عدم رعایت اصول بهداشتی می تواند سبب گسترش بیماری های واگیردار و یا مسمویت های غذایی بین مصرف کنندگان شود. درصورتی که با اجرای مواردی ساده می توان با تهیه غذای سالم چه از نظر بهداشتی و چه تغذیه ای به حفظ سلامت مصرف کننده توجه نشان داد.
نذر کردن به مناسبت های مذهبی متعدد با فرهنگ دینی ما رابطه ای مستحکم و طولانی مدت دارد. محرم و سایر مناسبت های مذهبی از ایامی است که به صورت طبخ غذا و پخش آن میان مردم انجام می شود. به علاوه توزیع غذا در دسته ها و هیأت های مذهبی در این ایام معمول است. با توجه به این که این غذاها بین افراد زیادی توزیع می شود ممکن است دیگر بیماری های غیر واگیر شایع مانند بیماری های قلبی وعروقی در جامعه تحت تأثیر مصرف این غذاها قرار گیرد. به طور مثال استفاده از دنبه گوسفند نذری ذبح شده برای تهیه انواع خورش،استفاده از چربی زیاد در طبخ غذاهای نذری، شیرین کردن زیاد شربت ها و نوشیدنی ها از جمله مواردی است که ممکن است برای مبتلایان به بیماری های مزمنی مانند بیماری های قلبی- عروقی، مشکلاتی را به وجود آورد.
بخصوص که اعتقاد مردم نسبت به متبرک بودن این غذاها باعث می شود که در بسیاری از موارد زیر افراد مزبور پرهیز غذایی خود را در این مورد بشکنند و رژیم معمول خود را در این روزها به کار نبرند.
توصیه های بهداشتی و تغذیه ای برای تهیه غذاهای نذری
- بهداشت اولیه
- دام وطیور مورد مصرف را از مراکزی تهیه کنید که تحت نظارت مراکز بهداشتی باشند.
- روغن مورد نیاز تنها از انواع روغن مایع (مایع معمولی و مایع مخصوص سرخ کردن) خریداری شود.
- توجه داشته باشید که سنگ نمک اغلب دارای ناخالصی های زیادی است که برای کبد وکلیه زیان آور است . بنابراین نمک مورد نیاز را تنها از انواع نمک های ید دار تصفیه شده تهیه کنید. از خریداری و انبار کردن نمک به مقدار زیاد خودداری کرده و نمک خریداری شده را در ظروف دربسته و غیر قابل نفوذ به نور نگهداری کنید.
- درصورت استفاده از ماست یا لبنیات از انواع کم چرب آن ها استفاده کنید.
- در صورت استفاده از کره آن را یا نوع حیوانی کم چرب یا گیاهی با اسید چرب ترانس پایین تهیه کنید.
- بهداشت افراد مرتبط با مواد غذایی
سعی کنید از سلامت آشپزها و تهیه کنندگان غذا اطمینان حاصل کنید. محل طبخ غذا و ظروف مورد نیاز باید به طور کامل شسته و حتی گاهی ضد غفونی شوند. انواع ظروف استیل گزینه سالمی برای طبخ غذا هستند.
پیشنهادات در مورد تهیه غذا
- از سرخ کردن مواد غذایی تا حد امکان اجتناب شود. در مواردی که نیاز به سرخ کردن مواد غذایی وجود دارد فقط از روغن مایع مخصوص سرخ کردن استفاده کنید.
- تا حد امکان از مصرف دنبه گوسفند برای سرخ کردن مواد اولیه خودداری کنید.
- به طورکلی غذاها به طور کم چرب تهیه شوند. به طور مثال پوست و چربی مرغ یا چربی قابل رؤیت گوشت را پیش از طبخ جدا کنید.
- ازمصرف زیاد روغن در تهیه غذاها خودداری کنید. استفاده از غذاهای آب پز و یا کبابی دراین مورد بهتر است.
- درباره مرغ وانواع گوشت چه به صورت آب پز و چه به صورت کبابی دقت کنید که کاملاً پخته شوند تا از انتقال بیماری های واگیر دار جلوگیری شود.
- برای تهیه انواع خورش ها، سبزی جات مصرفی را از قبیل کدو، بادمجان، کرفس و سبزی قورمه با روغن کم و به مدت کوتاه تفت دهید.
- در طبخ کباب کوبیده دقت شود. از گوشت کم چرب استفاده شده و تمام قسمت های آن به طور یکنواخت پخته شود.
- از آنجا که نقش مهم و مؤثر و سبزی ها در پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلب و عروق، سرطان، بیماری های گوارشی و غیره به اثبات رسیده است، غذاهای مختلف حاوی سبزی طبخ شود. به عنوان مثال تهیه غذاهایی مثل لوبیا پلو، باقلا پلو، شوید پلو، عدس پلو، استامبولی و... به منظور افزایش مصرف انواع سبزی و حبوبات توصیه می شود.
- در صورت استفاده از حبوبات و مواد اولیه ای که امکان وجود سنگ در آن ها وجود دارد یا از انواع پاک شده آن ها استفاده کنید ویا آن ها را به دقت پاک کنید.
- در تهیه انواع سالاد از حداقل سس استفاده کنید. چنان چه در مراسمی سالاد سرو می شود نسبت به رعایت اصول بهداشتی در تهیه سبزی جات آن اطمینان حاصل کرده و سس سالاد را روی آن نریزید. می توانید از بسته های کوچک سس به صورت جداگانه استفاده کنید.
- ضدعفونی کردن سبزی جات فراموش نگردد.
- با توجه به نقش نمک در افزایش فشار خون، از حداقل مقدار نمک در طبخ غذاها استفاده کنید.
- سعی کنید آبگوشت را به صورت پرچرب تهیه نکیند.
- از دوغ و یا آب برای نوشیدن استفاده کنید.
- می توانید با اضافه کردن سبزی جات معطردوغ را خوش طعم تر کنید.
از استفاده زیاد شکر در تهیه شله زرد، انواع شربت ها و نذری های شیرین خودداری کنید.
- این نکته هم مخصوصاً برای خانم های گرامی که به مقدار مورد مصرف، غذاهای نذری دریافت کنید. از دریافت مقادیر بیشتر از نیاز که در نهایت مجبور به دور ریختن آن می شوید، خودداری کنید.
- باقی مانده غذاها را در یخچال و سردخانه نگهداری کرده و از گرم کردن چند باره آن خودداری کنید.
- آش ها از بهترین غذاهایی هستند که به عنوان نذری تهیه می شوند البته به شرط این که یک وجب روغن روی آن ها نباشد.
- سعی کنید توزیع میوه را هم به دلیل فواید بی شمارش به عنوان یکی از مواد غذایی قابل نذر در نظر بگیرید.
- چنان چه برای سرو غذا و چای از ظروف یک بار مصرف استفاده می کنید، به بهداشتی بودن آن ها توجه کنید.
نکته
توجه به این موارد به خصوص در ایام ماه محرم که مردم نذری زیادی را آماده و بین مردم توزیع می کنند، بسیار مهم است؛ چه در صورت بی احتیاطی، احتمال بروز ناراحتی های مختلف وجود دارد.
منبع:نشریه تغذیه و سلامتی شماره 79