زمانی که برای اولین بار در روم باستان ممنوعیت‌هایی را برای مقابله با آلودگی صوتی ناشی از حرکت گاری‌ها و کوبیدن چرخ‌های آنها روی سنگفرش خیابان در زمان‌های خاصی از روز وضع می‌کردند، هرگز تصور نمی‌شد بشر به روزگاری برسد که هیاهو و دغدغه‌های زندگی ماشینی از یک سو و صداهای آزاردهنده از سوی دیگر، عرصه را بر وی چنان تنگ کند که حتی بعضی صداهای گوش‌نواز طبیعت را هم برنتابد.
این در حالی است که امروزه تکرار واژه آلودگی صوتی، خود به تنهایی به یک عامل آزاردهنده تبدیل شده است و مرز بین آلودگی صوتی و توهم آلودگی صوتی، خود نیازمند بازشناسی کاربردی بوده و تبیین مصادیق آلودگی صوتی و راهکارهای رفع و پرهیز از این آلودگی، بسیار ضروری است.
اگر چه هر صدای ناخواسته‌ای که موجب برهم زدن آرامش در زمان استراحت یا تمرکز حین انجام کار باشد، آلودگی صوتی نامیده می‌شود ولی آلودگی صوتی، تعریف و دامنه فیزیکی خاصی دارد که لازم است آن را بدانیم تا بتوانیم بهتر آن را کنترل کنیم. ساده‌ترین روش، این است که اگر در محیط کار یا زندگی خود، صحبت کردن 2 نفر با هم و در یک فاصله یک متری و با صدای معمولی قابل‌درک و فهم باشد، آن محیط برای شنوایی استاندارد و فاقد آلودگی صوتی است و اگر در محیطی کار یا زندگی می‌کنید که صحبت کردن 2 نفر در فاصله حدود 40 سانتی‌متری از هم، نیازمند بلند صحبت کردن باشد، آن محیط، فاقد شرایط استاندارد و آلودگی صوتی‌اش بالاتر از آستانه تحمل بشر است. مختصرترین تعریف علمی آلودگی صوتی، وجود صداهای بیش از 45 دسی‌بل در محیط مسکونی در طول شب و صداهای بیش از 55 دسی‌بل در محیط مسکونی در طول روز است.
10 نکته‌ای که باید پیش از خرید یا اجاره خانه به آن توجه کنید
اگر در حال انتخاب محل خانه یا محل کار هستید، سعی کنید موارد ذیل را مدنظر قرار دهید:
1.تا جای ممکن از محدوده تولید آلودگی صوتی دوری کنید. این محدوده‌ها می‌توانند محدوده فعالیت‌های صنعتی مانند تراشکاری، پرسکاری، آهنگری، صافکاری و نجاری باشند. همچنین محدوده فعالیت‌های حمل‌ونقل مانند فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های قطار شهری و بین‌شهری، ریل‌های راه‌آهن شهری و بین شهری، ترمینال‌های بار و مسافر شهری و بین شهری، محدوده اتوبان‌ها و خیابان‌های اصلی که در طول روز و به ویژه شب مسیر تردد کامیون‌ها و وسایل سنگین هستند، نیز منبع تولید آلودگی صوتی هستند.
2.عرض کوچه یا خیابان در تولید و انتقال آلودگی صوتی موثر است. هر چه عرض کوچه کمتر باشد، انتقال آلودگی صوتی بیشتر است و هر چه عرض خیابان کمتر باشد، تولید آلودگی صوتی بیشتر است. بنابراین کوچه‌های با عرض زیاد که استفاده خیابانی نداشته باشند، بسیار بهتر از خیابان‌های با عرض کم و مملو از ماشین عبوری است هستند. سعی کنید محل زندگی یا کار شما از خیابان‌های با عرض کم دور باشد.
3.ارتفاع ساختمان‌های دو طرف یک کوچه و خیابان نیز در انتقال آلودگی صوتی نقش مهمی دارند. آلودگی صوتی ناشی از حرکت یک موتورسیکلت در خیابان 8 متری که دو طرف آن مملو از ساختمان‌های 4 طبقه فشرده است، بسیار بیشتر از آلودگی صوتی در همان خیابان با ساختمان‌های یک طبقه است. بنابر یک راهکار تجربی سعی کنید از خط وسط خیابان به 2 طرف خیابان و به سمت آسمان یک خط فرضی با زاویه 45 درجه تصور کنید. اگر ساختمان‌های دو طرف هر خیابانی با این خط فرضی 45 درجه تلاقی دارد، این خیابان دارای آلودگی صوتی خواهد بود.
