آبله مرغان، آبدار خارشدار

آبله مرغان چیست؟

یک بیماری عفونی که در اثر ویروس واریسلازوستر ایجاد می شود و بیشتر کودکان را گرفتار می کند. تقریبا تمام افراد در طی زندگی خود به این بیماری مبتلا می شوند. مشخصه بیماری ایجاد ضایعات پوستی به صورت تاول های کوچک همراه با خارش در سطح پوست می باشد. در فاز اولیه بیماری تب، احساس خستگی و علائمی شبیه سرماخوردگی وجود دارد و پس از 2-1 روز علائم پوستی ظاهر می گردد که در ابتدا در تنه و سر و سپس به اندام ها گسترش می یابد. این ضایعات به ابعاد 4-2 میلی متر بوده و بین 250 تا 500 عدد می باشند. 12-8 ساعت پس از ظهور مایع درون آنها کدر شده و در نهایت تاول پاره شده و روی آنها دلمه می بندد. در صورتی که عفونت به ضایعات پوستی اضافه نشود معمولا بدون برجا ماندن ضایعه دائمی در پوست، بهبودی حاصل می شود. از مشخصات مهم این ضایعات خارش دار بودن آنهاست که گاهی در فرد بیمار مخصوصا کودکان موجب بیقراری بیمار می گردد. طول دوره بیماری معمولا 14-10 روز می باشد.

چطور فرد به آبله مرغان مبتلا می شود؟

این بیماری بسیار مسری و از طریق تماس مستقیم مثل دست زدن به ضایعات پوستی پاره شده یا از طریق تنفس منتقل می گردد. وقتی فرد بیمار سرفه یا عطسه می کند یا می خندد و یا حتی صحبت می کند قطرات ظریف و کوچکی از بینی و دهان وی خارج شده که پر از ویروس آبله مرغان می باشد. فرد دیگری می تواند به راحتی این قطرات را تنفس کند و یا قطرات روی دست او بنشیند و بدین ترتیب فرد آلوده شده و پس از 21-10 روز علائم بیماری ظاهر گردد. بیماری از 2-1 روز قبل از اینکه ضایعات پوستی ظهور پیدا کند تا زمانی که روی تاول ها دلمه ببندد مسری است. بنابراین یک فرد حتی قبل از اینکه بداند دچار بیماری شده می تواند ویروس را به سایرین منتقل کند.

آیا واکنش برعلیه بیماری وجود دارد؟

خوشبختانه واکسن بر علیه این بیماری ساخته شده ولی در کشور ما هنوز جزو برنامه واکسیناسیون کشوری نمی باشد. قبل از اینکه واکسن آبله مرغان ساخته شود تنها راه مبارزه برعلیه ابتلای شدید به بیماری این بود که کودکان در سنین پایین در زمانی که بیماری حداقل عوارض را دارد، مبتلا گردند و حتی توصیه می شد در هنگام ابتلای یک کودک سایر کودکان را با وی مواجه سازند. با به بازار آمدن واکسن واریسلا پیشگیری از بیماری میسر گردید. اگرچه وقتی افرادی که واکسن دریافت می کنند احتمال دارد بیمار شوند اما در صورت بروز، علائم آنقدر خفیف است که مشکلی برای آنان ایجاد نخواهد شد. توصیه می گردد 2 دوز واکسن در کودکان زیر 12 سال مصرف شود.

چه عوارضی به دنبال ابتلا به بیماری ممکن است ایجاد شود؟

مهمترین عارضه آبله مرغان اضافه شدن عفونت های میکروبی می باشد. به طوری که میکروب، پوست یا قسمت های زیرپوست، استخوان، ریه، مفاصل و خون را آلوده می کند. عارضه دیگر تهاجم خود ویروس آبله مرغان به سایر قسمت های بدن مانند ریه و مغز می باشد. در آمریکا قبل از انجام واکسیناسیون برعلیه بیماری، هر ساله 10600 فرد به دلیل این بیماری در بیمارستان ها بستری شده و 150-100 بیمار در اثر عوارض آن فوت می کردند.

