گوجه‌فرنگی از هزاران سال پیش وجود داشته است؛ البته در اندازه‌های کوچک. شاید باور نکنید اما گوجه‌فرنگی در ابتدا اندازه یک گیلاس بوده و کمکم در اثر پرورش درشتتر شده است. وطن اصلی این گیاه هم آمریکای جنوبی است.
گوجه‌فرنگی در قرن شانزدهم در کشور پرو به مقدر زیاد کشت می‌شده است. در قرن هفدهم به انگلستان و هلند راه یافت و چون بسیار گران بوده، فقط مردم ثروتمند می‌توانستند از آن استفاده کنند. در حال حاضر گوجه‌فرنگی در تمام مناطق دنیا کشت می‌شود و تقریبا در تمام فصل‌های سال وجود دارد. بنابراین همه می‌توانند گوجه‌فرنگی را در رژیم غذایی‌شان قرار داده و از فواید این گیاه پرخاصیت بهره‌مند شوند.
گوجه‌فرنگی بسیار مفید، کم‌کالری و در عین حال خوش طعم است که خوردن آن به‌عنوان یک گیاه باارزش در رژیم غذایی روزانه یا هفتگی توصیه می‌شود. این گیاه سرشار از ویتامین‌های A، B،C، فیبر و مواد معدنی مانند پتاسیم، فسفر، کلسیم و منیزیم است. یک عدد گوجه‌فرنگی تازه 24کالری انرژی، 5 گرم پروتئین، یک گرم فیبر، 6 میلی‌گرم سدیم، 15 میلی‌گرم ویتامین C و 292 میلی‌گرم پتاسیم دارد. گوجه‌فرنگی‌ها با اینکه شیرین‌اند دارای کالری پایینی هستند و از پرمصرف‌ترین گیاهان در دنیا به‌شمار می‌روند که به‌صورت خام، بخارپز، سرخ‌کرده، پوره و سس مصرف می‌شوند.
گوجه‌فرنگی و لیکوپن
گوجه‌فرنگی مقدار زیادی کاروتنویید دارد که مهم‌ترین آن لیکوپن است. لیکوپن یک رنگدانه کاروتنوییدی به رنگ قرمز روشن است که مسوول تولید رنگ قرمز در گوجه‌فرنگی است. گوجه‌فرنگی، گریپ‌فروت صورتی، پرتقال قرمز و هندوانه حاوی مقدار زیادی لیکوپن هستند. بررسی‌ها نشان داده است، مصرف مقادیر زیاد لیکوپن موجب کاهش حملات قلبی و سرطان‌های پروستات، پستان، ریه، معده، لوزالمعده، روده و دهان می‌شود. برخی از انواع کاروتنوییدها پس از مصرف می‌توانند به ویتامین A تبدیل شوند که لیکوپن از این خاصیت مستثنا بوده و دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بسیاری از فواید و خواص میوه‌ها و سبزی‌ها مربوط به خاصیت آنتی‌اکسیدانی آنها است. آنتی‌اکسیدان‌ها به ترمیم آسیب‌هایی که توسط رادیکال‌های آزاد در بدن ایجاد شده، کمک می‌کنند. لیکوپن موجود در گوجه‌فرنگی یک آنتی‌اکسیدان قوی است که خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد.
لیکوپن مهم‌ترین ماده غذایی موجود در گوجه‌فرنگی است و با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود قادر است، رادیکال‌های آزاد اکسیژن را خنثی کرده و به این وسیله از ابتلای افراد به بیماری‌‌هایی از قبیل سرطان، پیری زودرس، مشکلات قلبی و عروقی، پوکی استخوان، دیابت و بسیاری از مشکلات و بیماری‌های دیگر جلوگیری کند. این ماده محلول در چربی است و در نتیجه، مصرف لیکوپن همراه غذاهای حاوی چربی و روغن، قابلیت استفاده بدن از لیکوپن را افزایش می‌دهد. هر 100 گرم گوجه‌فرنگی، بسته به میزان رسیدگی آن حاوی حدود 3 تا 9 میلی‌گرم لیکوپن است. مصرف روزانه 3 تا 4 گوجه‌فرنگی یا 1 تا 2 قاشق رب گوجه‌فرنگی و همچنین مصرف مقدار متعادل سس گوجه‌فرنگی مفید است.
