بخش نخست
دردهای کم; با دردسرهای زیاد!
برخی از بیماریهای جدی ممکن است پنهانی و بی خبر بانوان را دچار صدمات زیاد نماید . این ناراحتیها را که به آسانی از نظر پنهان می مانند، چگونه بشناسیم و جان خود را از خطرات نجات دهیم؟
بارها یاد آور شده ایم و به احتمال زیاد شما هم می دانید که درد خرد کننده و فشارنده قفسه سینه یکی از دلایلی است که باید بی درنگ اورژانس را خبر کنیم تا در صورت لزوم ما را با آمبولانس به بیمارستان ببرند . چه، این درد نشانه ای از حمله قلبی است و احتمالا شما این را نمی دانید که عده ای از بیماریهای جدی برای تعدادی از بانوان، بدون اخطار قبلی عارض می گردند . حتی خود بیماری قلبی ممکن است در مرد و زن دارای علائم متفاوت باشد .
برخی از بیماریها مانند سرطان تخمدان ممکن است دارای علائم و نشانه هائی باشند که در ابتدا بانوان هشیار و دقیق می توانند آن علائم را دریافت و درک کنند . این علائم پر سر و صدا نیستند، بلکه آغازی آهسته و آرام دارند .
پس باید دانست که این دردهای کوچک ممکن است نشانه و پیش درآمد دردسرهای بزرگ باشند پس آنها را باید به خوبی شناخت . برخی از این ناراحتیها را شرح می دهیم:
1 - سرطان تخمدان ها
تخمدانها در هر زن، دو عدد و هر کدام به اندازه یک گردوی کوچک در داخل لگن خاصره قرار دارند که مولد نطفه زن و هورمونهای زنانه هستند .
شناختن سرطان تخمدان در مراحل نخست دشوار ولی حیات بخش و درمان پذیر است . متاسفانه علائم آن در اوایل ممکن است همانند بسیاری از ناراحتیهای دیگر مانند زخم معده گمراه کننده باشد چه; این بیماریه معمولا بانوان بالای چهل سالگی را دچار می کند و در این صورت ممکن است نفخ و باد کردن شکم و سوء هاضمه را نشانه ای از آغاز یائسگی بدانند مع الاسف فقط 24 درصد سرطان های تخمدان، آنهم در کشورهای توسعه یافته، زمانی کشف می شود که امید زنده ماندن زیاد است . رویهم رفته کمتر از نصف همه بانوانی که سرطان تخمدان، با علائم آرام دارند، پس از تشخیص، پنج سال زنده می مانند .
سرطان تخمدان تنها 4 درصد سرطانهای بانوان است با وجود کمی تعداد آن چهارمین علت مرگ به سبب سرطان در زمان 35 تا 74 سال است .
چه باید کرد؟
اگر پزشک درمان کننده شما سرطان تشخیص نمی دهد ولی پس از هفته ها درمان، ناراحتی شما خوب نمی شود در این صورت به پزشک متخصص بیماریهای زنان (مرجحا خانم دکتر) مراجعه نمائید تا معاینه دقیق از اعضای داخل لگن خاصره شما به عمل آورد چون غیر از معاینه، آزمایش مؤثر دیگری برای تشخیص سرطان تخمدان وجود ندارد گرچه به تازگی آزمایش هائی برای اندازه گیری موادی که باعث رشد سرطانی یاخته های تخمدان می شوند، به وجود آمده اند و امید بخش می باشند متاسفانه این آزمایش ها هنوز همگانی نشده اند . گاهی «سونوگرافی » نیز می تواند کمک نماید .
بانوان از سنین جوانی باید مورد معاینه زنانگی سالانه (همان طوری که ذکر شد بهتر است به وسیله خانم دکتر متخصص زنان) قرار گیرند تا در صورت به وجود آمدن ناراحتی و مسئله غیر عادی به موقع به آن پی برده شود .
از 35 سالگی، علاوه بر معاینه زنانگی، باید ناحیه مقعد نیز مورد معاینه قرار گیرد .
اگر شما از نظر وراثتی در معرض خطر زیاد هستید یعنی اینکه از اقربای درجه یک شما کسی دچار سرطان تخمدان، پستان و یا «کولون » شده باشد، در این صورت شما باید به طور منظم «سونوگرافی ترانس واژینال » بشوید و نیز خون شما باید آزمایش شود تا معین گردد آیا در آن «آنتی ژن » نشانگر سرطان (125 - (CA که نشان دهنده تومور است، زیاد شده است یا نه؟
برخی از بیماریهای غیر سرطانی تخمدان نیز این نشانگر یا «مارکیژ» را زیاد می کنند و نیز سرطان های دیگر و حتی عادت ماهانه نیز میزان آن را در خون بالا می برد ولی به هر حال این آزمایش در مورد سرطان تخمدان، به ویژه در نخستین مراحل، بسیار با ارزش است .
علائم سرطان تخمدان عبارتند از:
الف . نفخ یا باد کردن شکم، ناراحتی مداوم معده و روده مانند نفخ شکم، از بین رفتن اشتها، تهوع یا سوء هاضمه .
ب . فشار در ناحیه لگن خاصره به طوری که انسان دائما احساس می کند که باید ادرار بکند و یا اجابت مزاج .