چه درمان های خانگی برای آبله مرغان پیشنهاد می شود؟

والدین می توانند با اقداماتی در خانه به بیماران کمک کنند. به علت ماهیت خارش دار بودن ضایعات پوستی و از آنجا که خاراندن می تواند باعث خراش در پوست یا پاره شدن تاول شود و میکروب ها از طریق دست به پوست آسیب دیده منتقل شوند، لذا توصیه می گردد ناخن کودکان کوتاه شود. لوسیون کالامین ممکن است تا حدی در کاهش خارش کمک کننده باشد. برای کاهش تب در این بیماری به هیچ عنوان نباید از آسپرین استفاده شود زیرا مصرف این دارو می تواند باعث بروز بیماری خطرناکی (سندرم رای Reye) شود که با درگیری و اختلال عملکرد کبد، مغز و حتی مرگ همراه باشد. بهتر است برای کاهش تب از استامینوفن استفاده شود. خنک نگه داشتن بیمار باعث کاهش خارش شده و برعکس گرما و تعریق خارش را زیاد می کند.

آیا دارویی وجود دارد که بتواند در درمان بیماری استفاده شود؟

براساس نظریه پزشک، برای افرادی که مشکلات زمینه ای ریوی دارند. یا افراد مبتلا به بیماری های مزمن پوستی و نیز افراد بالای سن 12 سال، کسانی که تحت درمان با کورتن هستند، افرادی که مبتلا به سرطان یا هرگونه نقص ایمنی هستند یا در صورت بروز بیماری شدید، آسیکلوویر جهت درمان تجویز می گردد. توصیه می گردد افرادی که سیستم ایمنی آنها در اثر بیماری یا درمان دارویی (شیمی درمانی، مصرف کورتن...) ضعیف می باشد، در صورت تماس با فرد مبتلا یا بروز ضایعات خود را با پزشک خود تماس بگیرند. زنان حامله بخصوص در سه ماهه اول بارداری در صورت تماس با فرد بیمار یا بروز علایم بیماری باید جهت پیشگیری یا احیانا اقدامات درمانی ضروری با پزشک خود تماس حاصل نمایند.

در صورت بروز بیماری چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که تب بیش از 4 روز طول بکشد، یا تب بالاتر از 39 باشد، در صورتی که قسمتی از بدن که ضایعات تاولی دارد قرمز، ملتهب و دردناک شود یا چرک از تاول ها خارج شود سریعا به دکتر مراجعه نمایید.
اگر فرد بیمار خواب آلود می باشد و یا به سختی بیدار می شود یا مشکل در راه رفتن دارد و یا استفراغ مکرر، تنگی نفس، سرفه های پشت سر هم دارد یا به شدت بیمار به نظر می رسد سریعا با دکتر تماس بگیرید.

آیا احتمال دارد فرد، بیماری را بیش از یک بار در طی عمر خود تجربه کند؟

بله اما این حالت شایع نیست و در بیشتر موارد فقط یک بار فرد در طی عمر مبتلا شده و برای باقی عمر نسبت به این بیماری ایمن خواهد بود.

آیا بیماری عود می کند؟

پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بدن (در ریشه های عصبی نخاع) به صورت غیرفعال باقی می ماند و می تواند در صورت بروز شرایطی مانند، ضعف سیستم ایمنی، سنین پیری، به دنبال آفتاب سوختگی شدید، بیماری های بدخیم و حتی استرس های روحی شدید مجددا فعال شود ولی در صورت فعالیت مجدد، بیماری جدیدی به نام «زونا» را ایجاد می کند. در این بیماری مانند آبله مرغان ضایعات تاولی روی پوست ایجاد می شود اما برخلاف آبله مرغان فقط یک قسمت محدود از بدن درگیر می شود و ضایعات به صورت گسترده در تمام بدن نمی باشند. ضایعات زونا بسیار دردناک است و این درد حتی تا ماه ها پس از بهبودی تاول ها امکان دارد در همان منطقه احساس شود.
توجه: زنان حامله ای که نمی دانند این بیماری را قبلا کسب کرده اند یا نه، باید از برخورد با بیمار پرهیز کنند و در صورت تماس سریعا به پزشک مراجعه نمایند. بیماری آبله مرغان در زنان حامله مخصوصا در 20 هفته اول حاملگی برای جنین خطرناک است. ویروس می تواند از طریق خون از مادر به جنین منتقل شده و مشکلات جدی در رشد و تکامل جنین ایجاد نماید .
منبع: مجله دنیای سلامت شماره 27
/س