10 راه درمانى براى متوقف کردن آن
اگر چه بسیارى از مردم کوچکترین اطلاعى از این بیمارى ندارند ولى فقط مىدانند که باید براى رگهاى خونى پاهاى خود کارى انجام دهند. از آن طرف کسانى که دچار فلبیت هستند، دربارهى بیمارى خود مطالب زیادى مىدانند. یک بیمارى دردناک و ترسناک که مىتواند با لخته شدن در سیاهرگهاى خونى ریه، مرگآور شود.
به بیان صحیحتر فلبیت همان ترومبوفلبیت مىباشد. ترومبو به معنى لخته خونى است که خطرناکترین علامت بیمارى است؛ دو نوع فلبیت وجود دارد، ترومبوفلبیت وریدهاى (16)عمقى با DVT که خطرناکترین نوع این بیمارى است و فلبیت سطحى که در این مبحث عمدتا دربارهى این نوع فلبیت صحبت مىکنیم.
فلبیت فقط به معنى التهاب سیاهرگها است که مىتواند التهاب سیاهرگهاى سطحى نزدیک پوست باشد و یا سیاهرگهاى عمقى پا را در بر گیرد.
اغلب باید مراقب ترومبوفلبیت عمقى باشیم؛ زیرا در این افراد مىتواند لخته خون متحرک ایجاد شود و مستقیما به ریهها راه یابد. DVT اغلب به مراقبتهاى بیمارستانى و مصرف مواد ضد انعقاد نیاز دارد. لختهاى که در فلبیت سطحى به وجود مىآید به حرکت و رها شدن تمایل ندارد.
به همین دلیل ما در این مبحث به بررسى فلبیت سطحى مىپردازیم که فرد بیمار تحت مراقبت پزشک است. نکات ذیل طورى طراحى شده که بدون تجویز دارو، درد را تسکین دهد و شانس تکرار بیمارى را کاهش بدهد.
قرص نخورید.
اگر سابقه فلبیت یا لختهى خونى دارید، مطمئنا نباید قرصهاى ضد باردارى مصرف کنید؛ شیوع ترومبوفلبیت عمقى در کسانى که قرصهاى ضد باردارى مصرف مىکنند 3 تا 4 برابر افراد عادى است. چنین درصد بالاى لخته خون در رگهاى عمقى، در افراد دچار فلبیت سیاهرگهاى سطحى نیز، احتمال تکرار بیمارى را زیاد مىکند.
از استراحت و گرما استفاده کنید.
فلبیت سطحى را مىتوان با بالا بردن پا و استفاده از گرماى مرطوب درمان کرد. طورى استراحت کنید که پا 10 تا 20 سانتىمتر بالاتر از قلب قرار گیرد. به نظر مىرسد این روش به تسریع التیام کمک مىکند. التهاب فلبیت سطحى معمولا ظرف یک هفته تا ده روز از بین مىرود؛ اگر چه ممکن است 3 تا 6 هفته نیز طول بکشد.
عوامل خطرزا را بشناسید.
هنگامى که به فلبیت مبتلا شدید، خطر ابتلاى دوباره در شما بالا مىرود. میزان این احتمال چقدر است؟ عمدتا بستگى به این دارد که بتوانید چه عواملى را کنترل کنید. به طور کلى جراحى یا استراحت طولانى در رختخواب، خطر ابتلاى دوباره را بالا مىبرد.
اگر نتوانید از استراحت طولانى در رختخواب به علت بیمارى با آسیب شدید، اجتناب کنید و در صورتى که پیر و مستعد به اختلالات خون هستید مىتوانید از بعضى خطرها نظیر جراحى الکتریکى اجتناب کنید. در مورد خطرهاى موجود با پزشک خود مشورت کنید اما به یاد داشته باشید که بلند شدن از رختخواب و قدم زدن مىتواند از فلبیت بعد از جراحى جلوگیرى کند.
دربارهى آسپیرین تحقیق کنید.
بعضى مطالعات نشان داده که خاصیت رقیق کنندگى آسپیرین مىتواند با جلوگیرى از تشکیل سریع لخته شدن خون در افراد حساس به این بیمارى، خطر ابتلا به فلبیت را کاهش دهد. این مطالعات توصیه مىکند که آسپیرین را قبل از دورههاى استراحت طولانى، مسافرت و یا جراحى مصرف کنید. همه عوامل بالا گردش خون را کند مىکند و امکان تشکیل لخته خون را افزایش مىدهد. دکتر دیک مىگوید: من مطمئن نیستم که آسپیرین، فرد را در برابر تشکیل لخته خون محافظت کند. اگر مىخواهید از آسپیرین استفاده کنید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
به جاى مسافرت با ماشین، پیادهروى کنید.
