اگر می‌خواهید بدانید بیماری ام اس (MS) و علل ابتلا به آن چیست با بنیتا همراه باشید.
بیماری ام اس (MS) چیست؟
ام اس یک بیماری مزمن است که همان اندازه که به اعصاب مغز و نخاع آسیب می‌زند به اعصاب بینایی نیز آسیب می‌زند. در این بیماری افراد در پاسخ به تخریب سیستم عصبی در چند ناحیه از بدن دچار آسیب می‌شوند. با توجه به محل بروز این زخم‌ها مشکلاتی در کنترل عضلات، تعادل، بینایی و صحبت کردن روی می‌دهد.
علائم ام اس: ضعف یا بی‌حسی
آسیب به اعصاب ممکن است باعث:
- ضعف در بازو یا پا
- بی‌حسی
- از دست دادن تعادل
- تشنج در عضلات
این نشانه‌ها باعث مشکلات در راه رفتن و بر هم خوردن تعادل بشوند.
علائم ام اس: مشکلات بینایی
بیش از نیمی از مبتلایان به ام اس دچار مشکلات بینایی که به آن نوریت اپتیک می‌گویند، می‌شوند. این التهاب در اعصاب بینایی باعث تاری در بینایی، کوررنگی، درد چشمی یا کوری در یک چشم می‌شود. این مشکل موقتی است و بعد از چند هفته برطرف می‌شود. در خیلی از موارد مشکلات بینایی اولین نشانه است.
علائم ام اس: مشکل در تکلم
مشکل در صحبت کردن هر چند نسبت به مشکل بینایی خیلی کمتر است، در بعضی موارد مشاهده شده است که منجر به بریده حرف زدن می‌شود. این اتفاق زمانی روی می‌دهد که ام اس به سلول‌های تکلم آسیب می‌زند. بعضی از افراد حتی در قورت دادن نیز دچار مشکل می‌شوند.
نشانه‌های دیگر ام اس
ام اس می‌تواند مشکلاتی را در هشیاری افراد ایجاد کند. بعضی افراد زمان زیادی را صرف حل مسائل می‌کنند. بعضی دیگر از افراد ممکن است دچار فراموشی خفیف یا از دست دادن تمرکز بشوند. بعضی دیگر ممکن است کنترل مثانه خود را از دست بدهند چرا که علائمی که بین مثانه و مغز رد و بدل می‌شود دچار اختلال می‌شود. در نهایت خستگی نیز یک مشکل عمومی دیگر است. شما حتی بعد از یک خواب شبانه خوب، همچنان خسته هستید.
ام اس در مقابل سکته
گیجی، بریده بریده حرف زدن و ضعف عضلانی می‌تواند نشانه‌های ام اس باشد اما آنها همچنین میتوانند نشانه‌های سکته نیز باشند. هرکسی که بطور ناگهانی دچار اختلال در تکلم یا اندام‌هایش شد باید به سرعت به اورژانس مراجعه کند. درمان به موقع سکته در چند ساعت اول باعث بالا رفتن شانس ریکاوری موفق می‌شود.
ام اس چگونه حمله میکند
در افراد مبتلا به ام اس سیستم ایمنی فرد به بافت‌های اطراف غلاف سلول‌های عصبی در نخاع، مغز و اعصاب بینایی حمله میکند. این غلاف از ماده‌ای چرب به نام میلین ساخته شده است. این پوشش به عنوان عایقی برای اعصاب است و کمک میکند علائم الکتریکی برای حرکت، حرف زدن و ... به درستی به مغز فرستاده شود. وقتی میلین خراب می‌شود، بافت‌های زخم خورده و پیام‌های عصبی به درستی کار نمی‌کنند.
عامل ایجاد ام اس چیست
دلایل ایجاد این بیماری همچنان ناشناخته است اما دکترها الگوهای عمومی را مشاهده کرده‌اند. این بیماری در مناطقی که از خط استوا دور هستند (مثل: اسکاندیناوی و شمال اروپا) شایع‌تر است. این مناطق روزهای آفتابی کم‌تری دارند و به همین دلیل بعضی از محققین به نقش ویتامین D در این بیمای معتقدند. اما تحقیقات همچنان ادامه دارد و البته نقش ژنتیک نیز همچنان موثر است.
