دکتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ متخصص فارماکوگنوزی
گیاه‌شناسی گل ساعتی
گل ساعتی گیاهی است علفی، پایا، دارای ساقه‌های رونده و پیچک‌دار با برگ‌های متناوب و لب‌دار، به تعداد 5-3 لب.
اثرات مهم گل ساعتی
مصرف اصلی آن در مشکلات خواب از جمله بدخوابی و بی‌خوابی است. گل ساعتی بر حسب مقدار مصرف گیاه و یا فرآوردههای حاصل از آن دارای آثار مختلفی بر روی سیستم مرکزی عصبی (CNS) از جمله به عنوان محرک و یا ضدافسردگی می‌باشد. همچنین دارای اثرات آرام‌بخش و ضداضطراب است.
گل ساعتی یکی از معمولی‌ترین و پرمصرف‌ترین آرام‌بخش‌های گیاهی می‌باشد. پژوهشگران این اثر را به وجود فلاونوئیدها و آلکالوئیدهای آن نسبت می‌دهند.
طریقه و مقدار مصرف گل ساعتی
به 3-2 گرم از خردشده گیاه 1 لیوان آب جوش بیفزایید و 10-5 دقیقه صبر کنید. بهتر است در ظرف بسته باشد. سپس صاف نموده و میل کنید. در صورتی که به منظور رفع بدخوابی بخواهید مصرف کنید، بهترین زمان قبل از خواب است. می‌توان مصرف این مقدار را 3-2 بار در روز تکرار کرد.
همچنین بسته‌بندی‌هایی به صورت تی‌بگ (چای) حاوی 2 گرم از پودر گل گیاه وجود دارد که می‌توان هرکدام را در یک لیوان آب جوش قرار داد و پس از حدود 5 دقیقه مصرف نمود. این فرآورده همانند مصرف شیوه سنتی گیاه است. فرآوردههای صنعتی زیادی به اشکال قرص، کپسول و قطره در جهان تولید می‌شود.
فقط در انگلستان بیش از 40 فرآورده دارویی از آن وجود دارد. از آنجا که مقدار مصرف این فرآورده‌ها بر حسب میزان ماده موثر آنها ممکن است متفاوت باشد، باید به راهنمای هر دارو مراجعه کرد و میزان، دفعات و سایر توضیحات ارائه‌شده را مدنظر قرار داد.
احتیاط در مصرف گل ساعتی
هرچند هیچ‌گونه عارضه جانبی در ازای مصرف معمول از این گیاه گزارش نشده است، ولی از مصرف زیاد آن باید خودداری کرد. به هر حال توصیه می‌شود از مصرف بیش از 8 گرم گیاه خشک در روز خودداری شود. استفاده از داروهای گل ساعتی ممکن است با داروهای مونوآمینواکسیداز تداخل نماید. مصرف مقادیر زیاد از این گیاه ممکن است باعث عوارض کبدی، لوزالمعده و افسردگی شود.
اثرات جدید گزارش‌شده برای گل ساعتی
ضد درد، ضد باکتری، ضد ورم، ضد عفونی‌کننده، ضد اسپاسم، ضد اضطراب، مقوی قلب، محرک سیستم مرکزی اعصاب (CNS)، هضم‌کننده، قارچ‌کش، خواب‌آور، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، محرک تنفسی، آرام‌بخش و مقوی رحم.