4.چیدمان بلوک‌های داخل شهرک‌ها هم می‌توانند در انتقال یا کاهش آلودگی صوتی موثر باشند. روش جانمایی و ارتفاع بلوک‌ها و نیز نزدیکی هر بلوک به بلوک دیگر، قابلیت جذب آلودگی صوتی را افزایش یا کاهش می‌دهد. در انتخاب محل کار یا زندگی خود در انواع شهرک‌ها به چیدمان بلوک‌ها دقت کنید.
5.درختان، به خصوص درختان برگپهن، در کاهش و جذب آلودگی صوتی بسیار موثرند. ترکیب درختان بلند و کوتاه و تعداد ردیف و عمق منطقه درختکاری نیز در این مساله نقش اساسی دارد. حتی در پر سر و صدا‌ترین محدوده‌های صنعتی و حمل‌ونقل می‌توان با کاشت درختان مناسب آلودگی صوتی را تا حد زیادی کنترل کرد.
6.نزدیکی به پارک‌ها و همجواری با مناطق پردرخت، مزایای زیادی دارد که یک نمونه آن جذب آلودگی‌های صوتی است. بهترین مکان برای زندگی و کار نزدیک پارک‌ها است.
7.آپارتمان‌هایی که بالای طبقه پارکینگ قرار دارند، محل مناسبی برای زندگی سالم به‌خصوص برای افراد سالمند، زنان باردار و کودکان محسوب نمی‌شوند. گذشته از نفوذ سرما و آلودگی هوا، مزاحمت‌های نابه‌هنگام و بحث آلودگی صوتی نیز در این آپارتمان‌ها وجود دارد. صدای استارت‌های صبحگاهی خودروها به‌خصوص در زمستان و به ویژه در محله‌هایی که بیشتر افراد خودروهای قدیمی دارند، مشکل غیرقابل تحملی خواهد بود.
8.از نظر علمی لازم است با حذف دیوارهای آجری در طبقات ساختمان‌ها، ضمن کم کردن وزن ساختمان، از مصالح عایق صدا استفاده شده و داخل ساختمان‌ها نسبت به بیرون و نسبت به دیوار مجاور، عایق صدا باشد. ولی در عمل چنین نیست و چیزی که در حال حاضر اتفاق افتاده تبادل صدا بین واحدها و اتاق‌های همجوار است. دقت کنید و با چند بار دست زدن انعکاس صدا و انتقال صدا را در جهات مختلف و مناطق همجوار مانند راه‌پله و اتاق‌ها آزمایش کنید.
9.ساختمان‌ها و املاک شمالی که اول حیاط بعد ساختمان اصلی قرار دارد هم از لحاظ آلودگی هوا، هم از لحاظ آلودگی نور در شب، هم از لحاظ آلودگی صدا بسیار سالم‌تر از سایر ساختمان‌ها هستند. فاصله و عمق حیاط‌ها، هر چقدر بیشتر باشد در سلامت ساکنان ساختمان موثرتر است. دقت کنید محلی را برای زندگی یا کار خود انتخاب کنید که پنجره‌ها مستقیما بالای سر پیاده‌رو باز نشود و از خیابان و کوچه فاصله معقولی داشته باشد.
10.ساختمان‌هایی که در نمای آنها شکست‌های زیبایی وجود دارد که پنجره‌ها را به عمق برده‌اند، از نظر آلودگی صوتی، ساختمان‌های سالم‌تری هستند. پنجره‌هایی که در عمق نما هستند و با فاصله‌ای حداقل 40 سانتی‌متری عقب‌تر از خط نمای ساختمان قرار دارند، در عدم انتقال آلودگی صوتی موفق خواهند بود.
10 روش برای کاهش آلودگی صوتی در خانه و آپارتمان
اگر در محلی ساکن یا مشغول به کار هستید که آلودگی صوتی وجود دارد و امکان تعویض محل وجود ندارد، با تغییرات فیزیکی زیر می‌توانید این آلودگی‌ها را کاهش دهید:
1.راه‌پله‌ها از اصلی‌ترین مسیرهای انتقال آلودگی صوتی در ساختمان‌ها هستند. در ورودی به راه‌پله را عایق‌بندی و درزبندی کنید. جنس بدنه راه‌پله‌ها را از مواد با تخلخل زیاد و غیریکدست انتخاب کنید. نوع گچبری سقف‌ها و دور آسانسور و دور درها را به گونه‌ای طراحی کنید که با ایجاد فرورفتگی‌هایی، به جذب صدا کمک کند. اگر ممکن است شکل و جنس نورگیر پله‌ها را عایق صدا کنید. در صورت امکان با درختچه‌ها و گلدان‌های نیمه مرتفع امکان جذب صدا را افزایش دهید.
