آی نعنا، نعنا، پونه

فصل بهار با بوی خوش نعنا و پونه در کنار جویبارهای پر طراوت مزارع و دشت ندای سلامت را به ما می رساند. بد ندانستیم که سخنی با نعنا داشته باشیم.
طعم تازگی بخش و بوی نعنا از هزاران سال پیش در همه جای دنیا مورد توجه بوده است. از گذشته های دور نعنا را برای خوشبو کردن محیط به کار می بردند. مردم چین باستان از آن در پخت غذا، طب و مراسم مذهبی استفاده می کردند. یونانیان باستان نیز از نعنا، روغن ها و عطرهای نیروزا و حیات بخش تهیه می کردند و قهرمانان، آنها را قبل از شروع مسابقات، برای عضلاتشان استفاده می کردند. یونانی ها و رومی ها این عطرها را برای خوشبو کردن بدنشان به آب حمام اضافه می کردند و عبری ها نعنا را روی کف کیسه ها می پاشیدند که بوی خوش و تازگی بخش آن فضا را پر می کرد.
برگ های نعنا در مراسم خاصی حتی به تاج پادشاهان رومی و یونانی بسته می شد. در تمدن های باستانی نعنا برای افزایش نشاط ذهن و فکر و بوی مطلوب آن به کار می رفت. در حقیقت کلمه Mint(واژه انگلیسی نعنا) از اسم لاتین Menteبه معنی فکر است و در بین گیاهان سمبل نیرو بخش جاودانی است. پلینی دانشمند رومی می گفت بوی ملایم نعنا به روح نیرو و حیات می بخشد، همان طور که مزه آن اشتها را افزایش می دهد.
نیاکان ما از خواص اشتهاآور و کمک کنندگی به هضم غذایی نعنا آگاهی داشتند اما، همچنین معتقد بودند که نعنا سایر امیال را نیز تحریک می کند که ممکن است به صورت مانعی دربرابر میزان هوشیاری و تمرکز فکر عمل کند.
نعنا سبب تحریک اشتها، هضم غذا و سبب افزایش جریان خون نیز می شود.
چای نعنا در یک روز سرد زمستانی شما را گرم می کند اما، در هوای گرم نیز چای نعنا با افزایش میزان جریان خون در سطح بدن و افزایش انتشار گرما، از راه منافذ پوست سبب خنک شدن بدن می شود. از این خواص نعنا می توان در پایین آوردن تب نیز استفاده کرد. در حقیقت مصرف چای داغ نعنا به دلیل ایجاد تعریق، درمان مناسبی برای عفونت و تب کودکان به شمار می رود و به علت طعم دلچسب آن به آسانی از سوی کودکان پذیرفته می شود.
نعنا خواص ضد میکروبی بالایی دارد که به بدن در مبارزه بر علیه طیف وسیعی از عفونت ها نظیر سرماخوردگی، آنفلوانزا، عفونت های معده و روده کمک می کند.نعنا خواص ضد باکتریابی، ضد ویروسی و ضد قارچی دارد که در گذشته برای درمان اسهال، دیفتری، وبا و سل به کار می رفته است. بسیاری از روی تجربیاتشان بوی نافذ نعنا را بر طرف کننده گرفتگی و احتقان سر و سینوس ها و رفع بلغم سینه می دانند.
تمامی انواع نعنا توانایی زیادی در رفع احتقان راه های تنفسی و کاهش تولید معکوس دارند. با وجود اثرات تحریک کننده آن نعنا روی عضلات صاف در سرتاسر بدن به ویژه عضلات لوله گوارش، اثر شل کننده دارد. نعنا انقباض و گرفتگی عضلات را برطرف می کند و به برطرف شدن حالت هایی نظیر نفخ، قولنج، سوزش دل، سوءهاضمه، یبوست، اسهال و گریپ کولیت (درد شدید روده) کمک می کند. نعنا در تسکین حالت تهوع و استفراغ نیز کمک می کند؛ چه این علائم به علت عفونت باشد، چه فشار روانی یا بیماری ناشی از سفر. علاوه بر این تانن موجود در نعنا از بافت پوششی مجرای گوارشی در برابر تحریک و عفونت محافظت می کند و بنابراین در درمان اسهال و سندرم روده های تحریک پذیر و کولیت مفید است.