آیا قصد دارید که با ماشین سفر کنید؟ اگر سابقه فلبیت دارید، مطمئن شوید که چرخهاى ماشین شما تنها وسیلهى حرکتىتان نیست: نکته اصلى این است که باید مرتبا بایستید و ورزش کنید؛ یک توقف در طول روز کافى نیست بلکه 4 تا 5 بار باید توقف و مسافتهاى کوتاهترى را پیادهروى کنید. کارى که شما باید انجام دهید، جلوگیرى از کندى جریان خونى است که به علت ساکن بودن طولانى به وجود آمده است. در شرایطى که جریان خون کند شود، استعداد لخته شدن دارد.
این هم یک دلیل دیگر براى ترک سیگار
اگر چندین بار دچار فلبیت شدهاید و پزشک شما دلیلى براى آن پیدا نکرده است، سیگار را ترک کنید زیرا ممکن است بیمارى »برگر« داشته باشید که هنوز به داخل سرخرگها حرکت نکرده است. بیمارى برگر با درد شدید و لخته خون، معمولا در پاها مشخص مىشود؛ این بیمارى به طور مستقیم با سیگار کشیدن ارتباط دارد و تنها درمان آن ترک مصرف انواع تنباکو است. گاهى وقتها برگر به صورت فلبیت شروع مىشود. امکان دارد برگر به طور اشتباهى به عنوان فلبیت تشخیص داده شود. در این صورت سیگار کشیدن متناوب مىتواند براى سلامتى شما خطرناک باشد.
ورزش کنید.
ورزش مخصوصا پیادهروى باعث تخلیه وریدها مىشود. تخلیه وریدها مىتواند از عود بیمارى فلبیت جلوگیرى کند. تنها کارى که شما مىتوانید انجام دهید این است که با پیادهروى از جمع شدن خون جلوگیرى کنید.
هنگام دراز کشیدن، پاى خود را بالا نگه دارید.
اگر فلبیت دارید و به هر دلیلى باید در رختخواب بمانید، پاى خود را چندین سانتىمتر بالا بیاورید تا جریان خون را در وریدها افزایش دهید.
همچنین توصیه مىشود که هر چه مىتوانید در رختخواب، ورزش کنید.
براى تسکین، جورابهاى طبى بپوشید.
بعضى از پزشکان پوشیدن جورابهاى طبى را براى جلوگیرى از تکرار فلبیت توصیه مىکنند در حالى که هیچ مدرکى دال بر مؤثر بودن این جورابها در جلوگیرى از فلبیت وجود ندارد. به نظر مىرسد که این جورابها، درد را تسکین مىدهند و احساس بهترى را در بعضى افراد به وجود مىآورند. بهترین توصیه؟ پس اگر احساس بهترى در شما ایجاد مىشود این جورابها را بپوشید.
هشدار پزشکى
علامت عفونت
اگر فلبیت درمان نشود، مىتواند با عفونى شدن، مرگآور باشد. اگر علایم فلبیت، درد، قرمزى، حساسیت، خارش و تورم، همراه با تب بود و این علایم تا یک هفته از بین نرفتند، باید به پزشک خود مراجعه کنید. این علایم مىتواند نشانهى عفونت باشد. پزشک شما مىتواند با آنتىبیوتیک آن را درمان کند.
مراقب آسمان آبى باشید.
تاریخچهى علمى انسان پر از گزارشهایى است که نشان مىدهد بعد از یک مسافرت طولانى هوایى، مسافران دچار ترومبوز وریدهاى عمیقى مىشوند در حالى که هیچ کس مطمئن نیست که چرا این اتفاق مىافتد )فشار کابین، نبود تحرک، مصرف الکل(؛ این وضعیت آن قدر شایع است که به نام سندرم کلاس اقتصادى نامیده مىشود چرا که به نظر مىرسد به ندرت مسافران نشسته در صندلى درجه یک را دچار کند.
مسافرتهاى هوایى طولانى و یا زمینى و یا هر بىحرکتى طولانى، مىتواند خطر ابتلا به ترومبوز را افزایش دهد اما در هواپیما نسبت به ماشین، محدودتر هستید. بنابراین اگر شما فلبیت دارید، بهتر است که جورابهاى الاستیک خود را قبل از پرواز بپوشید و بعد از پرواز هر 30 دقیقه بلند شوید و در راهروى هواپیما راه بروید. براى حفظ رابطهى خوب با بغل دستىها، بهتر است صندلى کنار راهرو را انتخاب کنید.
منبع : دایرة المعارف پزشک خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا
پی‌نوشت‌ها:
16- ورید: سیاهرگ
* انتشارات سپهر اندیشه - 1387
