ظرفیت شناسی کشورها ؛ دانشگاه دولتی مسکو، «لومونسف»

تاریخچه ی دانشگاه

دانشگاه مسکو با ابتکار لومونسف (متولد 1711م)، در سال 1755م گشایش یافت.

این دانشگاه، که اکنون نام آن دانشمند بزرگ را بر خود دارد، یکی از زیباترین و با عظمت ترین دانشگاه های دنیا می باشد. دانشگاه مذکور دارای ساختمانی بسیار باشکوه، با سبک معماری خاص و بسیار باعظمت در محلی سرسبز به نام «پوگلونی گور» قرار دارد.

در سال 1775 م، با ابتکار دانشمند سرشناس روس، میخاییل لومونسف، در ساختمان نه چندان بزرگی در میدان سرخ نخستین دانشگاه روسیه تأسیس شد. بسیاری از دانشمندان مشهور روسیه مانند «ن.ن. ژوکوفسکی»، بنیان گذار آیرودینامیک و نظریه پرداز صنعت هواپیمایی روسیه؛ «ک .ا. تیمیریازوف» دانشمند زیست شناس روس که با تحقیقات خود در بخش فتوسنتز نباتات، سهم بزرگی در پیش رفت علم زیست شناسی ایفا کرد؛ «ن. آنوچین»، نخستین پروفسور در زمینه ی علوم انسان شناسی و جغرافیا که اساس موزه ی انسان شناسی دانشگاه را بنا نهاد و مکتب ژئومورفولوژی را تأسیس کرد؛ «و.ای.ورنادسکی»، مؤسس، زیئوسیمایابی و بنیان گذار علم جدید بیوژئوشیمی، همه در این دانشگاه درس خوانده اند.

بخش های مختلف دانشگاه

هم اکنون هفده دانشکده، 280 کرسی علم، 360 آزمایشگاه، 163 اتاق آموزش، یازده انستیتوی علمی - آموزشی، چهار انستیتوی علمی - پژوهشی، مرکز علمی - پژوهشی حساب داری، پارک گیاه شناسی با بخش های مختلف، چهار رصدخانه، موزه های زمین شناسی، جانورشناسی، انسان شناسی، کتاب خانه ی علمی، انتشارات و چاپ خانه و همچنین ورزشگاه بزرگی با دوازده سالن، استخر شنا، باشگاه قایق رانی و... در این دانشگاه وجود دارد.

بیش از 27000 دانش جو، پنج هزار آسپیرانت و کارآموز نیز به فعالیت مشغول اند.

کتاب خانه ی دانشگاه مسکو

این کتاب خانه یکی از قدیمی ترین کتاب خانه ها در این کشور می باشد که در سال 1756م گشایش یافته است. این مجموعه ی بزرگ هم اکنون با بیش از دومیلیون جلد کتاب به زبان های خارجی و بیش از هفت هزار نسخه کتاب، یکی از غنی ترین کتاب خانه های روسیه به شمار می رود.

همچنین دارای بخش کتب نادری است که در آن کتاب های گران قیمت تاریخی نگه داری می شود. قدمت کتاب های خطی به قرون وسطی بر می گردد و به زبان های یونانی، لا تین، فرانسوی، عربی، فارسی و روسی قدیم نگاشته شده اند.

از دیگر ویژگی های این کتاب خانه، برگزاری نمایشگاه دایمی کتاب است که از سال 1975 م فعالیت خود را آغاز نموده است. این نمایشگاه بیش از ده هزار کتاب گران قدر و یادگارهای فرهنگ بشری به معرض تماشا گذاشته شده است. برای نمونه چاپ نخست کتاب معروف «اقلیدوس» به نام عناصر هندسه 1482، کتاب دانشمند بزرگ ایرانی، ابن سینا /1498، کتاب «گالیله»، کتاب «مقدمات ریاضی فلسفه ی طبیعت» از نیوتون و... از جمله کتاب هایی است که می توان به آن اشاره کرد.

انجمن علمی دانش جویان

یکی از بخش های این دانشگاه، انجمن علمی دانش جویان است که رهبری آن را پروفسورها و استادان دانشگاه به عهده داشته و بر فعالیت های علمی دانش جویان و آسپیرانت ها نظارت می کنند. موفقیت هر دانش جو به فعالیت جداگانه ی او بستگی دارد.بدین معنا که دانش جو نباید به مطالعه ی سطحی متون ضروری اکتفا کرده و بایستی در راستای فهم موضوع مورد تحقیق، تلا ش و همت خود را به کار ببندد. تنها در صورت دادن پاسخ آگاهانه به پرسش های مطرح شده در سمینارهای علمی است که دانش جو عنوان کار علمی را دریافت می کند. هنگام امتحان نیز باید با تحلیل و اندیشه از توان علمی و نظریات خود دفاع نموده و آنها را ثابت نماید. انجمن مذکور سالی دوبار کنفرانس های علمی برگزار می کند.

