چند سالی، میدان ولی‌عصر(عج) در میان حصارهای اطرافش محبوس شده بود، هیچ‌کس نمی‌دانست در پس حصار اطراف این میدان نوستالژیک چه خبر بوده و قرار است چه اتفاقی برای این میدان که محل تلاقی دو خط مترو است، بیفتد؛ تا اینکه در نهایت مشخص شد میدان ولی‌عصر(عج) با شکلی جدید و در قالب «پلازا» رونمایی خواهد شد!
به گزارش ، وقایع اتفاقیه نوشت: پلازایی که قرار بود به راسته فرهنگی بدل شود اما حالا تنها به محلی متروک که تنها نیمکت‌هایش جایی برای نشیمن و خواب شهروندان بوده، بدل شده است! پروژه موسوم به پلازای تهران در اوایل سال 88 کلید خورد و قرار بود ظرف مدت 32 ماه و نه هشت سال اجرایی شود. با اینکه از ابتدا قرار بود تنها یک ورودی برای ایستگاه مترو واقع در این میدان ایجاد کنند اما رفته‌رفته این پروژه تغییر ماهیت داد و شهرداری تهران از ایجاد یک بنای ورودی ایستگاه در مرکز میدان ولی‌عصر(عج) صرف‌نظر کرد و تصمیم گرفت مرکز میدان را به پلازا تبدیل کند.
پلازای میدان ولی‌عصر(عج)، فضایی برای ترویج هنر خیابانی
«پلازا» به معنای محل و معبری است که در آن پیاده‌رو بر سواره‌رو و خودرو غلبه داشته و مراکز خرید و صندلی‌هایی برای استراحت موقت عابران تعبیه می‌شود و به عبارتی پلازا نسخه مدرن همان بازارچه‌های سنتی است که نمود امروزی آن را می‌توان در میدان نقش جهان اصفهان یا خیابان 15 خرداد دید. حالا پروژه موسوم به پلازای میدان ولی‌عصر(عج) حدود 42 هزار مترمربع وسعت دارد و در هفت طبقه مجزا در فضای زیرسطحی میدان اجرا شده و در اسفند سال گذشته نیز با حضور شهردار تهران به بهره‌برداری رسیده است. مازیار حسینی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در پاسخ به شبهات پلازای ولی‌عصر(عج) با بیان اینکه این پلازا کاربری فرهنگی و نه تجاری خواهد داشت، گفت: «سه هزار متر فضای فرهنگی در پلازای ولی‌عصر(عج) فرصت مناسبی است تا در راستای ارتقای سطح فرهنگ مردم اقدام شود و به‌دلیل اینکه بخشی از این فضا مسقف نیست، می‌توان برای ترویج هنر خیابانی نیز از این فضا استفاده کرد.»او در پاسخ به این سؤال که چه تضمینی وجود دارد که راسته فرهنگی پلازای ولی‌عصر(عج) به سرنوشت زیرگذر چهارراه ولی‌عصر(عج) بدل نشود، گفت: «موفقیت نسبی بوده و ممکن است برخی‌ها این تصور ناموفق‌بودن درباره زیرگذر فرهنگی چهارراه ولی‌عصر(ع) را نداشته باشند اما چیزی که مهم است اینکه سه هزار متر فضای پلازای ولی‌عصر(عج) به امور فرهنگی اختصاص داده می‌شود و قطعا تجاری نیست و فضای مطرح‌شده در این راسته نیز فرهنگی خواهد بود و از آنجایی که ترویج کتاب و فرهنگ کتابخوانی نقش بسزایی در ارتقای سطح فرهنگی مردم دارد قطعا یکی از مسائل مورد تأکید در این راسته کتاب خواهد بود که در دستور کار معاونت فرهنگی مترو نیز قرار داده شده است.»
با اینکه حسینی از تبدیل این راسته به فضای فرهنگی سخن گفته اما این روزها پلازای ولی‌عصر(عج) همه چیز به خود دیده الا محصولات و اقدامات فرهنگی! عملکرد ایوان انتظار در این حدود چهار ماه به‌گونه‌ای بود که صدای اعتراض اعضای شورای شهر را بلند کرده است، به‌طوری که رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت شورا، با بیان اینکه با عملکرد شهرداری در پروژه‌های فرهنگی- عمرانی مشکل زیرساختی داریم به ایسنا گفت: «شهرداری به دنبال شو، مانورهای نمایشی و تزئینی بوده اما زخم‌ها و مشکلات فرهنگی جامعه بسیار عمیق‌تر از آن است که با راه‌اندازی راسته فرهنگی و رفتارهای سطحی درمان شود.» او با بیان اینکه مشکلات فرهنگی با ساخت یک راسته حل نمی‌شود و باید برنامه‌ریزی دقیقی داشت و با حرکات سطحی و روبنایی حل نمی‌شود، به اتمام دوره مدیریتی شهردار فعلی اشاره کرد و گفت: «جابه‌جایی مدیران فرصت است و ورود افراد جدید می‌تواند موجبات تزریق خلاقیت در حل مشکلات باشد.»
