این حمام که مابین مسجد جامع و امامزاده یحیی در سمنان قرار دارد، درزمان سلطنت ابوالقاسم با برخان پادشاه تیموری (در سال 856 ه.ق) و به دستور وزیر وی خواجه غیاث الدین‌بهرام سمنانی ساخته شده است. این بنا در زمان مظفرالدین شاه قاجار (در سال 1312 ه.ق) و به دستور حاج‌ملاعلی حکیم الهی دانشمند معروف تعمیر و تجدید بنا شد. ساختمان حمام مشتمل بر سه قسمت رختکن یاسر بینه، گرمخانه و خزانه است. یکی از قسمتهای جالب توجه این حمام سر در زیبا و کاشیکاری شده آن‌است. در بالای در ورودی، اشعاری به خط نستعلیق خوانا و استادانه نوشته شده‌است. حمام پهنه از موقوفات‌مسجد جامع سمنان است و سازمان میراث فرهنگی استان، پس از باز پیرایی آن در سال 1373 آنرا به عنوان موزه مردم شناسی بازگشایی کرد .
حمام پهنه و گرمابه حضرت
این حمام بین مسجد جامع و امامزاده یحیی در سمنان واقع شده است. در سال 856 هجری قمری در زمان سلطنت ابوالقاسم بابرخان پادشاه تیموری و به دستور وزیر وی خواجه غیاث الدین بهرام سمنانی ساخته شده است. این حمام در سال 1312 هجری قمری در زمان سلطنت مظفرالدین شاه و به دستور حاج ملا علی حکیم الهی دانشمند معروف،نسبت به تعمیر و تجدید بنای آن اقدام شد. یکی از قسمتهای جالب توجه این حمام، سر در زیبا و کاشیکاری شده آن است ودر بالای در ورودی اشعاری به خط نستعلیق خوانا و استادانه نوشته شده است. این حمام از موقوفات مسجد جامع است و سازمان میراث فرهنگی استان در سال 1373 پس از باز سازی آن را به عنوان موزه مردم شناسی بازگشایی کرد .
گرمابه پهنه یکی از بناهای تاریخی سمنان است که 567 سال از تاریخ بنای اولیه آن می گذرد . محمد حسن خان صنیع الدوله از مورخان دوره قاجاریه از این حمام دیدین نموده و متن کتیبه سر در حمام را در کتاب (مطلع الشمس) آورده است . به استناد این کتیبه ، حمام مورد بحث در ماه شوال ساله 856 ه.ق در عهد سلطنت میرازا ابوالقاسم بابرخان ، پادشاه دوره تیموریان و به دستور وزیرش خواجه غیاث الدین محمد بن خواجه تاج الدین بهرام سمنانی ساخته شده است . این بنا در سال 1355 طی شماره 1022 در فهرست ثبت آثار ملی قرار گرفته است . حمام پهنه به مساحت تقریبی 1000 متر مربع در شمال غربی تکیه پهنه ساخته شده و دو در ورودی آن برای ورود آثاین و خانم ها پیش بینی گردیده است . در مردانه که دارای دو صفه می باشد از سه طرف دارای کاشیکاری است در بالای در نیز کتیبه ای از کاشی به رنگ سفید بر زیمنه لاجوردی وجود دارد . بر سر در این ووردی علامت شیر و خورشید با کاشی های زرد رنگ در دو لچک و به صورت یک نیم دایره مشخص می باشد . در دو طرف این در تصویر دو سرباز قاجار کاشیکاری شده است که در آن جمله (عمل زین العابدین سمنان1330) به چشم می خورد . حمام پهنه در تاریخ 1373 بعد از یک سری مرمت و بازسازی تبدیل به موزه محلی باستان شناسی مردم شناسی شد که در ابتدای ورودی موزه سمنان به یک هشتی می رسیم که در آن علاوه برفروش بلیط ، عرصه بروشور و نیز دیگر تولیدات فرهنگی وانتشاراتی صورت می پذیرد . در ادامه مسیر به یک فضای مربع شکل با ابعاد تقریبی هشت متر در هشت متر می رسیم که به وسیله طاق های ضربی موزون و عریضی مسقف شده است و در میان دارای یک آبنمای زیبا به همراه کاشیکاری های متنوع می باشد . از این قسمت در مواقعی که نمایگشاهی موقت در محل موزه دایر می باشد به عنوان فضای نمایشگاهی استفاده می شود . در ادامه بعد از گذشتن از یک راهروی باریک و یک هشتی به صحن بزرگ گرمابه که سالن اصلی موزه می باشد ، می رسیم. این قسمت خود دارای چند قسمت جدا می باشد . در یکی از غرفه های متصل به صحن اصلی شاخص ترین عنصرموزه ای موزه سمنان که اسکلت 4000 ساله بدست آمده از تپه حصار دامغان می باشد ، قرار دارد . این اسکلت به شکل کاملا دست نخورده از محل حفاری در تپه حصار به این مکان انتقال یافته است . در کنار آن شایاء لوازمی قرار دارد که در هنگام مرگ کنار متوفی قرارداده است . هدف اصلی از قرار دادن این اسکلت نشان دادن شیوه تدفین در هزاره دوم پیش از میلاد در بخش فلات مرکزی ایران می باشد . این اسکلت با ضمائم آن در یک محفظه مکعبی شیشه ای قرار گرفته است . در ویترین دیگری در ادامه مسیر اشیائی از جنس سفال خاکستری مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد مربوط به تپه حصار قرار دارد . این اشیاء شامل کاسه، آبریز و ظروف آیینی دیگر می باشد . از دیگر آثار سفالین موجود در موزه ظروف بدست آمده از منطقه خطیر کوه سمنان می باشد که مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است . در ویترین های بعدی اشیای دوران اسلامی شامل ظرف لعابدار و دیگر ظروف مربوط به تپه های تاریخی استان سمنان دیده می شود . در بخش مردم شناسی موزه گرمابه پهنه که در انتهای موزه و در یک هشتی واقع شده است . اشیای مختلف مردم شناسی از جمله ابزار و آلات موسیقی مثل ساز و دهل و کرنا و … دیده می شوند . در عرفه بعدی زینت آلات سنتی زنان عشایر استان سمنان قرار دارد . در ویترین دیگر ابزار و وسایل اعتقادی و پیشگویی مثل رمل مهره های شانس و … چیده شده است و در ویترین انتهایی ابزار آلات و استعمال دخانیات مثل چپق ، کیسه توتون و سوزن های تمیز کردن دسته چپق دیده می شود. موزه گرمابه پهنه با در نظر گرفتن کمی وسعت و آثار به نمایش گذاشته به آن به دلیل موقعیت خاص و استثنایی مکانی هموارده مورد توجه ساکنین شهر و مسافرین راههای ارتباطی استان بوده است. بیشر بازدید کنندگان کسانی هستند که در ادامه راسته بازار اصلی شهر به سر در موزه رسیدند و اصلی ترین مخاطبان موزه سمنان دانشجویان رشته های مختلف در سطح استان و کشور هستند که برای تکمیل پروژه تحصیلی به مکان موزه مراجعه می کنند . ساعت کار موزه سمنان در فصول بهار و تابستان از 9 صبح الی 13 و 16 بعدازظهر الی 19 و در فصول پاییز و زمستان از 8 صبح الی 12 و 5/15 الی 5/18 است . شماره تماس موزه 3331204-0231 می باشد.
