دل متشکرم به خاطر این که با تلاش خودتان و جدیت و کوششی که کردیددلهای زیادی - از جمله دل بنده - را در کشورمان شاد کردید، من هر یک از این خبرهایی که الان آقای دکتر حداد عادل گفتند - هم این برندگان المپیادها هم این مسابقه رباتها و هم بقیه مسابقاتی که بوده است - در روزنامه خواندم یا شنیدم و صمیمانه و عمیقا خوشحال شدم من معمولا نام و عکس اولهای آزمون سراسری را نگاه می کنم و از اسمها و چهره هاشان واقعا لذت می برم وجودشماها و تلاشتان مایه ی خوشحالی بنده و میلیونها نفر مثل من دراین کشور است و از این جهت از شماها صمیمانه تشکر می کنم ان شاءالله که بتوانید هم شما و هم دیگران این خرسندیها وخوشحالیها را باز هم برای کشور و ملت و دوستدارانتان به باربیاورید.
همچنین از دوستان عزیزی که به شماها کمک کردندبتوانید از لحاظ علمی تلاش کنید چه در دانشگاهها چه دردبیرستانها چه در مراکز علمی دیگر - و شما را پشتیبانی کردندبرایتان تمرین گذاشتند معلم و کتاب فراهم کردند و فرصت مطالعات و تحقیقات به شما دادند تا این استعدادها شکفته شدعمیقا و صمیمانه تشکر می کنم.
روزگار زیادی بر ما گذشت که استعدادهایی مثل استعدادهای شما شاید هم برتر از اینها - شکفته شد در این کشور استعداد وجودداشت اما آن بخش دیگر قضیه نبود یعنی این که کسانی این استعدادها را شناسایی کنند اینها را قدر بدانند و به مسیر تلاش و کار بیندازند وجود نداشت لذا آن استعدادها پوسید و کند شدزنگ زد و از بین رفت مثل همه چیزهای خوب که وقتی به آن نرسندهرچه هم حائز ارزش باشد - حالا مگر در یک شرایط استثنایی بتدریج از بین خواهد رفت مگر اینکه همتهای فوق العاده ای پشت سرش باشد که به جایی برسد بنابراین بخش دوم قضیه اهمیتش کمتراز بخش اول نیست اگر مشوقان و قدردانها و زمینه سازان فراهم کنندگان وسائل برای اصحاب استعداد نباشند این استعدادها هدرخواهد رفت و احیانا به دام دیگرانی که زرنگترند خواهد افتادکه این هم یک خسارت است.
من همین جا به این مناسبت می خواهم درخواست کنم هم از این آقایان مسوولانی که در این جا تشریف دارند و هم دیگرانی که پیغام و صدای من را باید به آنهابرسانند که باید این رشته تشویق و فراهم کردن امکانات ادامه پیدا کند این جوانان بسیار خوب نشان دادند که اولا استعدادخوبی دارند، ثانیا همت هم دارند ما دیگر چه می خواهیم؟ استعدادهست همت هم هست ما بایستی امکان فراهم بکنیم تا این افرادبتواند از لحاظ علمی خودش را پیش ببرد، از لحاظ تحقیقات بتواندخودش را اشباع بکند تا دیگران نتوانند بیایند، از این سرمایه کشور بهره برداری کنند.
در دانشگاهها، بایستی مراکز خاصی برای استعدادهای درخشان باشد، همچنان که ما برای استعدادهای درخشان، دبیرستان درست کردیم، بخشی از دانشگاه، بخشی از مراکزتحقیقی، بخشی از بودجه ای به صرف این کارها می شود بایدبرای این صرف شود که به ممتازان استعداد میدان بدهند،چون میدان دادن به آنها، به نوبه خود، کسان دیگری را تشویق می کند به میدان وارد می کند و دایره پیشرفت علمی راگسترش می دهد.
