بهداشت محیط کار

کارکنان مواد غذایی معمولاً با مواد اولیه، فرآورده ها، دستگاه ها، تجهیزات و مواد بسته بندی سروکار دارند. به همین دلیل میکروب‌های موجود بر روی پوست و دستگاه گوارش و محیط زیست خود را به آن‌ها منتقل می‌کنند. هم‌چنین با عطسه، سرفه و صحبت کردن امکان انتقال میکروب‌های دستگاه تنفس و دهان به مواد غذایی وجود دارد. هم چنین با تردد در محل‌های آلوده، میکروب‌های محیط ‌زیست را با خود به کارخانه منتقل کرده و باعث انتشار آن‌ها در محیط کار می شوند. به همین دلیل توجه به سلامت و بهداشت این افراد بسیار حائز اهمیت است.

چند راهکار مؤثر
 

- معاینه پزشکی پیش از اشتغال به کار
- معاینات پزشکی ادواری
- آموزش‌های اولیه ادواری مسایل بهداشتی به کارکنان
- داشتن سیستم های نظارت و کنترل
- دانستن راه های آلودگی مواد غذایی به وسیله کارکنان و پایش این نقاط
- رادیوگرافی ریه برای اطمینان از عدم آلودگی شخص به بیماری سل
- آزمون‌های میکروبی اندام های بدن شامل دست، دهان، بینی، شنوایی‌سنجی برای تعیین آستانه شنوایی داوطلب.
در این جا شاید این سؤال مطرح باشد که چرا بایستی این نظارت ها و آزمایش‌های ادواری برای کارکنان صورت گیرد؟ در پاسخ باید گفت در فواصل زمانی معین برای اطمینان از این که کارگران سلامت اولیه خود را حفظ کرده و در طی زمان اشتغال، به میکروب‌های عامل بیماری و مسمومیت‌های غذایی الوده نشده اند، معاینات پزشکی ادواری باید صورت گیرد. به همین دلیل لازم است تا از نحوه آلوده شدن و راه های آلودگی نیز مطلبی بیان شده و راهکارهای آن ذکر گردد.
راه های آلودگی مواد غذایی توسط کارکنان یک بخش تولیدی مواد غذایی
1- پوست
2- موی سر
3- چشم
4- دهان و بینی
5- دستگاه گوارش
چه باید کرد:
- استفاده از دست‌کش‌های پلاستیکی یک بار مصرف برای مواردی که دست کارگر با مواد غذایی مرطوب در تماس است و استفاده از دست‌کش های پارچه‌ای، برای تماس با مواد غذایی خشک.
- شستشوی دست با صابون ویژه
- استفاده نکردن از جواهرات هنگام انجام کار
- کوتاه کردن ناخن ها، بویژه ناخن شکسته تا محل شکستگی
- شست و شوی دست‌ها پیش از آغاز کار روزانه و در فواصل زمانی حدود یک ساعت و نیم تا دو ساعت پس از آن
- استفاده از کفش یا چکمه تمیز و سالم و قابل شستشو و سترون کردن
- خودداری از خوردن و نوشیدن حین انجام کار
- خودداری از سرفه، عطسه و صحبت کردن در برابر مواد غذایی بدون پوشش

نکته
 

میکروارگانیسم موجود در هان و بینی از طریق سرفه، عطسه، صحبت کردن به مواد غذایی و محیط کار و هم چنین از راه بوسیدن به دیگران منتقل می‌شوند. بدیهی است کارگرانی که دست خود را وارد دهان و بینی می‌کنند، ممکن است میکروب‌های موجود در آن‌ها را از راه دست به مواد غذایی، دستگاه‌ها و محیط کار، منتقل نمایند. برای جلوگیری از انتقال میکروب‌های دهان و بینی، به مواد غذایی استفاده از دهان بند ویژه توصیه می‌شود و در مواردی که به دلایلی این کار مقدور نباشد، گرفتن دستمال در برابر دهان و بینی مؤثر است.
- احتمال آلودگی دستگاه گوارش به میکروب‌های عامل مسمومیت‌ها و عفونت‌های غذایی زیاد است و این میکروب‌ها از راه دست کارگرانی که مسایل بهداشتی را رعایت نکرده (به طور مثال پس از قضای حاجت، دست‌های خود را با مواد سترون‌کننده سالم سازی نمی‌نمایند) به مواد غذایی و محیط کار منتقل می شود. در جایی که از کودهای انسانی برای تقویت خاک استفاده می شود و در جایی که مردم، خاک و آب رودخانه و آب‌های جاری را آلوده می‌کنند، میکروب‌های دستگاه گوارش وارد مزارع و از آن‌جا وارد مواد غذایی و دام ها می‌شود.
- عوامل و فاکتورهای فردی اشخاص مانند وضعیت جسمی افراد، سن، وجود مواد مغذی روی پوست نیز در این کار بسیار موثر می‌باشد.
پس با توجه به موارد بالا لزوم پایش سلامت کارکنان مرتبط با مواد غذایی تأکید می‌گردد. موارد یاد شده در بالا خلاصه‌ای از بهداشت کارکنان مراکز تولیدی مواد غذایی است. علاوه بر بهداشت کارکنان، بهداشت تجهیزات و اماکن مواد غذایی نیز از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد که در شماره‌های آتی به آن می‌پردازیم.
منبع:نشریه تغذیه و سلامتی شماره - 78