فلج خواب به حالت ناتوانی در انجام حرکات ارادی حین خواب اطلاق می‌شـود. فلج خواب یـک تـجربـه دلــهره‌آور و هراس انگیز است. فـلـج خـواب اغـلب اوقات هنگام بیدار شـدن از خـواب یـا در مـوارد نـادر هنگام به خـواب رفتن رخ می‌دهد.
فلج خواب از چند ثانیه تا چـند دقیـقه بـه طـول می‌انجامد. 25 تا 30 درصد جـمعیت، حـداقل یک بار در طول زندگی خود اخـتـلال فلج خـواب را تـجـربه کرده‌اند.
فلج خواب می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
علائم
فلج خواب علائمی به شرح زیر دارد:
1) ناتوانی در حرکت دادن تنه، دست‌ها و پاها و صحبت کردن (فرد از فرط ترس می‌خواهد فریاد بکشد و برای بیدار شدن تقلا می‌کند، اما گویی تلاش وی بی‌نتیجه است)
2) فلج تمام یا بخشی از عضلات بدن
3) احساس خفگی و مرگ (گویی، چیزی روی قفسه سینه شما قرار گرفته است)
4) وحشت‌زدگی و اضطراب.
5) توهمات خواب: به توهمات شنیداری، دیداری و لمسی رویا مانند اطلاق می‌شود، مانند احساس حضور یک انسان دیگر در اتاق، احساس فشار روی قفسه سینه، دیدن سایه افراد، دیدن منبع نورانی، شنیدن صدای افراد، شنیدن صدای قدم‌هایی که نزدیک می‌شوند، دیدن شبح، احساس خروج روح از بدن، احساس شناور شدن در هوا، شنیدن صدای باز و بسته شدن درها.
علل ایجاد فلج خواب
عوامل ژنتیکی، اضطراب و استرس، اختلال هراس و اختلال در نظم خواب از علل اصلی ایجاد فلج خواب به شمار می‌آید.
مکانیسم ایجاد فلج خواب
در طی خواب در مرحله حرکات سریع چشم (REM)، یعنی مرحله‌ای که فرد خواب (رویا) می‌بیند، مغز انتقال پیام‌های عصبی به سوی عضلات اسکلتی (به استثنای عضله دیافراگم و عضلات چشم) را متوقف می‌سازد تا شما رویاهای خود را برون ریزی نکنید(یعنی مثلا وقتی در خواب می‌بینید که در حال دویدن هستید، از رختخواب بلند نشوید و شروع به دویدن نکنید).
هنگامی که شما قصد دارید از خواب بیدار شوید، مغز مجدداً کنترل عضلات را به دست می‌گیرد. اما گاهی اوقات، قبل از اینکه مغز کنترل عضلات اسکلتی را به دست گیرد و عضلات از حالت فلج بودن خارج شوند، شما هوشیاری خود را باز می‌یابید که نتیجه آن احساس ترس آور فلج بودن بدنتان خواهد بود.
نقطه مقابل این عارضه زمانی است که برخی افراد هنگام دیدن رویا، دست‌ها و پاهای خود را تکان می‌دهند و یا در موارد شدید‌تر دچار خوابگردی (راه رفتن در حین خواب) می‌شوند.
موارد زیر احتمال تکرار فلج خواب را افزایش می‌دهند:
1) کسانی که به طور طاق باز و به پشت می‌خوابند، بیشتر به فلج خواب دچار می‌شوند.
2) برنامه خواب نامنظم و محرومیت از خواب
3) افزایش استرس و اضطراب
4) تغییرات ناگهانی در سبک یا محیط زندگی
5) مصرف قرص‌های خواب‌آور و آنتی هیستامین‌ها
چگونه هنگام احساس فلج شدن بدن، خود را از این وضعیت هراس آور خلاصی بخشید:
1) سعی کنید انگشتان دست یا پای خود را تکان دهید.
2) چشم‌ها و به دنبال آن پلک‌ها و سر خود را تکان دهید.
3) سعی کنید وضعیت خروج از بدن را در خودتان القا کنید.
درمان
فلج خواب یک اختلال خواب بی‌خطر است. تنها با رعایت اصول بهداشت خواب، خودداری از طاق باز خوابیدن و کاهش استرس‌ها و ترس‌ها می‌توان تکرار آن را به حداقل رساند.
افرادی که هفته‌ای یک بار به فلج خواب دچار می‌شوند، لازم است تحت درمان دارویی (مصرف ضدافسردگی‌ها) قرار بگیرند.
منبع: سایت آفتاب/خ
