شبه جزیره عربستان که خاستگاه اسلام است، در زمان پیامبر اکرم(ص) فتح شده بود و جزء قلمرو حکومت اسلام در عصر نبوی و اعصار بعد به شمار می رفت. این منطقه شامل پنج بخش به شرح زیر بود:
الف) حجاز: سرزمین حجاز در قسمت غربی شبه جزیره و در امتداد دریای سرخ و در قسمت شمالی یمن و شرق تهامه است. شهرهای مکه مکرمه، مدینه منوّره و طائف از مهمترین و قدیمی ترین بلاد این منطقه به شمار می آیند. اکنون نیز این منطقه از قسمتهای آباد و پرجمعیت کشور عربستان سعودی است.
ب) تهامه: سرزمینی است پست که از ساحل دریای سرخ آغاز و تا سرزمین نجران امتداد دارد.
ج) نجد: فلاتی است کوهستانی در شبه جزیره که از جنوب به یمن و از شمال به عراق و از غرب به حجاز و از شرق به «احساء» محدود است. ریاض در این فلات واقع است.
د) یمن: منطقه ای است در جنوب غربی شبه جزیره، کنار دریای سرخ. این سرزمین، خوش آب و هواترین و پرجمعیت ترین منطقه عربستان است، که مهمترین شهر آن «صنعاء» است که امروزه نیز پایتخت یمن به شمار می آید.
ه…) یمامه: سرزمینی است در دل جزیره عربستان که برخی آن را از قسمتهای سرزمین نجد به حساب می آوردند. امروزه این سرزمین در کشور عربستان سعودی است و به آن «عارض» می گویند.
مردم یمامه در سال نهم هجری و در عام الوفود، اسلام آوردند، ولی سپس با ادعای نبوت مسیلمه کذّاب از دین برگشتند و در سال 12 هجری خالد بن ولید با آنان جنگید و یمامه را فتح کرد.(8)
پی نوشت:
8 اطلس تاریخ اسلام، ص246؛ تاریخ تحلیلی اسلام، شهیدی، ص4؛ معجم البلدان، ج2، ص159 و 252.