چه کسی به ام اس مبتلا می‌شود؟
ام اس در زنان دو برابر مردان شایع‌تر است. این در حالی است که هرگونه نژادی در معرض این بیماری است اما سفیدپوستان آمار بالاتری را به خود اختصاص می‌دهند. شانس ابتلا در افراد بین 20-50 سال بیشتر است.
نحوه تشخیص ام اس
آزمایش‌هایی که شایع است مثل: آزمایش سیستم عصبی و بررسی سابقه پزشکی برای بررسی ابتلا به این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیش از 90٪ مبتلایان علائم زخم‌هایی که اشاره شد را در اسکن MRI نشان می‌دهند. انجام آزمایش شیره نخاعی که مغز و نخاع در آن قرار دارد نیز می‌تواند به تشخیص کمک کند. آزمایش‌های امواج الکتریکی در سیستم عصبی نیز می‌تواند به تشخیص کمک کند. آزمایش‌ها میتوانند سایر علائم بیماری‌ها و التهابات مربوط به دستگاه ایمنی بدن مثل: ایدز یا بیماری لایم را رد کنند.
بیماری ام اس چگونه رشد میکند
ام اس در هر فردی به صورت متفاوتی رشد میکند. پزشکان چهار سناریو را پیش‌بینی کرده‌اند:
عود کردن و بهبود دوباره: علائم به یکباره خود را نشان می‌دهند و دوباره کاملاً از بین می‌روند. این عمومی‌ترین نشانه‌هاست.
رشد پایدار: ام اس به آهستگی اما بصورت پایدار رشد میکند و شرایط بدتر می‌شود.
رشد ثانویه: علائم بصورت عود کردن و بهبود دوباره خود را نشان می‌دهند اما در ادامه رشد می‌کنند.
رشد تصاعدی: در این شرایط بیماری بصورت پایدار رشد میکند. علائم بیماری خود را بصورت حاد نشان خواهند داد. این کم احتمال‌ترین سناریو در مورد رشد این بیماری است.
رابطه ام اس و آب و هوا
تحقیقات نشان داده‌اند که این بیماری در طول تابستان فعال‌تر است. گرما و رطوبت علائم بیماری را موقتاً بدتر میکند. هوای خیلی سرد و کاهش ناگهانی دما نیز ممکن است به تشدید نشانه‌های بیماری کمک کند.
درمان بیماری ام اس
در حالی که هیچ درمانی برای این بیماری پیدا نشده است اما داروهای تغییر دهنده علائمی وجود دارند تا شدت و تناوب حمله‌ها را کم کنند. این داروها شدت حملات به مغز را کم می‌کنند و روند ناتوانی را کند می‌کنند. وقتی حمله رخ می‌دهد داروهای کورتیکواستروئید میتوانند علائم را به سرعت متوقف کنند. داروهای دیگری نیز وجود دارند تا نتایج این بیماری مثل: تشنج عضلانی، عدم اختیار و درد را بهبود دهند.
درمان درد در بیماری ام اس
نیمی از مردمی که دچار این بیماری می‌شوند حالا یا به خاطر مشکل در سیستم عصبی یا تشنج عضلانی دچار درد هم می‌شوند. پزشکان ممکن است داروهای ضد افسردگی یا ضد تشنج را برای رفع درد پیشنهاد کنند. درد عضلانی با استفاده از ماساژ کمی بهبود پیدا میکند. حتماً در مورد این درمان‌ها با دکتر خود مشورت کنید.
ورزش درمانی بیماری ام اس
اگر ام اس به تعادل، هماهنگی یا قدرت عضلانی شما آسیب بزند می‌توانید راه‌هایی برای جبران این خسارت پیدا کنید. ورزش درمانی می‌تواند کمک کند تا قدرت عضلانی خود را باز یابید، جلوی سفت شدن عضلات را بگیرید و راحت‌تر جا به جا شوید. درمان‌های حرفه‌ای‌تر میتوانند به شما کمک کنند تا تعادل در دستان خود برای انجام اموری مثل: نوشتن و لباس پوشیدن را باز یابید و اگر در صحبت کردن و قورت دادن مشکل دارید یک متخصص گفتار درمانی می‌تواند کمک کند.
