شب ادراری مشکل شبانه کودکان

اگر شما هم پسر یا دختر کوچکی دارید، احتمالا اتفاق افتاده که نیمه شب شما را از خواب بیدار کند و بگوید لباسش خیس شده و شما متوجه شوید که او جایش را خیس کرده است. یا صبح که سراغ او می روید، بوی نامطبوعی از رختخواب او به مشام تان برسد. شب ادراری مشکل بعضی از کودکان است که گاه تا سنین بالاتر هم ادامه می یابد و استرسی را به آنها تحمیل و پدرو مادرشان را ناراحت و نگران می کند. این مشکل علت های گوناگونی و راه حل های مختلفی دارد وقتی شب ادراری کودک مرتب ادامه دارد و شما مدام در حال تعویض ملحفه های خیس و لباس های کثیف هستید و کودک تان نمی تواند شب ها کامل بخوابد، مشکلی وجود دارد که در اینجا به روش های درمان آن اشاره می شود. مادر «مینا» تا پنج سالگی قبل از خواب او را پوشک می کرد؛ ولی زمانی که خواست او را به مهد کودک بفرستد، این کار را نکرد، چون فکر می کرد دختر پنج ساله اش می تواند مانند کودکان دیگر شب ها ادرارش را کنترل کند؛ اما این طور نشد و او همچنان شب ها رختخوابش را خیس می کرد. این در حالی بود که او هنگام روز در کنترل ادرارش مشکلی نداشت. اتاق مینا همیشه بوی نامطبوعی می داد و علی رغم اینکه مادر مرتب و هر روز ملحفه ها را عوض می کرد و پنجره اتاق را همیشه باز می گذاشت، باز هم بوی بدی در اتاق به مشام می رسید. مادر مینا اوایل خیلی صبور بود و انجام این کارهای تکراری او را ناراحت نمی کرد؛ وی به تدریج صبر و تحملش به پایان رسید و مینا را به خاطر این اتفاق بازخواست می کرد. او می گوید: «اول فکر می کردم او از روی تنبلی و برای اینکه نیمه شب از تختخواب بیرون نیاید، این کار را می کند». شستن مرتب ملحفه ها حوصله مادر را سر برده بود و او احساس خشم و افسردگی می کرد. او با این تفکر که شاید مینا با خجالت کشیدن از این کار دست بردارد، به معلم مدرسه او گفت تا به همه همکلاسی هایش بگوید که او شب ها خودش را خیس می کند. متاسفانه این تدبیر نه تنها موثر واقع نشد، بلکه مشکل این دختر تا پنج سال دیگر هم ادامه یافت. مینا به خاطر این مشکل به دختری افسرده و خجالت زده تبدیل شده بود که مدام اضطراب داشت و مورد تمسخر همکلاسی ها و دوستانش قرار می گرفت. او زمانی که ملحفه ها و رختخواب خیسش را جمع می کرد و در ماشین لباسشویی می انداخت تا مادرش دچار زحمت نشود، گریه می کرد. اعتماد به نفس این دختر نوجوان به شدت کاهش یافته بود و او خود را قادر به انجام هیچ کاری نمی دید. یکی از استاتید و متخصص کودکان در این باره می گوید: «این درست یک مورد مشخص و شناخته شده از شب ادراری است. این مشکل ممکن است ابتدا ساده و کوچک تلقی شود، ولی به تدریج مایه خجالت و افسردگی و احساس عدم امنیت خواهد شد.» این متخصص کودکان درباره مراجعه به پزشک برای شب ادراری می گوید: «بسیاری از پدر ومادرهایی که فرزندشان چنین مشکلی دارد، به خاطر اینکه از آن خجالت می کشند، بیماری اش را پنهان می کنند.» بسیاری از والدین فکر می کنند این مشکل با بزرگ شدن کودک از بین می رود؛ ولی زمانی که این اتفاق بیفتد (اگر بیفتد)، کودک از تبعات روحی این مشکل آسیب زیادی دیده است.

خشمگین و افسرده
 

مادر دیگری که پسر هفده ساله اش دچار شب ادراری بود، درباره سال هایی که با این مشکل دست و پنجه نرم کرده می گوید: «من او را نیمه شب از خواب بیدار می کردم یا ساعت را کوک می کردم تا به دستشویی برود. با خودم فکر کردم شاید اگر او را تنبیه کنم دیگر این کار را نخواهد کرد؛ ولی نتیجه عکس داد. برعکس این کار را هم انجام دادم و به او گفتم اگر شب ها جایش را خیس نکند، به او جایزه می دهم؛ ولی این ترفند هم جواب نداد. من حتی داروهای گیاهی را هم امتحان کردم؛ ولی باز هم بی نتیجه بود.» این مشکل به تدریج به فرایندی فرسایشی تبدیل شد که تمام خانواده را ناراحت می کرد و با بزرگ شدن این پسر، او از بسیاری فعالیت های جمعی هم محروم شد؛ چون به خاطر مشکلش نمی توانست با دوستانش به اردو یا سفر برود و باید شب ها حتما در خانه باشد. او به تدریج سعی کرد این واقعیت را انکار کند. صبح ها که بیدار می شد، لباسهای خیسش را پنهان می کرد. و وقتی به او می گفتند دوباره جایش را خیس کرده، عصبانی و افسرده می شد.
«شب ادراری مانعی برای حضور در اجتماع و پیشرفت در آن است؛ چرا که فرد مدام حس می می کند با بقیه فرق دارد و از آنها ناتوان تر است و نمی تواند به هیچ موفقیتی در زندگی اش دست یابد. او مدام با خود می گوید، من که نمی توانم حتی ادرارم را کنترل کنم، چطور می توانم در جامعه موفق ظاهر شوم.