دانش جویان خارجی دانشگاه

از دیگر امتیازات این دانشگاه، اجازه ی تحصیل به دانش جویان خارجی است. در سال تحصیلی 1949 - 1950 م تنها سه تن از دانش جویان خارجی از این دانشگاه فارغ التحصیل شدند. شمار این افراد در سال بعد به پانزده تن رسید. در سال تحصیلی 1959 - 1960 م این تعداد به 1500 نفر از صد کشور خارجی افزایش یافت.

دانشکده های موجود در این دانشگاه

این دانشگاه، بیش از 350 دانشکده دارد که به صورت روزانه و شبانه اداره می شود. در این نوشتار به ده مورد از آنها می پردازیم:

1. دانشکده ی مطالعه ی کشورهای آسیایی و آفریقایی

فارغ التحصیلا ن این دانشکده علا وه بر یادگیری زبان های نادر و مشکل، در رشته های تاریخ، ادبیات، سیاست معاصر و اقتصاد کشورهای آسیایی و آفریقایی نیز آموزش می بینند. همچنین از واقعیت ها و سنن امروزی ملل آسیایی و آفریقایی آگاهی می یابند. این کار در سه شعبه ی تاریخ، زبان و ادبیات و اقتصادی - اجتماعی انجام می پذیرد. صرف نظر از تخصص، دانش جویان، یک یا دو زبان شرقی و یکی از زبان های اروپای غربی (انگلیسی، فرانسوی یا آلمانی) را در مدت یک سال فرا می گیرند.

الف. شعبه ی تاریخ

دروس تخصصی تاریخ عبارت اند از: تاریخ کشورهای آسیایی و آفریقایی؛ تاریخ عمومی؛ تاریخ روسیه؛

باستان شناسی؛ نژادشناسی.

ب. شعبه ی زبان وادبیات شناسی

این شعبه بر کرسی های زیر نظارت می کنند: فیلولوژی (زبان و ادبیات) عربی، ایرانی، ترکی، هندی، کشورهای آسیای جنوب شرقی، کره ای و مغولستانی، چینی، ژاپنی، کرسی زبان های اروپایی غربی و کرسی آفریقاشناسی.

ج. شعبه ی اقتصادی

در این شعبه سه کرسی روابط اقتصاد بین الملل، اقتصاد و جغرافیای اقتصادی کشورهای آسیا و آفریقا، سیاست شناسی مشرق زمین را در چارچوب شعبه ی اقتصادی، آموزش می دهند.

بخش مهمی از برنامه های تحصیلی، کارآموزی دانش جویان در کشورهای زبان شرقی مورد مطالعه و همکاری فعالا نه ی آنان با سازمان هایی است که با مشرق زمین مناسبات دایمی دارند. دانش جویان برای مکالمه با معلمانی که زبان مادری آنها شرقی است، از شرایط مساعدی برخوردارند. همه ی دانش جویان از وسایل نوین دیداری، شنیداری، نوارخانه، اتاق مخصوص ترجمه ی همه ی زبان ها و اتاق های ویژه ی درس های گروهی و انفرادی استفاده می کنند.

2. دانشکده ی اقتصاد

از سال 1991م دانشکده ی اقتصاد به سیستم جدید آماده سازی متخصصان پرداخته که شامل دوره های چهارساله و شش ساله است.

3. دانشکده ی تاریخ

آموختن علم تاریخ در دانشگاه مسکو از زمان تأسیس آن شروع شد. هم اکنون تاریخ دانان دانشگاه در حالی که بهترین سنت های اسلا ف مشهور خود را مانند «ت. ن. گرانوفسکی»، «س.م. سالوویف و کلیوچفسکی » ادامه می دهند، با تکیه بر درک روند تاریخ، موضوعات تاریخ روسیه و تاریخ عمومی را مطالعه و بررسی می نمایند. در قرن بیستم در دانشگاه دولتی مسکو بزرگ ترین تاریخ دانان روسیه مانند «دگرگوف»، «بانکراتف» و «لوکین» فعالیت داشته اند. در این دانشکده، تاریخ تمدن بشری از آغاز دوران های باستانی تا امروز مورد مطالعه قرار می گیرد.در دانشکده ی مذکور، مکتب های علمی تاریخ روسیه و تاریخ جهان باستان، قرون وسطا، اسلا م شناسی، تاریخ معاصر، باستان شناسی، نژادشناسی، و تاریخ هنرها وجود دارند.