درمان‌های مکمل برای ام اس
تعداد زیادی از درمان‌های غیررسمی برای ام اس، هنوز به درستی مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند. بعضی‌ها می‌گویند که طب سوزنی می‌تواند علائم درد و تشنج عضلات را کاهش دهد اما تحقیقاتی که حکم قطعی بدهند وجود ندارد. یک عده دیگر معتقدند تزریق زهر زنبور‌عسل به بهبود کمک میکند اما یک تحقیق دقیق نشان داد که در طول 24 هفته هیچ بهبودی در ناتوانی، خستگی یا دفعات حمله مشاهده نشد. خیلی ضروری است که پزشک خود را از هرگونه درمان مکمل شامل: رژیم غذایی یا هر روش درمانی دیگر مطلع کنید.
ام اس و حاملگی
به طور کلی پزشکان حاملگی زنان مبتلا به ام اس را بی‌خطر تشخیص داده‌اند. تحقیقات هیچ‌گونه نشانه‌ای از افزایش عوارض بیماری را در طول حاملگی نشان نمی‌دهند. میزان بالای هورمون‌ها و پروتئین حتی می‌تواند دستگاه ایمنی و شانس افزایش تعداد حملات را سرکوب کند. خیلی مهم است که قبل از حاملگی با پزشک خود در مورد مصرف داروهای درمانی ام اس مشورت کنید چرا که بعضی از این داروها را نباید مصرف کنید. در ماه‌های ابتدایی پس از فارغ شدن شانس حملات بالاتر می‌رود.
تحرک داشتن در بیماری ام اس
اغلب مبتلایان به این بیماری میتوانند با کمک وسایل کمکی همچنان به راه رفتن ادامه بدهند. کفی‌های طبی و اسکلت‌هایی که به عضلات بسته می‌شوند میتوانند به تعادل بیشتر کمک کنند. وقتی یک پا قوی‌تر از دیگری است یک عصا می‌تواند کمک کند. افرادی که مشکلات بیشتری دارند میتوانند از یک واکر استفاده کنند. افرادی هم که خیلی مشکل دارند میتوانند از ویلچر یا اسکوتر استفاده کنند.
سازگاری محل زندگی برای بیماری ام اس
یک سری تغییرات جزئی می‌تواند به شما برای مدیریت فعالیت‌های روزانه کمک کند. از دستگیره‌های کمکی درون و خارج از حمام استفاده کنید. از کفی‌های ضد لغزش استفاده کنید. از دسته‌های ایمنی و سکوهای برآمده برای نشستن در توالت استفاده کنید. طبقات کابینت‌های آشپزخانه را کاهش بدهید تا از موقعیت نشسته هم بتوانید به آنها دسترسی داشته باشید. از شر هر قالی که ترمز ندارد و خطر سُر خوردن را بالا می‌برد، خلاص شوید.
ورزش و ام اس
ورزش کردن می‌تواند نشانه‌هایی مثل: سفتی عضلات، خستگی و ... را کم کند. اما زیاده‌روی هم می‌تواند شرایط را بدتر کند. خیلی مهم است که همه چیز را آرام شروع کنید. سعی کنید با 10 دقیقه تمرین کردن شروع کنید و رفته رفته این زمان را بالاتر ببرید. قبل از شروع به ورزش با دکتر خود در مورد نوع و شدت فعالیت مشورت کنید. موارد زیر هم توصیه می‌شود: ایروبیک در آب، شنا، تای چی و یوگا.
چشم‌انداز ام اس
اغلب مردم یک زندگی معمولی یا شبه معمولی را با ام اس در طول عمر خود طی می‌کنند. در حالی که این بیماری باعث سختی در حرکت یا تکمیل یک سری فعالیت‌ها می‌شود اما در کل باعث ناتوانی کامل نمی‌شود. به لطف داروهای موثر، درمان‌های بازتوانی و وسایل کمکی تعداد زیادی از مبتلایان به ام اس میتوانند همچنان فعال باقی بمانند، سر کار بروند و از زندگی در کنار خانواده و انجام فعالیت‌های مورد علاقه خود لذت ببرند.