چرا کودکان شب ادراری دارند؟
 

پژوهشی که دکتر یوگاناتان وهمکارانش در مالزی انجام دادند، نشان داد که حدود 9 درصد از کودکان هفت ساله، 2 درصد از کودکان دوازده ساله و یک درصد از افراد 20 ساله شب ادراری دارند. همچنین، پسران بیش از دختران به این مشکل دچارند. این مشکل به مرور و با بزرگ شدن کودک برطرف می شود ولی بعضی دیگر در بزرگسالی هم از آن رنج خواهند برد.

انواع شب ادراری
 

شب ادراری بر دو نوع است. نوع اولیه (PNE) و نوع ثانویه (SNE)، در نوع اول، کودک هیچ وقت نمی تواند هنگام شب ادرارش را کنترل کند و همیشه جایش را خیس می کند. در نوع دوم، کودکی که بیش از شش ماه شب ادراری نداشته است، ناگهان دوباره شب ها در رختخواب ادرار می کند. شب ادراری ثانویه معمولا علت روانی دارد. به عنوان مثال، طلاق پدر ومادر یا تولد فرزند جدیدی در خانواده می تواند عامل بروز این نوع شب ادراری باشد. نوع اول شب ادراری علل کوناگونی دارد؛ مثلا ژنتیک. اگر پدرومادر یا پدربزرگ و مادربزرگ چنین مشکلی داشته باشند. احتمال اینکه کودک هم به این مشکل دچار شود، بیشتر است. در برخی موارد هم مشکل فیزیکی وجود دارد. در بدن ما هورمونی به نام «ADH» ترشح می شود که باعث می گردد کلیه در شب ادرار کمتری تولید کنند و مثانه کمتر پر شود. در بسیاری موارد، کودکانی که شب ادراری دارند، با کمبود این هورمون مواجه هستند. همچنین، این کودکان خواب عمیقی دارند و تکامل مثانه آنها برای کنترل ادرار در شب به تاخیر افتاده است. آنها نمی توانند خود را کنترل کنند، پس صبح، هنگامی که کودک رختخواب را به شما نشان داد، او را سرزنش یا مسخره نکنید.

درمان شب ادراری
 

بسیاری از پدر ومادرها فکر نمی کنند که باید برای حل مشکل فرزندشان به پزشک مراجعه کنند.آنها فقط زمانی که کودک بزرگ می شود و همچنان شب ها خوش را خیس می کند، نگران می شوند و غصه می خورند. بسیاری از کودکان مدرسه ای از رفتن به اردوهای مدرسه خودداری می کنند و عده ای از بزرگسالان هم می ترسند به دانشگاه بروند، چون وحشت دارند کسی از مشکل «خجالت آور» آنها باخبر شود. دکتر یوگاناتان درباره درمان شب ادراری می گوید: «اجازه ندهید کودک در تنهایی زجر بکشد. او را نزد متخصص کودکان ببرید تا پزشک از نظر بیماری های زمینه ای، مانند بیماری های قلبی یا کارکرد ناقص کلیه ها کودک را بررسی و درمان لازم را برای کنترل شب ادراری شروع کند». درمان معمولا شامل درمان دارویی و هورمون درمانی خواهد بود. این داروها تولید ادرار را در شب کاهش می دهند. به این ترتیب اعتماد به نفس کودک بیشتر می شود و می تواند به تدریج کارکرد مثانه اش را کنترل کند. خانواده ها باید بدانند که شب ادراری درمان دارد و می توان به کودکی که از این مشکل رنج می برد، کمک کرد تا مانند دیگران زندگی عادی داشته باشد.

راه های ساده برای کمک به کودکان مبتلا به شب ادراری
 

خالی کردن مثانه پیش از خواب عدم مصرف مایعات چند ساعت پیش از خواب، مصرف داروهایی که تولید ادرار را در شب کاهش می دهند. رفتار ملایم و حمایتی ، پاداش های کوچک برای شب هایی که کودک ادرار نکرده است.

کارهایی که نباید انجام داد
 

بیدار کردن کودک در نیمه شب برای رفتن به دستشویی و مجبور به ادرار کردن، مصرف داروهای گیاهی یا استفاده از طب سنتی، صبر کردن به امید برطرف شدن مشکل با بزرگ شدن کودک، مصرف ویتامین یا مکمل ها.
منبع:دنیای سلامت 54
/ج