مهم ترین محورهای مطالعات دانشمندان دانشکده به قرار زیر است:

تاریخ روسیه، تاریخ کشورهای دیگر جهان، تاریخ روابط بین الملل، تاریخ فرهنگ جهانی، تاریخ نویسی، شیوه های مطالعات تاریخ، سیاست شناسی

4. دانشکده ی جامعه شناسی

جامعه شناسی علمی است که به قوانین شکل گیری، فعالیت و تکامل جامعه، مناسبات اجتماعی و اشکال، مفهوم و معنای رفتار انسان در جامعه می پردازد.در سراسر کشور سرویس های جامعه شناسی به وجود میآیند و همه در جست وجوی راه و شیوه های حل کردن مسایل پیچیده ی اجتماعی هستند. بدین ترتیب تخصص جامعه شناسی پا می گیرد. به منظور افزایش نقش علم جامعه شناسی در حل و فصل مهم ترین مسایل اجتماعی و آماده سازی کادر ماهر جامعه شناسان، در سال 1989 م بر پایه ی شعبه ی جامعه شناسی تجربی دانشکده ی فلسفه، دانشکده ی جامعه شناسی گشایش یافت. برخی از درس های این دانشکده عبارت است از:

فلسفه، سیاست شناسی، جامعه شناسی روابط بین الملل، تاریخ و تئوری جامعه شناسی، متدولوژی و اسلوب و فنون مطالعات جامعه شناسی، روان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی اقتصادی، جامعه شناسی ، کارهای اجتماعی، جامعه شناسی سازمان ها، ارتباط جمعی، فرهنگ، حقوق، خانواده، آگاه سازی اجتماعی، برنامه ریزی، آماده ساختن اطلاعات رایانه ای و زبان های خارجی.

در ترکیب دانشکده ده کرسی به شرح زیر وجود دارند:

اسلوب مطالعات معین اجتماعی؛ جامعه شناسی کار و جامعه شناسی اقتصاد؛ تاریخ و تئوری جامعه شناسی؛ سیاست شناسی؛ جامعه شناسی جریانات سیاسی؛ جامعه شناسی روابط بین الملل؛ آگاه سازی از وضعیت اجتماعی؛ جامعه شناسی خانواده؛ جامعه شناسی سازمان ها؛ جامعه شناسی سیستم های ارتباطی و جامعه شناسی فرهنگ.

همچنین دو آزمایشگاه علمی مسایل اجتماعی جامعه کنونی، جامعه شناسی و فرهنگ جامعه شناسی معاملا ت تجاری وجود دارند.

5. دانشکده ی حقوق

دانشکده ی حقوق در سال 1755م تأسیس شد. این دانشکده مرکز پرورش حقوق دانان متخصص بود و قدیمی ترین دانشکده ی دانشگاه مسکو محسوب می شود. امروزه دانشکده ی حقوق اساسی ترین مؤسسه یآموزشی و علمی - حقوقی است. این دانشکده همچنین در اداره های مختلف بین المللی دولت، مشاوره های حقوقی و طرح پیش نویس قوانین سهیم است.

تدریس توسط 35 پروفسوردارای رتبه ی علمی فوق دکترا و شصت دکتر صورت می گیرد. در ترکیب این دانشکده، چهارده گروه و عنوان آموزشی وجود دارد که عبارت اند از:

- تئوری دولت و حقوق و سیاست شناسی؛

- تاریخ دولت و حقوق؛

- حقوق اداری و مالی؛

- حقوق بین الملل؛

- حقوق مدنی؛

- حقوق بازرگانی و تنظیم حقوقی امور اقتصاد خارجی؛

- حقوق جنایی و جرم شناسی؛

- دادرسی و بازرسی جنایی؛

- جرم شناسی؛

- حقوق کار؛

- حقوق در موضوع زمین و محیط زیست.

اضافه بر این، آزمایشگاه سیاست شناسی، پژوهش های اجتماعی، حقوق و حقوق تطبیقی و آزمایشگاه حقوق در زمینه های کامپیوتر سیبرنتیک وجود دارند.

دانشکده ی حقوق، کلا س کامپیوتر، سالن مطالعه ی مأخذها و منابع علمی آموزشی را نیز در اختیار دارند.در چارچوب تخصص حقوقی، دانش جویان در سه رشته های حقوق دولت، حقوق مدنی و جنایی آموزش می بینند.

6. دانشکده ی روان شناسی

این دانشکده در سال 1996 م تأسیس شده است. در دانشکده ی روان شناسی، مطالعات نظری و علمی در موضوع های اساسی زیر صورت می گیرد:

ساخت و تکامل شخصیت انسانی، شکل گیری فعالیت و روحیه ی کودک، قانون مندی همکاری جامعه و فرد، اختلا ل و اصلا ح روحیه ی کار.

