عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی «جهاد اقتصادی» را جهادی دانست که باید در خدمت ایمان و استقلال کشور قرار گیرد و سپس در خدمت نجات دیگر ملت ها باشد تا آنها نیز به بهره ای از عزت و ایمان برسند.
حجت الاسلام و المسلمین سعید بهمنی، در گفت وگو با خبرنگار آئین و اندیشه باشگاه خبری فارس «توانا» در خصوص تبیین مسئله «جهاد اقتصادی» عنوان کرد: در منظومه اندیشه و عمل اسلامی، تمام منافع، اعمال و رفتار انسان اعم از اعمال عبادی، سیاسی و اقتصادی می تواند جهت قرب الی الله پیدا کند.
وی وجه نام گذاری سال جدید به «سال جهاد اقتصادی» که در آن تعبیر ارزشی جهاد به کار رفته است را کاملا طبیعی دانست و افزود: اساسا هر انسانی برای بندگی خدای متعال آفریده شده و باید هر گونه حرکت وی از جمله اندیشه و یا عمل به قرب الهی منتهی شود، بنابراین وقتی انسان به درجه قرب الی الله برسد خود را با موانع و آسیب ها درگیر کرده و با آنها به پیکار می پردازد که در این صورت این پیکار و تلاش می تواند مصداق جهاد قرار گیرد.
مدیر گروه علوم قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن تصریح کرد: جهاد اقتصادی زمینه فراغت بندگان خدا و عدم وابستگی به غیر را فراهم می کند و هر مسلمانی موظف است خود را به سطحی از دارایی برساند که محتاج به دیگری نباشد که این نیازمندی به عزت و سلامت ایمان فرد آسیب می رساند.
وی گفت: در حقیقت جهاد اقتصادی، جهادی است که در خدمت ایمان و استقلال ما قرار می گیرد و فراتر از آن زمانی است که ما با شکوفایی اقتصاد، در اندیشه نجات دیگر ملت ها باشیم که آنها نیز به بهره ای از عزت و ایمان برسند.
بهمنی با اشاره به جایگاه جهاد اقتصادی در آیات قرآن تأکید کرد: با توجه به آیات قرآن، غنا یک ارزش قرآنی و مطلوب شمرده می شود، چرا که در آیه 8 سوره مبارکه والضحی آمده «وَوَجَدَکَ عَائِلًا فَأَغْنَی»؛ و تو را تنگدست یافت و بی نیاز گردانید، در این آیه خداوند متعال به دلیل آنکه پیامبر اکرم(ص) را غنی کرد بر وی منت نهاد و اگر غنا یک ارزش نبود چگونه خداوند متعال بر اشرف مخلوقات منت می گذارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ابراز داشت: در روایات اسلامی، بسیار فراوان آمده «الکاد لِعیالک کالمجاهد فی سبیلک»؛ کسی که برای افراد تحت تکفل خویش تلاش می کند مانند مجاهد در راه خداست. لذا برای پاس داشت عزت و ایمان خود نیازمند تلاش اقتصادی هستیم و جهاد اقتصادی، جهادی محبوب در نزد خداوند متعال است.
عضو شورای سیاستگذاری نمایشگاه بین المللی قرآن کریم با بیان اینکه جهاد با نفس شرافت بیشتری بر جهاد با مال دارد خاطرنشان کرد: به طور منطی، ایثار مال بر ایثار جان مقدم است چراکه نفس و گوهر آدمی شرافت بیشتری نسبت به مال دارد؛ ابتدا انسان مال خویش را می دهد و سپس نوبت به جان او می رسد، صرفا به همین دلیل نیز جهاد اقتصادی لازم است تا به هنگام حادثه بتوان با مال، حق خود را استیفا کرده و دیگر نیاز به جان فشانی نباشد.