آن کسی که استعداد درخشانی داشته، رفته تحصیلات عالی کرده و حالا به کشور برگشته، باید به او برسند به او توجه کنندراه را برای او باز کنند و وسیله ی تقویت دیگران را برای اوفراهم بکنند، این جزو کارهایی است که باید آقایان عزیزبنشینند و برای این کار برنامه ریزی کنند البته من شنیدم که دانشگاه صنعتی شریف به این مساله می پردازد اما یک دانشگاه کافی نیست، همه دانشگاهها باید بپردازند، دستگاه آموزش عالی باید به این مساله بپردازد و این قضیه حتما بایددنبال بشود.
جوانان عزیز! ببینید اهمیت کار علمی چه قدر است اهمیتش درجه یک است اگر ما برای یک کشور عزت و آبرو و رفاه واقتدار جهانی و پیشرفتهای علمی بخواهیم باید از طریق علم وارد بشویم من نمی گویم برای سعادت یک جامعه علم کافی است.
می بینیم که در دنیا جاهایی هستند که علم هم دارند، اما واقعاسعادتمند هم نیستند و در مشکلات فراوانی دست و پامی زنند قطعا علم نه فقط یک شرط لازم، بلکه یک شرط لازم بسیار مهم است و باید در کشور پیش برود بنابراین اهمیت علم، معلوم است. اگر امروز کشوری از لحاظ علمی پیشرفت نکرد نه اقتصادش پیشرفت خواهد کرد نه اقتدار جهانیش پیشرفت خواهد کرد نه زندگی مردم پیش خواهد رفت بالاخره علم باید در کشور پیش برود بخصوص که ما عقب ماندگی داریم و باید تلاش بشود.
دوم در کشور ما از لحاظ تواناییهای بشری امکان پیشرفت علمی هست ما از لحاظ استعداد از سطح متوسط دنیا بالاتریم این را من با اتکای به اطلاع کسانی که در این زمینه مطالعه وتحقیق و بررسی و کار کرده اند و نمونه هایی را دیده اند می گویم نه به اتکای برداشت ذهنی، این است که استعداد متوسط کشورما از سطح استعداد متوسط دنیا بالاتر است.
از این یک قدم بالاتر این است که استعدادهای برجسته ودرخشان، در کشور ما از لحاظ کمیت در سطح کمیت استعدادهای برجسته و درخشان خوب در دنیاست، مثلا اگرفرض کنیم در کشورهایی که خیلی استعداد درخشان دارند ازهر ده هزار نفر یک نفر درخشان است و همین عدد درکشورهای عقب تر در سطح هر پنجاه هزار نفر است کشور ماجزو آن کشورهای جلوست یعنی کمیت انسانهایی که دارای استعداد درخشان هستند در سطح بالایی است.
من می خواهم بگویم یک نقطه دیگری وجود دارد و آن این است که کشور ما از استعدادهای استثنایی هم برخوردار است. گاهی استعدادهای استثنایی در دنیا به وجود می آید این دانشمندان معروفی که در دنیا بودند و هستند و در طول قرون اسم و اثرشان باقی است اینها استعدادهای استثنایی هستند. کشور ما از لحاظبرخورداری از استعدادهای استثنایی هم یکی از کشورهای پیشرفته است، دلیلش شخصیتهای بزرگ چه از لحاظ فلسفه چه از لحاظ علم مثل ابن سیناها فارابی ها رازی ها و کسانی که از این قبیل هستند وشما آنها را می شناسید و اسمهایشان را شنیده اید بنابراین ازاین جهت بشری، ما کم نداریم.
یک نقطه دیگر در کشور ما وجود دارد که آن می تواند یک وسیله مثبت به حساب بیاید و آن دینداری است در دهه های اخیر - بخصوص از قرن نوزدهم میلادی به این طرف - سعی شد مرتبا گفته بشود که دینداری عایق و مانع علم و پیشرفت علمی است اما درست بعکس است.پیشرفت علمی احتیاج به نوعی ایمان دارد آدم لاابالی وبی بندوبار و هرزه و کسی که دنبال بازده نقد و بازده شخصی است معمولا دنبال تحقیقات دشوار علمی نمی رود اگر ایمان بتواند بردل انسان حکومت کند این کمک خواهد کرد که انسان دنبال کاردشوار تحقیق علمی برود چون کار تحقیق علمی، ضمن این که شیرین است دشوار است و محرومیت و مشکلات دارد. می بینید که یک سوداگربازاری دلال چقدر درآمد پیدا می کند اما یک عالم این طور نیست.