پ . درد و ناراحتی در لگن خاصره و شکم .
ج . درد موقع نزدیکی جنسی .
د . خونریزی معمولا از راه مهبل (خواه زیاد و به مدت طولانی و یا خونریزی بین دو دوره عادت ماهانه) .
2 . حمله قلبی
در برخی از کشورها منجمله آمریکا در بین کشنده ترین بیماریها حمله قلبی (سکته قلبی) در ردیف نخست قرار دارد . در بانوانی که اطلاعاتی از حمله قلبی دارند، تعداد مرگ و میر از این بیماری کمتر است . بنابراین بانوان (و نیز آقایان) باید به علائم معمولی و بسیار آشنائی حمله قلبی آگاهی داشته باشند .
از آنجائی که مطلب بسیار مهم است با وجود اینکه به کرات این علائم یادآوری کرده ایم باز هم تکرار می کنیم . مهمترین علائم عبارتند از درد شدید و خرد کننده ناحیه سینه به طوری که بیمار گاهی احساس می کند مثل اینکه سنگ آسیابی روی سینه او گذاشته اند . این درد ممکن است در گردن، شانه و یا بازوها نیز حس شود که همراه با دشواری نفس کشیدن و توام با عرق کردن است .
گاهی ممکن است این علائم سبک بوده و این چنین پر تنش نباشند که بتوانند زنگ خطر را به صدا در آورند . متاسفانه گاهی این علائم نظر پزشکان را نیز جلب نمی نمایند چه شاید فکر کنند که علائم حمله قلبی بانوان شاید متفاوت از مردان باشد یعنی اینکه هم بیمار و هم پزشک به نشانه های سبک که علائمی از حمله قلبی هستند توجه ننمایند که این خود می تواند پی آمدهای ناگواری به دنبال داشته باشد .
چه باید کرد؟
اگر شما چنین علائمی را احساس کردید، به اورژانس خبر دهید تا با آمبولانس شما را به بیمارستان ببرند . مبادا پیاده به بیمارستان بروید و یا خود شخصا رانندگی کنید . تا رسیدن آمبولانس یک قرص آسپرین 325 میلی گرمی (آسپرین مخصوص بزرگسالان) بجوید و با کمی آب فرو ببرید چه مطالعات گوناگونی نشان داده است اگر یک قرص آسپیرین در مراحل نخست خورده شود، احتمال زنده ماندن را افزایش می دهد حتی شما واقعا هیچکدام از علائم یادشده را نداشته باشید و فقط مشکوک شوید، باز هم باید با پزشک مشورت نمائید و بدانید که در موارد مشکوک از رفتن به اورژانس زیان نخواهید دید . بدین معنی اگر شما واقعا حمله قلبی داشته باشید در این صورت زمان (یعنی سرعت عمل) همه چیز است و هر لحظه تاخیر باعث ضایعه بیشتر بافت قلب خواهد شد .
نکته مهم پیشگیری است . گاهگاهی باید معاینه کامل بشوید منجمله آزمایش خون به ویژه اگر سیگار می کشید، اگر یائسه هستید و تحت درمان با هورمون جانشین نیستید که احتمالا قلب شما را محافظت کند . اگر بیماری قند دارید، فشار خون شما بالاست، کلسترل خون شما زیاد است، کمتر حرکت می کنید، چاق هستید و یا در خانواده شما کسی دارای بیماری قلبی بوده است که در این صورت لازم است بیش از موارد و مواقع دیگر به معاینه قلب خود علاقمند باشید .
یکی از راههائی که پزشک برای معاینه قلب به کار می برد «تست استرس » است که در این حال ضمن ورزش مثلا ورزش با دوچرخه ثابت، وضع قلب شما را بررسی می کند، از آنجائی که در این آزمایش نتیجه «ثبت کاذب » بالاست، پس چندان قابل اعتماد نیست و ممکن است در صورت مثبت بودن علائم، پزشک به آن چندان توجه نکند بهترین راه برای «تست استرس » که قابل اعتمادتر باشد آزمایش «استرس اکوکاردیوگرام » و یا «تست استرس هسته ای » است .
اگر شما ناراحتی قلبی دارید باید با همکاری پزشک، عوامل خطر را کم کنید مثلا سیگار را ترک نمائید . برنامه ورزش را آغاز کنید . رژیم غذائی سالم داشته باشید . این خیلی بهتر از آنست که منتظر علائم بیماری باشید . علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد - بلا نرسیده دعا را شروع باید کرد .
علائم حمله قلبی را دوباره به طور فشرده یادآوری می کنیم:
1 . درد خفیف یا شدید در بازوها، پشت، بالای شکم، فک و گلو; 2 . تنگی نفس; 3 . تهوع; 4 . سرگیجه; 5 . احساس سبکی در سر; 6 . اضطراب بی دلیل و بی جهت; 7 . عرق سرد; 8 . تپش قلب و خستگی، به طوری که قبلا نیز یادآوری کردم، گاهی درد سینه بسیار شدید، خرد کننده و غیر قابل تحمل است .
پی نوشت:
1) دانستن این مطالب برای آقایان نیز سودمند است.