همان طور که گفته شد نعنا اشتها را بالا می برد و مواد تند موجود در آن، کبد و کیسه صفرا را تحریک می کند و موجب افزایش ترشح صفرا و سایر آنزیم های هضمی می شود، بنابراین هضم و جذب را بهتر می کند و شاید یکی از دلایل مصرف آن بعد از وعده های اصلی غذا، همین خاصیت کمک هضمی آن است. مصرف نعنا بعد از وعده غذای سنگین وقتی که احساس سیری و خواب آلودگی وجود دارد، علاوه بر هضم غذا سبب می شود که شخص حالت هوشیاری و بیداری خود را حفظ کند. نعنا علاوه بر اثر آرام بخشی خود، اثر ضددرد نیز دارد و داشتن این خواص موجب می شود که در برطرف کردن حالات تنش زا و دردناک نظیر سردرد،گرفتگی عضله، درد معده، دردهای متناوب و پشت درد به کار می رود. در استعمال خارجی تأثیر خنک کننده و ضددرد شگفت انگیزی دارد.
روغن رقیق نعنا را می توان در بیماری هایی نظیر آرتروز و روماتیسم روی مواضع گرم و ملتهب زد. همچنین می توان از آن برای بهبود علائم دردناک نظیر درد عصبی و گرفتگی عضلات استفاده کرد. پس از یک روز پیاده روی طولانی در خیابان های شهر یا فعالیت روزانه که پاها خسته و دردناک می شود می توان مقداری روغن نعنا را به پارچه ای آغشته کرد و برای ماساژ دادن پاها آن را به کار برد.
کارکرد دیگر نعنا در استعمال خارجی، کمک به کاستن التهاب یا عفونت پوست مانند بیماری تب خال یا کچلی است. چای نعنا، غرغره خوبی برای گلودرد است و برای بیماری های لثه زخم دهان شوینده خوبی به حساب می آید.
در مجموع، نعنا گیاهی با خواص درمانی شگفت انگیز است. همگی انواع نعنا خواص ذکر شده را دارند اما، هرچه بوی نعنا قوی تر باشد خواص و اثر آن نیز بیشتراست. اگر برگی از نعنا را بین انگشتان خود بمالید و آن را بو کنید، دراثر بوی آن ایجاد هوشیاری و سرزندگی، رفع احتقان مجاری تنفسی، ایجاد آرامش و سبکی را در خود احساس خواهید کرد. اگر فردی هستید که مدام در حال مطالعه یا مرور دروس برای امتحان هستید یا کار شما نیازمند تمرکز و هوشیاری است استفاده ازنعنا برای شما مفید است. اگر احساس خستگی می کنید و مغز شما دیگر کشش فراگیری مطالب را ندارد، استفاده از نعنا به شما نیرو می بخشد.
اگر احساس عصبانیت یا فشار روانی می کنید، استفاده از نعنا به شما آرامش می بخشد. به دلیل تأثیر زیاد نعنا روی اعمال فکری، نعنا را بالابرنده توانایی انسان در درک وفهم افکار و عقاید به شمار می آورند. بنابراین هنگامی که می خواهید آمادگی و هوشیاری ذهنی خود را حفظ کنید یا احساس خواب آلودگی را از بین ببرید، یا هنگامی که می خواهید تمرکز ذهنی خود را علی رغم خستگی ناشی از شرکت در جلسه یا سخنرانی حفظ کنید، مزه مزه کردن قرص یا آب نبات نعنا (البته بدون قند) برای شما مفید خواهد بود.
منبع:ماهنامه بین المللی تغذیه و رژیم درمانی سرآشپز شماره 18 /س