ممکن است عالم اوقاتش تلخ باشد که حالا مثلا امکانات زندگی ندارد اما در دل حاضر نیست به هیچ قیمتی این وضع خودش را باآن وضع سوداگر عوض بکند، اصلا امکان ندارد که بگویند شما علمت را بده پول او را بگیر، حاضر نیست این کار را بکند یعنی قدرعلم را عالم می داند پس دنبال علم رفتن زحمت دارد گاهی محرومیت دارد گاهی مشکلات دارد اگر ایمانی در دل انسان حاکم باشد این کمک خواهد کرد که انسان بتواند این راه دشوار را طی کند.
اروپاییها هرچه از لحاظ علمی خوب و جلو هستند از لحاظ اخلاقی چه اخلاق فردی چه اخلاق اجتماعی و تاریخی - آدمهای ناباب در بین آنها خیلی زیاد است نمی خواهم مطلق بگویم که بدند اما خیلی چیزهای بد در بین آنها هست از جمله همین تحریفهای تاریخی واین دروغهای ملی بزرگ این طور منعکس کردند - البته از همان افکار قرن نوزدهمی است - که تا وقتی که علم و دین هر دومی خواستند در جامعه حضور داشته باشند دین، جا را برای علم تنگ می کرد و اجازه نمی داد لذا علم متوقف می ماند دلیلش چیست؟
دلیلش قرون وسطی، در قرون وسطی در بین مردم دین بود و زیاد هم بود تعصب آمیز هم بود اما علم پیشرفتی نکرد اما بتدریج ازلابلایی این صخره های دشوار تعصب دینی و اعتقاد دینی رگه های علمی بیرون آمد و جا را برای دین تنگ کرد خودش بیرون آمد و صحنه گردان شد و دین را به انزوا راند این تحلیلی است که آنهامی کنند این تحلیل، تحلیل غلطی است یعنی ناشی از حقایق وواقعیات نیست اولا قرون وسطایی که آنها می گویند قرون وسطای دوران جهالت و بدبختی اروپاست نه دوران عقب ماندگی علمی همه جای دنیا اینها اروپا را تعمیم می دهند حالا فرض بفرمایید اوج قرون وسطی و تاریکی قرون وسطی چه زمانی است؟ قرنهای دهم ویازدهم و دوازدهم میلادی است یعنی قرنهای چهارم و پنجم و ششم هجری یعنی اوج شکوفایی علمی کشورهای اسلامی و در راس همه ایران یعنی قرن ولادت و زندگی ابن سینا و رازی و فارابی ودیگران. همه این شخصیتهای بزرگ، آفتابهایی هستند که از این طرف دنیا تابیدند.
قرن چهارم هجری قرن اوج شکوفایی تمدن اسلامی است اگر این کتاب تمدن اسلامی در قرن چهارم را مطالعه کنید خواهید دید که در قرن چهارم هجری یعنی همان قرن یازدهم میلادی یعنی اوج ظلمت جهل دراروپا که هیچ چیز نبوده، اوج شکوفایی اسلامی مربوط به ایران است دانشمندانی هم که هستند جز تعداد خیلی معدودی تقریبا همه ایرانی اند در حالی که دین و دینداری در همان اوقات در ایران از اروپا کمتر که نبود خیلی بیشتر بود پس این دین نیست که مانع علم است یک چیز دیگر و یک هویت دیگری است که مانع ازپیشرفت علمی می شود آن چیست؟ آن جهالتهای گوناگون مردم است خرافات مسیحیت آن روز است هرگز در دوره اسلامی دیده نشد که یک عالم به جرم علم مورد اهانت قرار بگیرد، در حالی که در اروپابه جرم علم یکی را کشتند یکی را سنگسار کردند، یکی را به دارزدند، تعداد زیادی را آتش زدند! یعنی آنها آنچه را که در آن جااتفاق افتاده و ناشی از دین خرافی آمیخته بشدت جهالت زده مسیحیت تحریف شده بود به همه ی دنیا تعمیم دادند گناه اسلام چیست؟ گناه مسلمانان چیست؟ گناه ملتهای اسلامی چیست؟ دین طرفدار و مشوق علم است آن کسانی که علمای بزرگ هستند به جزموارد بسیار معدودی همه جزو علمای بالله اند مثلا ابن سینا پزشکی که کتاب قانون اش تا اندکی پیش یعنی بعد از هزار سال در اروپابه عنوان یک منبع در دانشگاهها مورد مراجعه بوده او یک عالم دینی است آدمی است که در عرفان می نویسد در فلسفه هم می نویسدفارابی و دیگران هم همین طور بودند بله موارد بسیار معدودی هم وجود دارد که از این قبیل نبودند یعنی عالم علوم طبیعی عالم دین به حساب نمی آمده از این قبیل هم داریم اما کم بنابراین علم و دین باهم پیش رفتند و دین به علم کمک کرده است این یک حقیقت بسیار مهم است که امروز خوشبختانه در کشور ما وجوددارد. بچه های ما مذهبی و دینی اند، الان در بین شماها کسانی هستند که با قرآن مانوس و آشنایند و بحمدلله کم هم نیستنداین را در خودتان تقویت کنید این استعداد باید در خدمت آن نیازی که اول ذکر کردم یعنی نیاز به علم قرار بگیرد و این ایمان باید به کمک آن بیاید باید سعی هم بشود از این استعدادکه یک ذخیره و ودیعه الهی در وجود شماست مثل همه ودایع الهی نگهداری بشود شکر آن هم به این است که انسان آن را در راه خودش به درستی مصرف کند سعی کنید این را حقیقتا برای خیرکشورتان خیر مردمتان و پیشرفت علمی در کشور به راه بیندازید.
در این دو سه قرن اخیر متاسفانه ما از لحاظ علمی خیلی عقبیم در این دو سه قرن اخیر بزرگترین گناه و تقصیر را حکام کردنداستعدادها را نابود کردند ما نمونه هایش را سراغ داریم البته تا اواخر صفویه خوب است شاید مقداری بعد از صفویه هم نمونه هایی پیدا می شد که از لحاظ پیشرفت علمی و پرورش افکاربزرگ دانشمندان بزرگی پیدا شدند اما بعد دیگر بتدریج همین طوراز بین می رود اولا مشوق وجود نداشت نه به آن صورت مشوق تحصیل علم وجود داشت نه مشوق به معنای استفاده کننده وجود داشت دراین زمینه ها نمونه های زیادی هست که می توان تک تک و مورد به مورد در بخشهای مختلف مطرح کرد مثلا در زمینه ساخت سلاح در همان دوران اول قاجاریه یک صنعتگر سلاح پیشرفته درست می کند سلاحی که آن روز در دنیا پیشرفته تر از آن هم دیگر نبود مثل همان سلاح های آن روز دنیا بود اما با تدابیری آن را نابودش می کنند و از بین می برند سلاحش را هم از بین می برند!
در یک مورد دیگر یک جغرافیادان و آگاه به مسائل جغرافیایی در زمان قاجاریه است که به منطقه خوزستان می رود و متناسب با آن زمان یک نقشه برداری بسیار دقیقی می کند و همه امکانات را و کارهایی را که شده وکارهایی را که نشده وکارهایی را که باید بشود در یک گزارش فراهم می کند این گزارش هم الان موجود است اما اصلا مورد اعتناقرار نمی گیرد!