وی ادامه داد: در آیات قرآن جهاد مال و جان در کنار هم بیان شده اند «جَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ» از این رو جهاد با مال به دلیل حفظ جان مطرح می شود بنابراین برای حفظ جان ها نیازمند تامین اقتصادی بوده و انسانی که در منظومه اسلام و عبودیت حرکت می کند به ترتیب اولویت ایثار می کند؛ جایی که توانایی مالی داشته باشد با مال و در جایی که بتواند با جان از حوزه ایمانی و حدود الهی به دفاع می پردازد.
بهمنی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه تحقق جهاد اقتصادی چه تأثیری در تعالی فرهنگ و فرهنگ سازی در اجتماع دارد، اظهار داشت: وقتی انسان از حیث اقتصادی تأمین باشد به طوری که دغدغه مند تامین اولیات زندگی نباشد؛ فراغت آن را دارد که به ارزش های معنوی و متعالی تر بپردازد پس اگر این نیازمندی های پایه که معمولا از طریق اقتصاد بدست می آید، برای انسان حاصل شود در آن زمان زمینه رسیدگی ما به فرهنگ متعالی فراهم خواهد شد.
وی با اشاره به مسئله میانه روی عنوان کرد: اقتصاد در جهاد اقتصادی ظاهراً به معنای جهاد مالی است اما اقتصاد در قرآن کریم به معنای لغوی، یکی از رفتارهای مالی است که انسان در تعامل با امکانات موجود باید به گونه ای رفتار کند که علاوه بر مصرف بهینه، از هدف اصلی خویش باز نماند.
عضو هیئت علمی علوم و معارف اسلامی بیان داشت: اگر انسان در مصرف دارایی هایش افراط کند علاوه بر از دست دادن منابع به هدف نخواهد رسید و با تفریط منابع نیز انسان آسیب خواهد دید، لذا میانه روی و اقتصاد در قرآن یک رفتار مالی نسبت به امکاناتی است که انسان داشته و یکی از شئون مباحث اقتصادی و برای هر انسانی ارزشمند است.
وی گفت: به طور کلی اگر بخواهیم مسئله جهاد اقتصادی را در درون خانواده مطرح کنیم چند نکته قابل توجه است نخست آنکه هر خانواده ای باید بداند ایجاد ارزش افزوده و تولید ثروت علاوه بر ارزشمند بودن آن وظیفه ای برای عموم مردم شمرده می شود بدین معنا که ما باید به جای اهمال و بی کاری، فعالیت و تولید ثروت را برگزینیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در خصوص آسیب هایی که از این حیث در خانواده های ما دیده می شود، تصریح کرد: متأسفانه تولید ثروت با دنیاطلبی اشتباه گرفته شده و این تفکر مذموم، مسئله ای است که از تفکر صوفیه در طول سالیان متمادی بر کشور ما سایه افکنده که بسیاری ایجاد ثروت و تولید ارزش افزوده را مساوی با دنیاطلبی می دانند.
وی خاطرنشان کرد: دنیاطلبی خود عمل نبوده بلکه جهت اعمال است؛ انسان می تواند برای خدا، شیطان و یا امیال ناشایست نفسانی تولید ثروت کند، پس تولید ثروت و ارزش افزوده باید به عنوان یک ارزش شناخته شود تا منابعی که در اختیار انسان قرار می گیرد را به صورت بهینه مورد استفاده قرار دهد.
حجت الاسلام بهمنی در پایان ابراز داشت: ما حق نداریم منابع را هدر دهیم، امروزه متأسفانه در محیط های خانوادگی ما و حتی محیط های ارزشی یا غفلت و اهمال نسبت به این مسئله برخورد شده است لذا در کنار تغییر نگرش ها، دیدگاه، رفتار و عواطف ما در مواجه با امکانات تغییر کند و باید بدانیم آنچه که در دست داریم اعم از جان و مال، امانت خداوند بوده که به گونه ای بسیار ارزشی باید با آن رفتار کرد.