2.جنس نمای خارجی ساختمان در کاهش انتقال آلودگی صوتی موثر است. نماهای فلزی به خصوص بعد از گذشت زمان حتی خود نیز تولید صدا می‌کند. سعی کنید نمای خارجی منزل یا محل کار شما غیرمسطح و نرم باشد. نماهای متخلخل با مصالح جدید یا نمای آجرچینی و بندهای بین آجرها مصالح مناسبی برای نمای خارجی جهت کاهش انتقال آلودگی صوتی هستند.
3.دو جداره بودن شیشه پنجره‌ها در صورت استاندارد بودن و وجود خلا کامل یا گاز هلیوم بین دو جداره شیشه‌ها (توجه داشته باشید که این موارد توسط کارخانه سازنده انجام شده و شیشه‌بری‌های خیابانی اصولا توان علمی و اجرایی این کار را ندارند) تا حدی زیادی آلودگی صوتی را کاهش میدهند. بنابراین در صورت معمولی بودن شیشه پنجره می‌توانید با اصلاح پنجره و شیشه آن آلودگی صوتی را کاهش دهید.
4.اجرای مراحل ساخت پنجره‌ها نیز در عایق بودن پنجره‌ها نقش مهمی دارند. میزان درزبندی، نوارها، یراق‌آلات و نوع بازشوی پنجره‌ها در انتقال آلودگی صوتی موثرند. می‌توانید با اصلاح این معایب آلودگی صوتی محیط را کنترل کنید.
5.استفاده از پرده‌های ضخیم پارچه‌ای یا تورهای متراکم نیز می‌تواند جاذب آلودگی صوتی باشد. در صورتی که پنجره‌های رو به خیابان یا منبع آلودگی صدای دیگری دارید، پنجره‌های آن سمت را با پرده‌های مذکور بپوشانید. به یاد داشته باشید انواع پرده‌های لوردراپه و پرده کرکره نه تنها جاذب صدا نیستند بلکه در صورت لرزش خود عامل تولید صدا خواهند بود.
6.در صورتی که منبع تولید صدا مانند موتورخانه، اتاقک‌های تهویه و اتاق دستگاه‌های اداری پرسرو صدا داخل محیط ساختمان باشد، لازم است دیوارهای دو طرف داخلی این اتاق‌ها ایزوله شود. اتاق‌های پر سروصدا بهتر است در کم رفت‌وآمدترین محل مجموعه اتاق‌ها انتخاب شود تا کمترین تردد در آن صورت گیرد.
7.درها به ویژه درهای آپارتمانی نیز می‌توانند عایق صدا باشند. با درزگیری مناسب و روکش‌‌های تزیینی از جنس نرم‌تر این امکان به وجود خواهد آمد.
8.در معماری داخلی ساختمان هم ضمن استفاده از انواع وسایل دکوری برای خروج سطوح از یکنواختی بهتر است تا آنجا که ممکن است از سطوح نرم استفاده کنید. انواع میزها، صندلی‌ها، کمدهای کوچک و بزرگ چوبی و قفسه‌های کتاب می‌توانند تا حد زیادی جلوی انتقال آلودگی صوتی را بگیرند.
9.راهکار خاصی برای محل‌هایی که دارای آلودگی صوتی شدید هستند، وجود دارد که عبارت است از نصب پنجره دوم در داخل ساختمان به گونه‌ای که غیر از پنجره خارجی موجود یک پنجره کامل دیگر هم در داخل ساختمان و پشت پنجره اصلی نمای خارجی کار گذاشته شود که در این صورت به مقدار بسیار چشم‌گیری آلودگی صوتی منتقل نخواهد شد. البته اگر پنجره اول و پنجره دوم هر دو دارای شیشه‌های دو جداره و درزگیرهای مناسب و یراق‌آلات استاندارد باشد، بهتر است.
10.آخرین راهکار فیزیکی برای جذب آلودگی‌های صوتی با منبع داخل یا خارج ساختمان، آکوستیک کردن دیوارها و سقف فضای داخلی ساختمان با مصالح مناسب و دیوارپوش‌های سبک است. در این صورت تخلخل این سطوح عامل مهمی در جذب سر و صدا خواهد بود.
پی نوشت ها :
*کارشناس ساختمان‌های سلامت‌محور
منبع:www.salamat.com
/م
