فرزانه درویشی؛ کارشناسی ارشد مامایی، عضو انجمن علمی مامایی ایران
ورم یا پف زیر چشم در زنان باردار در اغلب موارد به دنبال برخی تغییرات هورمونی خاص دوران بارداری، افزایش حجم خون و افزایش تجمع مایعات در بدن به عنوان جزئی از وقایع طبیعی دوران بارداری، ایجاد می‌شود که در این صورت کاملاً طبیعی است و جای هیچگونه نگرانی نیست به شرط آن که سایر موارد غیر طبیعی زمینه ساز ایجاد ورم زیر چشم به طور کامل بررسی و رد شوند.
شایع‌ترین اختلال طبی خاص دوران بارداری که با افزایش ورم دست و صورت، افزایش ناگهانی وزن و گاهی ورم پلک‌ها همراه است، افزایش فشار خون و مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی) است.
واکنش‌های آلرژیک، بیماری‌های کلیوی، کبدی و قلبی نیز شرایط نادری هستند که با این علائم جلب توجه می‌کنند؛ بنابراین توضیحات شایسته است در اولین برخورد با ورم یا پف زیر چشم‌ها، تداوم و یا شدت آن، ابتدا موارد غیرطبیعی ذکر شده در بالا بررسی و رد شوند سپس آن را به حساب تغییرات طبیعی دوران بارداری گذاشت.
ساده‌ترین و در عین حال مهم‌ترین اقدام در مواجهه با ورم زیر چشم‌ها، کنترل مکرر فشار خون و آزمایش خون و ادرار از نظر بررسی تست‌های عملکرد کلیه و دفع پروتئین در ادرار برای رد کردن مسمومیت بارداری است.
شرایط زمینه‌ساز و یا تشدید کننده ورم زیر چشم کدامند؟
1- مصرف زیاد نمک و مواد غذایی شور مانند ماهی‌های شور شده، زیتون‌ها و انواع شورها
2- کم آبی بدن
3- کمبود خواب شبانه
4- ژنتیک و وراثت
چه راهکارهایی می‌تواند در پیشگیری، درمان و یا کاهش این مشکل تأثیرگذار باشد؟
1- استفاده از نمک فقط در پخت غذا، آن هم به میزان کم و حذف یا تعدیل مواد غذایی شور از رژیم غذایی
2- مصرف کافی مایعات در طول روز (به طور متوسط 10-8 لیوان)
3- خواب مفید، منظم و کافی شبانه (حداقل 8 ساعت) و استراحت‌های کوتاه در طول روز
4- بالا بردن ارتفاع سر در هنگام استراحت (گذاشتن دو بالش در زیر سر)؛ تجمع مایع در بافت‌های اطراف چشم و جریان نامناسب در سر و بدن باعث ایجاد پف در زیر چشم‌ها می‌شود؛ افزایش ارتفاع سر و ایجاد یک نیروی جاذبه می‌تواند جریان مناسب مایعات را بین سر و بدن برقرار کند.
5- قرار دادن کمپرس سرد بر روی پلک‌ها (از قرار دادن مستقیم یخ و یا اجسام سرد بر روی پلک‌ها خودداری کرده و برای این کار یخ و یا اجسام سرد را با یک پارچه تمیز بپوشانید و به مدت 10 دقیقه بر روی پلک‌های بسته قرار دهید).
6- مراجعه فوری به متخصصین زنان و یا ماما در صورت مواجهه با سایر علائم غیر طبیعی مانند سوزش، خارش، قرمزی و التهاب پلک‌ها، تاری دید، سردرد و سرگیجه، ورم دست و صورت و افزایش ناگهانی وزن.