کارهایی نیز در زمینه ی مطالعه ی بعضی اعمال روحی مانند درک، حافظه، اراده و عواطف صورت می گیرد و مطالعات قانون مند همکاری انسان و ماشین حساب الکترونیک، به شدت توسعه می یابد.

در ترکیب دانشکده کرسی های متعددی وجود دارند که به ترتیب زیر می باشند:

روان شناسی عمومی؛ روان شناسی کار؛ روان شناسی مهندسی؛ روان شناسی اجتماعی؛ فیزیولوژی روانی؛ روان شناسی سلول های عصبی و غیر طبیعی؛ روان شناسی سنی؛ روان شناسی تربیتی؛ روان شناسی پداگوژی؛ پداگوژی و روان شناسی؛ روش آموزش در آموزشگاه عالی و آزمایشگاهی در زمینه های روان شناسی تجربی و آزمایشی؛ روان شناسی درک و روان شناسی معاشرت.

تحصیل در دانشکده شامل درس های اجتماعی انسانی، آموزش عمومی، دروس روان شناسی عمومی و درس های تخصصی است. در دوره ی درس های اجتماعی انسانی، تاریخ سیاسی، فلسفه و تاریخ فلسفه، اقتصاد سیاسی، سیاست شناسی، جامعه شناسی و منطق مورد مطالعه قرار می گیرند.

7. دانشکده ی روزنامه نگاری

وظیفه ی این دانشکده تربیت متخصصان برای کار در روزنامه ها، مجله ها، مؤسسات چاپ و انتشار، تلویزیون، رادیو و آژانس های تبلیغاتی می باشد.

در این دانشکده یازده کرسی زیر وجود دارند:

مطبوعات؛ رادیو و تلویزیون؛ امور انتشاراتی و اطلا عاتی؛

روزنامه نگاری اقتصادی و تبلیغات؛ جامعه شناسی روزنامه نگاری؛ فن امور روزنامه و رسانه های گروهی؛

تاریخ روزنامه نگاری و ادبیات روسی؛ تاریخ روزنامه نگاری روسیه؛ نقد ادبی هنری؛ تاریخ روزنامه نگاری و ادبیات خارجی؛ سبک شناسی زبان روسی.

8. دانشکده ی زبان های خارجی

آموختن و تدریس زبان های خارجی در دانشکده ی دولتی مسکو، از زمان تأسیس آن آغاز شد.

زبان های اسلا وی و فرانسوی برای دانشکده های طبیعی، زبان انگلیسی برای دانشکده های زیست شناسی، خاک شناسی و طب بنیادی و زبان آلمانی برای دانشکده های انسانی و طبیعی و نیز کلا س های نظری و عملی زبان آلمانی تدریس می شوند.

9. دانشکده ی فیلولوژی

دانشکده ی فیلولوژی قدیمی ترین واحد دانشگاه دولتی مسکو و از مراکز معتبر آموزشی زبان ها و ادبیات است. نظر به تحصیلا ت عالی فیلولوژی در دانشگاه دولتی مسکو، دانشمندان بزرگ روسیه مانند «فورتوناتف»، «بوسلا یف»، «شاخماتف»، «سلوفسکی»، «سلیشیف» و «اسپرانسکی» فعالا نه شرکت داشتند.

دانش جویان تخصصی زبان شناسی نظری و تجربی، تئوری عمومی زبان، آواشناسی، مورفولوژی، نحو معنا، زبان شناسی تاریخ نسبی، تیپولوژی زبان ها، زبان شناسی روحی، زبان شناسی اجتماعی و ضمایم معاصر آن و تئوری زبان روسی، اصول ریاضیات، علوم وابسته و زبان های خارجی را میآموزند.

10. شعبه ی آموزش نظامی

کرسی نظامی دانشگاه، مسکو یکی از نخستین کرسی های نظامی در مدارس عالی غیر نظامی روسیه محسوب می شود. تاریخ آن به آنچه «اتاق نظامی» نامیده می شود و در سال 1926 م به وجود آمده، بر می گردد.

11. دانشکده ی مدیریت دولتی و مطالعات اجتماعی

دانشکده ی مدیریت در ماه دسامبر سال 1993م، بنا به دستور رییس دانشگاه دولتی مسکو، تشکیل شد. لا زمه ی انجام هر یک از این وظایف، آموزش عمیق و کاربردی در رشته های زیر است:

حقوق و علم سیاست، اقتصاد، تئوری مدیریت، جامعه شناسی، روان شناسی، آموزش بنیادی انسانی و تجربه ی کار تحلیلی، جمعآوری مدارک و مطالب برای رسانه های گروهی و فن برقراری تماس با مردم.

از دیگر شعبه های دانشگاه دولتی مسکو، دانشگاه اولیانوسک، می باشد.