من به مناسبت جنگ و بعد از جنگ با مسائل خوزستان مقداری آشنا هستم این نوشته را که دیدم با خودم فکرکردم اگر این نوشته همان وقت عملی می شد ما خوزستانمان خوزستان بسیار پیشرفته ای بود او درست روی نیازها تکیه کرده بود آب خوزستان و زمینهای خوزستان را مورد بررسی قرار داده بود اصلااین چیزها مورد اعتنا قرار نگرفته بود. در بخشهای مختلف افراد با استعدادی وجود داشتند در زمینه صنعت حالا در زمینه علم جداست افراد پیشرفتهایی داشتند اما مورد اعتنا قرارنمی گرفتند مورد بی احترامی و قدرناشناسی و احیانا دخالت بعضی از این سوداگران خارجی قرار می گرفتند که فکر می کردند اگر چنین متاعی در این جا ساخته بشود باب تجارت آنها بسته خواهد شدهمه ی این عوامل کمک کرده و این کشور در ظرف این دو سه قرن ازلحاظ علمی و از لحاظ صنعتی به این وضعی رسیده که مشاهده می کنید. البته خوشبختانه شما آن روزها را ندیدید شما حالاامروز را دارید می بینید که بحمدالله حرکتی کرده و پیشرفتی شده است آن روزهای قبل از انقلاب حقیقتا محیط علم و صنعت و پیشرفت و امثال اینها برای هر کسی که مطلع می شد گریه آور بود اگراحیانا کسی هم پیدا می شد که دارای استعداد خوبی بود چاره ای نمی دید جز این که بلند شود از این جا برود سوداگران مغزهامغزهای برجسته و فعال را به کشورهای خودشان می بردند و این کشورها را از این مغزها خالی می کردند در واقع به آنها کمک می شد.
ما یک عقب ماندگی داریم که این را ان شاءالله باید شماها جبران کنید یعنی این نسل شما این زحمت و این مسوولیت را بر دوش دارد که جبران کند قدری حرکت را سریع کنید و این کار عملی رادنبال بگیرید حالا که معلوم شد شما بحمدلله استعداد خوبی دارید آن را به کار بیندازید مطمئنا در آینده نه چندان دوری ثمران شیرینش دیده خواهد شد هم شماها خودتان خواهید دید هم ان شاءالله کشور مشاهده خواهد کرد بلکه بتوانیم کشور را از لحاظ علمی از دیگران بی نیاز کنیم.
البته علم چیزی نیست که هر کشوری بگوید من از مردم دیگربی نیازم نه علم داد و ستدی است اگر درهای علم مدتی در یک کشوربسته شد و از دیگران استفاده ای نکرد آنچه که در درون خودش ازاستعداد هم هست از بی نخواهد رفت یعنی سرکوب خواهد شد علم ازجمله چیزهایی است که با تبادل و داد و ستد رشد پیدا می کندبنابراین مقصودم این نیست که اگر می گویم بی نیاز بشویم یعنی دیگر با هیچ کسی داد وستد علمی نداشته باشیم نه انسان در اوج علم هم باید بدهد و بستاند در این شکی نیست منتها وضع کنونی کشورهای عقب مانده علمی متاسفانه این طوری است که از لحاظ علمی حرکتشان دو طرفه نیست یک طرفه است فقط باید از آنهاالتماس کنند و بخواهند آنها هم مقداری می دهند و مقدار زیادی هم نمی دهند امروز دانش ممتاز و برجسته و برتر و همچنین صنعت برجسته و برتر از جمله چیزهایی است که در اختیار خیلی ازکشورها گذاشته نمی شد و از محیطهای اختصاصی خودشان بیرون نمی رود و به این کشورها اجازه داده نمی شود. البته من مجدداآن مطلبی را که اول عرض کردم تکرار می کنم باید مسوولان کارعلمی در کشور زمینه ها را فراهم بکنند و همه کمک کنند راهها رابرای جوانان ممتاز و برتر باز کنند هم در علوم ریاضی هم درعلوم طبیعی هم در علوم انسانی هم بخصوص در مساله ادب وادبیات فارسی هم در مسائل علوم دینی هم در فلسفه و در مسایل فکری در همه این رشته ها ما احتیاج داریم که کسانی با این استعدادهای درخشان ان شاءالله میدان جلویشان باز باشد وبتوانند پیشرفت کنند که این تکلیف مسوولان را سنگین می کند.
امیدواریم که ان شاءالله خداوند باز هم به شماها توفیق بدهد ودر مسابقات جهانی و در میدانهای علمی کاری خودتان روز به روزتوفیقاتتان زیاد بشود هم شما خوشحال بشوید هم ما را خوشحال کنید.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.