حتما شنیدهاید که پختن سبزی‌ها و میوه‌ها باعث از بین رفتن ویتامین موجود در آنها و کمتر شدن ارزش غذایی‌شان می‌شود اما در مورد گوجه‌فرنگی شرایط متفاوت است. هرچند بخشی از ویتامین C گوجه‌فرنگی بر اثر پخته شدن از بین می‌رود اما قابلیت جذب کاروتن‌های موجود در گوجه‌فرنگی بر اثر پختن بیشتر می‌شود. اگر گوجه‌فرنگی به صورت خام مصرف شود، مقدار زیادی از لیکوپن آن به دلیل هضم‌نشدن از بدن دفع می‌شود. عمل پختن، دیواره سلولی گوجه‌فرنگی را شکسته و باعث می‌شود لیکوپن در دسترس بدن قرار گیرد و بیشتر جذب شود. لیکوپن رب گوجه‌فرنگی، سس گوجه‌فرنگی، کنسرو گوجه‌فرنگی در مقایسه با گوجه‌فرنگی خام بیشتر و قابلیت جذب آن هم بیشتر است.
گوجه‌فرنگی و آهن
مصرف گوجه‌فرنگی موجب افزایش جذب آهن در مواد غذایی گیاهی می‌شود. آهن موجود در گیاهان به خوبی جذب بدن نمی‌شود و وجود ویتامین C موجود در گوجه‌فرنگی، موجب جذب آهن مواد گیاهی می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود افراد در رژیم غذایی‌شان از گوجه‌فرنگی خام و سایر سبزی‌ها و میوه‌های حاوی ویتامین C استفاده کنند.
گوجه‌فرنگی و قلب
مصرف مداوم گوجه‌فرنگی در پیشگیری از بروز حمله‌های قلبی موثر است. بررسی‌ها نشان داده است لیکوپن موجود در گوجه‌فرنگی از ایجاد کلسترول بد و ایجاد پلاک‌های چربی در سرخرگ‌ها جلوگیری کرده و به این ترتیب ار بروز حمله قلبی پیشگیری می‌کند.
گوجه‌فرنگی و سرطان
مصرف مداوم گوجه‌فرنگی، خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهد. نتایج تحقیقات پژوهشگران ایتالیایی نشان داده مصرف گوجه‌فرنگی پخته می‌تواند از بروز سرطان پروستات پیشگیری کند. این پژوهشگران که موفق شدند نقش گوجه‌فرنگی را در پیشگیری از بروز سرطان پروستات کشف کنند، می‌گویند: «ما دریافتیم که یک رژیم غذایی غنی از گوجه‌فرنگی به ویژه گوجه‌فرنگی که همراه با دانه‌ها و پوست آن پخته شده باشد، می‌تواند پیشرفت تومورهای پروستات و عوامل التهابی مرتبط با این فرآیند را کاهش دهد.»
این دانشمندان برای دستیابی به این نتایج، روی موش‌های آزمایشگاهی اصلاح ژنتیکی شده، مراحل پیشرفت تومور پروستات انسان را شبیه‌سازی کردند. سپس این موش‌ها به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول به میزان 10 درصد از رژیم غذایی روزانه خود گوجه‌فرنگی پخته دریافت می‌کرد و در رژیم غذایی گروه دوم گوجه‌فرنگی وجود نداشت. نتایج این تحقیقات نشان داد که نمونه‌های آزمایشگاهی گروه اول 11 تا 67 درصد بیشتر از موش‌های گروه دوم زنده ماندند و تومور بسیار آهسته و به کندی مراحل تکامل خود را طی کرد. همچنین بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی و کمترین سطح التهاب در آنها مشاهده شد.