انتظارات بی‌پاسخ از «ایوان انتظار»
شهرام جباری‌زادگان، کارشناس برنامه‌ریزی شهری نیز در گفت‌وگو با ایسنا در مورد ایوان انتظار و انتظاراتی که از این ایوان می‌رود، گفت: «نخستین ویژگی پلازای میدان حضرت ولی‌عصر(عج)، محو‌شدن نماد خاطره‌انگیز این میدان زیبا و جایگزینی سازه‌ای زیرزمینی به جای آن است که باید با هلیکوپتر رفت بالای آن و دید آن پایین و داخل آن چه خبر است.» او با اشاره به اینکه پلازا از منظر برنامه‌ریزی شهری، به مجموعه‌ای اطلاق می‌شود که شامل فضایی باز بوده که عنصر پیاده بر عنصر سواره از ارجحیت و اولویت برخوردار است، اظهار کرد: «سازه‌ای که در میدان حضرت ولی‌عصر(عج) اجرا شده، فاقد مختصاتی است که در ادبیات شهرسازی از پلازا سراغ داریم و با گذشت صد روز از افتتاح پلازای میدان حضرت ولی‌عصر(عج)، هنوز دسترسی‌های آن از چهارسوی میدان تأمین نشده و این سازه بیشتر از آنکه به یک فضای عمومی شبیه باشد، یک زیرگذر عابر پیاده است که بیشتر به یک دخمه شباهت دارد و جذابیت و مطلوبیتی را برای عابران پیاده برنمی‌انگیزد.»
تشبیه پلازای میدان ولی‌عصر(عج) به دهانه آتشفشانی خاموش
جباری‌زادگان با تأکید بر اینکه قبل از ساخت هر پروژه‌ای باید ببینیم هدف از اجرای آن چیست، نه اینکه بعد از افتتاح، تازه نسبت به تعریف کارکردهای خلق‌الساعه برای آن پروژه اقدام کنیم، افزود: «در مورد پلازای حضرت ولی‌عصر(عج) باید ببینیم این محل، فضایی برای نورافشانی است یا مکانی برای تجمع افراد بزهکار، خلافکار و بی‌خانمان؟» این کارشناس امور شهری در پایان با تشبیه پلازای میدان حضرت ولی‌عصر(عج) به دهانه آتشفشانی خاموش، خاطرنشان کرد: «پیام غیر‌مستقیم به قعر فرستادن عابران پیاده در این سازه زیرزمینی در مقابل به صدر‌بردن خودروها در بزرگراه طبقاتی صدر، این است که طراحی شهر به نفع سواره است و پیاده‌ها از آن سهم چندانی ندارند.» همچنین اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر نیز با بیان اینکه با وجود انتقادات مطرح‌شده از پلازا، بازدیدی در آینده نزدیک از این محل خواهیم داشت، گفت: «در پروژه‌های شهری وقتی مالک، بهره‌بردار و سازنده با یکدیگر هماهنگ نباشند شاهد بروز چنین مشکلاتی خواهیم بود، به‌گونه‌ای که یک محل یا پروژه ساخته شده و بعد از آن کاربری برای آن تعریف می‌شود، درحالی‌که از ابتدا باید کاربری فضایی که قرار است ساخته شود، مشخص شود.»
او با بیان اینکه متأسفانه مدیریت مکان فرهنگی به افراد غیرمرتبط سپرده می‌شود، گفت: «بهره‌برداری از مکان فرهنگی باید به سازمان و معاونت تخصصی سپرده شود، نه اینکه مانند پلازای ولی‌عصر(عج) اقدامات فرهنگی به مترو سپرده شود که جزء شرح وظایفش نیست و برهمین اساس مدیریت راسته‌های فرهنگی باید به سازمان‌های متولی سپرده شود تا برای مردم بهره‌وری داشته باشد، نه اینکه بگوییم چون مترو ساخته باید مدیریتش با مترو باشد!» آن‌گونه که به نظر می‌رسد پلازای ولی‌عصر(عج) تنها نخواهد بود و شاید میادین دیگری نیز مانند پلازا تغییر ماهیت دهند اما آنچه مهم است اینکه باید کاربری مناسبی برای آنها در نظر گرفته شود، وگرنه به سرنوشت زیرگذر چهارراه ولی‌عصر(عج) دچار می‌شوند که با صرف هزینه‌های هنگفت تنها به محلی برای برپایی بازارچه‌های مقطعی و هفتگی بدل شده است.
