اهمیت انجام واجب و ترک حرام
خداوند سبحان در قرآن می فرماید: «و ما اصابکم من مصیبة فبما کسبت ایدیکم و یعفو عن کثیر» (1)
ریشه تمامی مشکلات، اعم از مشکلات فکری، روحی، رفتاری، خانوادگی و . . . انجام گناه است، ولی نه همه گناهان; چرا که خداوند در این آیه شریفه می فرماید: «ما بسیاری از گناهان شما را می بخشیم، اما بعضی از گناهان را نمی بخشیم و آن گناهان باعث گرفتاری برای شما می شود» . و این منطق قرآن است که اکثر گناهان ما بخشیده می شود، اما گرفتاری های موجود، نتیجه بعضی گناهانی است که خدا نبخشیده است .
همچنین اگر تمسک کنیم به این آیه شریفه که «ان الله یغفر الذنوب جمیعا» (2) ، باید بگوییم که خداوند سبحان همه گناهان را می بخشد، اما آثار گناه بخشیدنی نیست . مثلا در روایت است که، روز عرفه وقتی که حجاج از ظهر روز نهم تا غروب روز نهم در عرفات وقوف می کنند، هیچ کس حق ندارد، هنگام غروب، در ذهنش خطور دهد که یک گناه از گناهان او را خداوند نبخشیده است . اگر کسی در ذهنش خطور دهد که خدا حتی یک گناه او را نبخشیده، بزرگ ترین گناه را مرتکب شده است . وقتی حاجی به منی می رسد و آن جا بیتوته می کند، آن جا، جایی است که گناه حق الناس هم بخشیده می شود، البته حق الناسی که انسان باید بپردازد، مانند بدهی، که یک سری آثار سوئی دارد که برداشته می شود، ولیکن اصل بدهی باقی می ماند و باید بپردازد .
در وصیت نامه امیرالمؤمنین (علیه السلام) به حضرت امام حسن (علیه السلام) است که می فرماید: پسرم تا می توانی به اشخاص قرض بده که با قرض دادن، بارهای سنگین قیامت را می توانی برداری .
پس خدا در منی آثار منفی حق الناس را می بخشد و در عرفات خود گناهان مربوط به حق الله را می بخشد، اما آن ریشه های معصیت که در اخلاق، رفتار و کردار ما وجود دارد و باعث گناه شده، اصلاح نمی شود . مثلا اگر کسی بد دهنی بکند، در روز عرفات گناهانی که در نتیجه این بددهنی بر او نوشته اند، آنها بخشیده می شود ولی این بددهنی او اصلاح نمی شود .
یکی از مشکلاتی که برای افراد به وجود می آید، این است که در زندگی شان، حالات معنوی پیش می آید که آن را حفظ نمی کنند; مثلا در مجلس روضه، یا فوت یکی از اقوام، انقلابی در فرد پدید می آید، اما آن را حفظ نمی کنند .
در روایت است که «شفیعا لدرک طلبتکم » (3) تنها شفیع و واسطه رسیدن به آرزوها، انجام واجب و ترک حرام است . چون یکی از آرزوهای بسیار مهم کسی که در راه بندگی خداست، این است که این حالات و انقلابات قطع و وصل نشود و این آرزو را در انجام واجب و ترک حرام می توان پیدا کرد .
خداوند متعال می فرماید: «ان الانسان لفی خسر الا الذین امنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر» (4); همه انسان ها در زیان هستند و به طرف درکات جهنم و گرفتاری های دنیا و برزخ و قیامت می روند; جز طائفه ای که «ایمان » داشته باشند و «عمل صالح » انجام دهند و طبق روایات، «عمل صالح » که در قرآن هشتاد و پنج بار تکرار شده، انجام واجب و ترک حرام است و منظور از «ایمان » ، اندازه ای از اعتقاد است که واجبات و محرمات را بشناسیم و بعد واجبات را انجام و محرمات را ترک کنیم، این اندازه از ایمان را «الا الذین امنوا» می گویند و «عملوا الصالحات » که خود انجام واجب و ترک حرام است .
در روایات داریم که بالاترین درجه «ورع » ، انجام واجب و ترک حرام است و اگر بخواهیم به این قله درجات ورع مشرف بشویم، دو دستور العمل داده اند و آن تواصی به حق و تواصی به صبر است; یعنی مؤمنین باید با هم باشند و باید با هم کار گروهی داشته باشند و یکدیگر را به صبر و حق سفارش کنند .
همچنین خدا در این آیه می فرماید: «یا ایها الذین امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون » (5) ; ای کسانی که ایمان آوردید، صبر شخصی، صبر گروهی، ارتباط و تقوا پیشه کنید تا شاید روی رستگاری را ببینید . «اصبروا» یک صبر شخصی است، یعنی خودتان مقاومت داشته باشید; «صابروا» یعنی همراه این مقاومت، صبر گروهی داشته باشید و با هم دیگر باشید و یکدیگر را دعوت به صبر کنید و «رابطوا» با یکدیگر ارتباط دسته جمعی داشته باشید و «اتقوا الله » حلال و حرام را رعایت کنید و واجبات و محرمات، در صبر شخصی، صبر گروهی و ارتباط اجتماعی باید حرف اول را بزنند .
امیرالمؤمنین (علیه السلام) می فرماید: «امیرا فوق امورکم » ; (6) در صبر شخصی، صبر گروهی و ارتباطات، امیر تمام این سه مقوله، باید انجام واجب و ترک حرام باشد .
در کتاب «گناهان کبیره » شهید آیت الله دستغیب (ره) 55 گناه کبیره خانمان برانداز بحث و بررسی شده است که در قرآن و روایت مطرح شده است و هم چنین کتاب «واجب و حرام » آیت الله مشکینی به شناخت انجام واجب و ترک حرام پرداخته است که خوب است خواهران این کتاب را تهیه کنند و آنها را بخوانند .