گوجه‌فرنگی و تناسب اندام
گوجه‌فرنگی به دلیل داشتن فیبر زیاد، مواد قندی کم و کالری کمی که دارد در کنترل وزن موثر است و افرادی که قصد کاهش وزن دارند، می‌توانند از گوجه‌فرنگی استفاده کنند. همچنین بررسی‌ها نشان داده است گوجه‌فرنگی با ایجاد احساس سیری برای مدت طولانی به کنترل وزن کمک می‌کند. پیشتر مشخص شده بود که گیاهخواران و افرادی که زیاد میوه و سبزی مصرف می‌کنند در مقایسه با افرادی که در رژیم غذایی‌شان زیاد از غذاهای فراوری شده استفاده می‌کنند، لاغرتر هستند. اکنون محققان دریافتهاند که این موضوع تنها به علت پایین بودن کالری سبزی و میوه‌ها نیست بلکه لیکوپن موجود در سبزی‌ها و میوه‌ها با کاهش هورمون اشتها، به احساس سیری افراد کمک می‌کند. پژوهشگران انگلیسی با بررسی تاثیر مصرف نان غنی شده با سبزی‌ها بر 17 زن 18 تا 35 ساله دارای وزن طبیعی، دریافتند بین افرادی که نان‌های غنی شده با پنیر خامه‌ای، هویج و گوجه‌فرنگی مصرف کردند، آنهایی که نان دارای گوجه‌فرنگی مصرف کردند، بیشتر احساس سیری می‌کردند.
گوجه‌فرنگی و پوست
مصرف گوجه‌فرنگی پخته توانایی بدن در مقابله با پرتوهای ماورای بنفش خورشید را افزایش داده و مانند ضد آفتاب از پوست محافظت می‌کند. افرادی که دچار سوختگی‌های پوستی می‌شوند، می‌توانند با مصرف گوجه‌فرنگی پخته، توانایی بدن را در ترمیم این سوختگی‌ها افزایش دهند. همچنین استفاده از گوجه‌فرنگی می‌تواند در ایجاد طراوت پوست موثر باشد و از چین‌وچروک‌های زود هنگام پوست جلوگیری کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد آنتی اکسیدان موثر در گوجه‌فرنگی به نام لیکوپن به صورت خام سخت‌‌تر جذب شده و مورد استفاده بدن قرار می‌گیرد وعمل پختن جذب این ماده را در بدن ساده‌تر می‌کند.
گوجه‌فرنگی و جراحی
آنتی‌اکسیدان موجود در گوجه‌فرنگی از بروز دردهای پس از جراحی‌های شکمی جلوگیری می‌کند. لیکوپن که رنگ قرمز گوجه‌فرنگی از آن است، از ترشح دسته‌ای از پروتئین‌ها که در تشکیل بافت‌های غیرطبیعی و چسبنده داخل شکم نقش دارند، جلوگیری می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد رژیم غذایی که درآن گوجه‌فرنگی یا محصولات تهیه شده از آن به مقدار زیادی گنجانده شده باشد، راهی مطلوب برای کنترل تشکیل این بافت‌های شکمی است. زمانی که این بافت‌ها داخل شکم تشکیل می‌شوند بیشتر سبب اتصال غیرطبیعی دو ارگان یا بخش‌هایی از آنها به یکدیگر خواهند شد. این بافت‌ها باعث یک سری دردهای شکمی و حتی انسداد روده و مثانه و در زنان نیز سبب نازایی می‌شوند. آنتی اکسیدان گوجه‌فرنگی حتی در سس گوجه‌فرنگی هم به میزان فراوانی وجود دارد. این آنتی اکسیدان اثرات خوبی هم در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی عروقی و برخی از انواع سرطان دارد.
منبع:www.salamat.com